کاهش هزینه کشت برنج با روش خشکه کاری/ طرحی که ناشناخته است

خشکه کاری نخستین بار در سال 84 به صورت آزمایشی در 22 هکتار از اراضی شلتوک کاری خوزستان اجرا شد. کارشناسان خشکه کاری را کشت مستقیم برنج به شیوه ای جدید بدون نشا کاری تعریف می کنند.

این روش در مقایسه با روش مرسوم که هدرروی بذر و آب دارد، به علت رعایت تراکم و عمق مطلوب کشت، جوانه زنی بهتر و باعث افزایش بهره وری در استفاده از نهاده ها (آب ، بذر ، سم وکود ) می شود.

علی علی پور کارشناس برنج و زراعت جهاد کشاورزی خوزستان در این خصوص می گوید: امسال برنج خوزستان از نظر سطح کشت و تولید، مقام سوم را پس از استانهای گیلان و مازندران به خود اختصاص داد.

 

وی تصریح کرد: از این مقدار 280 هزار تن برنج تولیدی به صورت شالی (برنج با پوسته) برداشت شد که از آن 170 هزار تن برنج سفید تولید می شود.

وی افزود: برنج در خوزستان به دو روش نشایی (40 درصد) و مستقیم (60 درصد) کشت می شود و امسال بیش از پنج هزار هکتار از این محصول به روش خشکه کاری زیر کشت رفت که اجرای آن فواید اقتصادی زیادی را به همراه دارد.

علی پور با اشاره به صرفه اقتصادی این طرح گفت: اجرای خشکه کاری باعث کاهش 40 درصدی آب، 50 درصدی هزینه ها و 50 درصدی مصرف برق شده است.

وی اضافه کرد: در تولید به روش خشکه کاری، نشا کاری توسط کارگر حذف می شود و دستگاه مکانیزه در مدت 20 دقیقه یک هکتار را بذر پاشی می کند درصورتی که اجرای این کار توسط کارگر سه روز زمان می برد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز به مصرف بهینه آب به عنوان یکی از مهمترین اهداف این طرح اشاره کردو گفت: در زمینی که به صورت سنتی کشت می شود، 37 هزار متر مکعب آب در هر هکتار مصرف می شود ولی در روش خشکه کاری به 10 تا 15 هزار متر مکعب آب در هر هکتار نیاز است.

کاظم سپهر فر، روش خشکه کاری را یک روش پیشرفته مکانیزه دانست و افزود: در آبیاری سنتی محصول در بعضی از مناطق پر و در بعضی از مناطق کم رشد می کند و عملکرد فوق العاده پایین می آید ولی در خشکه کاری، محصول یک دست و پر به بار می نشیند.

وی اضافه کرد: کاشت برنج دو نوبت در سال انجام می شود که در نوبت اول کشت زمستانه برنج در اوایل بهمن و برداشت در خرداد ماه و در نوبت دوم، کشت تابستانه در ابتدای تیرماه است و برداشت،آبان ماه صورت می گیرد.

سرپرست جهاد کشاورزی استان خوزستان نیز گفت: با توجه به اهمیت و صرفه اقتصادی اجرای این طرح بر نامه ریزی شده که 30 هزار هکتار از اراضی را به روش خشکه کاری پوشش دهیم زیرا در این روش هزینه های سرسام آور تولید، رهاسازی آب ،کاشت نشا و... حذف می شود و این به نفع کشاورز است.

کیخسرو چنگلوایی افزود: در هر هکتار برنج برای چهار نفر شغل ایجاد می شود و از 80 هزار هکتار زمین مستعد کشت برنج در خوزستان 30 هزار هکتار را می توان به روش خشکه کاری پوشش داد که این معادل ایجاد 120 هزار شغل است.

صادق علوی یکی از برنج کاران نیز در این خصوص اعتقاد دارد: برای ما کشاورزان صرفه جویی در وقت خیلی مهم است، در روش سنتی ، سه روز زمان برای نشاکاری در هر هکتار لازم است درحالیکه در روش خشکه کاری در هر هکتار 20 دقیقه زمان لازم است تا بذر پاشیده شود.

سواری که یکی از زارعان برنج در حومه سوسنگرد است، گفت: اگر کشاورزان به روش خشکه کاری برنج بکارند نه تنها در مصرف بذر صرفه جویی می شود بلکه در تولید محصول یکنواختی ایجاد و محصول بیشتری تولید می شود.

 

وی افزود: یکی از معایب استفاده از روش سنتی این است که بذر به صورت دست پاش در سطح زمین پخش و در هر هکتار 200 کیلو بذر پاشیده می شود ولی با استفاده از دستگاه های مکانیزه و روش خشکه کاری عمل بذر پاشی به 80 کیلو در هر هکتار می رسد.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان نیز در خصوص روش خشکه کاری گفت: مزایای نسبی متعددی در طرح خشکه کاری در مقایسه شیوه های سنتی وجود دارد که از جمله به مدیریت بهینه آب، امکان افزایش کشت برنج،کاهش امراض وآفات، بهبود تهویه خاک، کاهش زمان و سهولت کشت، کاهش میزان بذر و در نهایت افزایش سود کشاورز می توان اشاره کرد.

عبدالعلی گیلانی که سرپرست تحقیقات برنج در خوزستان نیز است تصریح کرد:  بعد از برداشت برنج به تناوب گندم کاشته می شود و یکی از مزیت ها این است که کلش (بقایای ساقه گندم) باعث بهبود و تقویت خاک و در نوبت بعدی که برنج کاشته می شود، محصولی به مراتب با کیفیت تر به دست می آید.

وی اضافه کرد: کلش باعث جلوگیری از شوری خاک و افزایش حاصلخیزی می شود و دیگر لازم نیست زمین بعد از کشت گندم سوزانده شود و به طور کلی، کلش گندم و برنج مکمل یکدیگر در تقویت خاک و حاصلخیزی زمین هستند و این یکی از مهمترین فواید اجرای این طرح است.

علی پور کارشناس جهاد کشاورزی بیان کرد: مدیریت ترویج با انتشار نشریه، پوستر و بروشور، همچنین بازدید های دسته جمعی از مزارع، فواید اجرای طرح را به صورت علمی و عملی به برنج کاران آموزش می دهند.

با این حال کارشناسان بر این باورند که کشت برنج بیشترین مصرف آب را در میان محصولات زراعی دارد و با توجه به کم آبی سالهای اخیر، کشت این محصول به برنامه ریزی و همت مسئولان بستگی دارد تا با مصرف بهتر آب و انرژی برای اقتصاد کشور و منطقه گامهای موثرتری برداشته شود.

خوزستان یکی از قطبهای مهم کشاورزی در کشور محسوب می شود که با تولید 12 میلیون تن انواع محصول کشاورزی رتبه اول را در کشور داراست و با توجه به یک میلیون هکتار از 2.2 میلیون هکتار زمین زراعی قابل کشت و نیز با توجه به سدهای احداث شده و مهار بخش عظیمی از آبهای استان لازم است که از روشهای نوین کشاورزی از جمله روش خشکه کاری برنج استفاده شود.