به گزارش خبرنگار مهر قضات در یکی از جدیدترین استعلامات خود سوالاتی پیرامون مرخصی زندانیان مطرح کردند که به شرح زیر است:
- آیا مرخصی برای زندانی یک حق محسوب میشود یا یک امتیاز؟ ۲- با توجه به مفاد ماده ۴۹۸ قانون آئین دادرسی کیفری، آیا دادگاه کیفری میتواند ضمن صدور رأی، متهم را از استفاده از مرخصی برای مدت معین یا تمام مدت حبس محروم کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه
۱- مقنن در ماده ۵۲۰ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و تبصرههای آن، با اهداف خاصی برای زندانیان مرخصی پیشبینی کرده است؛ به عنوان مثال، مرخصی موضوع صدر ماده ۵۲۰ قانون یادشده به منظور ترغیب زندانیان در «رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامههای اصلاحی و تربیتی و کسب امتیازات لازم» و مرخصی موضوع تبصره ۳ این ماده به منظور ترغیب آنان به «جلب رضایت شاکی خصوصی» پیشبینی شده است.
بنابراین در صورتی که محکوم واجد شرایط مقرر قانونی باشد و آمادگی برای سپردن تأمین مناسب را نیز داشته باشد، محروم کردن وی از برخورداری از مرخصی برخلاف اهداف مقنن است و مقامات مربوط باید در حدود مقرر با مرخصی آنان موافقت نمایند.
صدر ماده ۲۰۲ آئیننامه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب ۱۴۰۰ مؤید این استنباط است.
۲- با عنایت به ذیل ماده یک قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، وظایف و اختیارات مقامات قضائی در رسیدگی و صدور رأی تابع اصل قانونی بودن دادرسی کیفری موضوع صدر ماده ۲ این قانون است و موارد محرومیت محکومان به حبس از مرخصی در بند «پ» ماده ۵۲۴ قانون پیشگفته و مواد ۲۰۷ و ۲۰۸ از آئیننامه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی اصلاحی ۲۹/۱۰/۱۴۰۰ پیشبینی شده است.
بنابراین به استناد ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی اصلاحی ۱۳۹۹، محروم کردن محکومان به حبس از مرخصی ضمن صدور رأی (جزئاً یا کلاً) برای مدت معین یا تمام مدت محکومیت حبس، فاقد وجاهت قانونی است و فرض سوال از قلمروی شمول ماده ۴۹۸ قانون آئین دادرسی کیفری که ناظر به ترتیب و شیوه اجرای رأی و از کلیات اجرای احکام کیفری است خروج موضوعی دارد.