ردپای دایناسورها در هیاهوی سفرهای نوروزی گم شد/ فسیل جانوران ماقبل تاریخ دور از چشم گردشگران

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان جزو محدود مکانهای کشور و خاورمیانه است که بقایای دایناسورها و جانوران ماقبل تاریخ را در خود جای داده است با این وجود کمترین توجهی از سوی مسئولان کرمان به این جاذبه گردشگری نشده است.

سالهاست که هزاران قطعه از این فسیلها در شرایطی بسیار نامناسب در خانه یکی از علاقمندان به جمع آوری این فسیلها نگهداری می شود هزاران فسیلی که هر یک به تنهایی می توانند حلقه ای از ناشناخته های دیدرنه شناسی جهان باشند بطوریکه دانشمندان دانشگاههای مختلف جهان در خصوص جایگاه علمی این فسیلها انگشت به دهان مانده اند اما ساماندهی این فسیلها در کرمان تنها آرزویی است که برجای مانده و هیچ اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.

ردپای دایناسور در روستای ده علیرضا

حدود 40 سال قبل اولین گروه کاووش زمین شناسی متشکل از یک گروه برزیلی – ایرانی در دشتهای کرمان کاووش کردند و چند ردپای دایناسور در استان پیدا کردند و پس از کشف چند فسیل کامل از دایناسورهای ماقبل تاریخ آنها را به موزه ای در پاریس منتقل کردند اما از آن پس تا کنون هیچ اقدام سازمان یافته و حمایتی از سوی نهادهای دولتی برای پرده برداشتن از اسرار دوره های مختلف زمین شناسی در کرمان صورت نگرفته است و تنها موزه دیرینه شناسی کرمان نیز پس از تعطیلی که چند سال قبل اتفاق افتاد بلاتکلیف مانده است و فسیلهای موزه نیز در صندوقهای میوه در انبار خانه محسن تجربه کار که زندگی خود را صرف جمع آوری آنها کرده است نگهداری می شود.

کرمان سرزمین كه كامپتوزوروس/ دایناسورهایی با شش متر طول و 2.5 متر ارتفاع

در ایام نوروز سال جاری نیز با وجود مسافرت بیش از سه میلیون نفر به استان کرمان اما کمترین توجهی به این فسیلها و جاذبه های گردشگری آنها نشد که جای تاسف دارد.

پنجه دایناسور کشف شده در کرمان

یک فسیل شناس در خصوص آثار دایناسورها در کرمان می گوید: نخستين ردپا و اثر از دايناسورها را حدود سي سال قبل فرانسويها در ايران كشف كردند اما مكان آن را اطلا‌ع ندادند.

علی میثمی افزود: بعد از اين مدت زمين شناسان كشورمان موفق شدند حدود هفت اثر را در زرند كرمان پيدا و آنها را مطالعه كنند.

وی تصريح كرد: اثر دايناسورهاي كشف شده در ايران در موزه دارآباد به نمايش درآمده است.

وي گفت: اين دايناسور كه كامپتوزوروس نام دارد شش متر طول و 2.5 متر ارتفاع دارد و شبيه كانگوروهاي كنوني روي دوپاي عقب راه مي رفته و دو پاي جلويش كوتاهتر بوده است.

تخته سنگ کشف شده در دشت خاک

نخستین پی جوییها در شهرستان زرند کرمان/ جای پای دایناسوری عظیم الجثه

استان کرمان یکی از محدود نقاطی است که در ایران آثار جانداران خشکزی دورانهای گذشته زمین شناسی مشاهده شده است.

وجود منابع عظیم زغال سنگ در شمال استان کرمان بیانگر وجود خشکی وحیات گیاهی وجانوری در این بخش از ایران می باشد و همچنین در این خشکی جانورانی نیز زندگی می کرده اند که فسیلهای متعدد از این جانوران کشف گردیده و در موزه تاریخ طبیعی کرمان نگهداری می شود و همچنین رد پای این حیوانات نیز بر روی رسوبات دورانهای گذشته زمین شناسی به ویژه دوران مزوزوئیک در مناطق مختلف دیده شده است.

در جریان پی جویی دایناسورها توسط تیم مشترک ایران - برزیل در نواحی شمال کرمان نخستین آثار اسکلتی دایناسورها شامل یک دندان دایناسور گوشت خوار و قطعاتی از استخوانهای نا معین در روستاهای اطراف زرند مورد شناسایی قرار گرفت.

دره نیزار خانه دایناسورهای ماقبل تاریخ/ رد پای دایناسورهای گوشتخوار

بخشی از ردپای این دایناسور متعلق به ۱۸۰ میلیون سال پیش در عصر ژوراسیک در دره نیزار واقع در نزدیکی روستای ده علیرضا در ۲۰ کیلومتری شمال زرند به دلیل بی توجهی از بین رفته است.

بررسی ردپاهای دایناسور موجود در ناحیه زرند کرمان مشخص ساخت که این آثار توسط دایناسورهای گوشت خوار تروپود ایجاد شده است.

تاکنون آثار دایناسورها در ایران محدود به تعدادی ردپا بوده است که در "دره نیزار" در شمال زرند کرمان، "بیدو" در شمال کرمان، یافت شده است. در جریان دومین پی جویی دایناسورها در ایران که توسط تیم مشترک ایران - برزیل در اواخر تابستان ۱۳۸۱ در نواحی شمال کرمان صورت پذیرفت نخستین آثار اسکلتی دایناسورها در ایران مورد شناسایی قرار گرفت.

قبل از آن هم، نزدیک به ۴۰ سال پیش، محققان فرانسوی مقداری از بقایای یک دایناسور را در حوالی کرمان کشف کردند. البته بقایای آن را بلافاصله به موزه تاریخ طبیعی پاریس منتقل کردند.

ردپای جانوران ماقبل تاریخ در حوض خانه روستایی

65 میلیون سال پیش نسل موجوداتی در جهان منقرض شد که حالا دانشمندان و محققان در به در به دنبال بقایای باقیمانده و فسیل های آنها هستند تا شاید گوشه ای از نحوه زندگی آنها را مشخص کنند.

تخته سنگی متعلق به دوران ژوراسیک زیرین با قدمت 190 میلیون سال متشکل از 15 ردپای دایناسور در دیواره حوض یک منزل مسکونی در یکی از روستاهای کرمان کشف شد.

مهره گردن دایناسور در کرمان
 

کشف این تخته سنگ از آنجا اهمیت بیشتری یافته است که طبق نظر سرپرست مدیریت زمین شناسی جنوب شرق کشور این تخته سنگ تنها مجموعه ردپای یک خانواده دایناسور به خصوص دایناسورهای کوچک به همراه یک ردپای بزرگ است که به نظر می رسد جای پای مادر این گروه است که بین 190 تا 200 میلیون سال پیش در این منطقه زندگی می کردند.

این تخته سنگ حدود 30 سال پیش توسط اعضای یک خانواده بومی در تپه های اطراف این روستا پیدا شده است و اعضای این خانواده از آن برای ساخت دیواره حوض خانه استفاده کرده بودند.

دهیار سابق این روستا متوجه نقش های خاص روی این تخته سنگ شده و مرکز زمین شناسی را از وجود این تخته سنگ مطلع کرد که پس از اعزام یک گروه کارشناسی این تخته سنگ به مرکز منتقل شده است.

بهشت فسیل شناسان و عدم توجه مراکز علمی

این کشف منحصر به فرد در حالی در کرمان روی داده است که به گفته یک کارشناس فسیل شناسی ، استان کرمان به دلیل غنای مناطق فسیلی در شهرستان های شمالی می تواند به عنوان بهشت فسیل شناسان دنیا لقب گیرد اما متاسفانه هیچ گونه مرکز علمی و یا امکان معرفی این جاذبه به گردشگران علمی به منظور رونق صنعت اکوتوریسم مهیا نشده است.

تخریب رد پای دایناسورها

یکی دیگر از آثار بجای مانده از دایناسور ها در شهرستان زرند ردپای یک دایناسور غول پیکر در نزدیکی روستای ده علیرضا  است که این ردپا نیز به دلیل عدم محافظت توسط افراد سودجو و نا آگاه با تخریب مواجه شده است.

از ابتدا و با کشف اولین آثار ردپای دایناسورها در ایران مشخص شد که همزمان دایناسورهای گیاهخوار و گوشتخوار در ایران ساکن بوده اند.

عمده آثار ردپاهای موجود در کرمان به دایناسورهای گوشتخوار تعلق داشته، کشفیات بعدی از دور و نزدیک از جمله ردپاهای یافت شده در نقاط مختلف البرز و همچنین ردپاهای جدید کرمان نیز نشان از بیشتر بودن تعداد دایناسورهای گوشتخوار نسبت به گیاهخوار دارد.

 آثار اسکلتی اندک یافت شده نیز بیانگر تعلق آنها به گوشتخواران است. بنابراین بیشتر آثار دایناسورهای ایران که تا امروز یافت شده به گوشتخواران دو پا با جثه هایی متوسط یا کوچک مربوط بوده است.

با این حال باید توجه داشت که وفور گوشتخواران در یک منطقه نیازمند تعداد فراوانتری از موجودات گیاهخوار است تا امکان تغذیه و بقای آنها را فراهم کند. بنابراین بدون تردید باید دایناسورهای گیاهخوار فراوانی نیز در ایران دوره ژوراسیک وجود داشته باشند.

نحوه نگهداری فسیلها در کرمان

محسن تجربه کار، مسئول موزه سابق دیرینه شناسی کرمان و کسی که تنها فردی است که برای توسعه دیرینه شناسی کرمان تلاش می کند به خیرنگار مهر گفت: فسیل ها معمولآ مربوط به بقایای سخت بدن موجودات همچون استخوانها ، دندانها و صدفها می باشند به عنوان مثال از یک ماهی ، اسکلت و یا همچون ماهی های قدیم زره آن گفته شده است که می تواند به فسیل تبدیل شود! اما اخیرآ در استان کرمان انواع موجوداتی کشف گردیده است و در موزه دیرین شناسی این شهر نگهداری می شوند که بطور کامل فسیل شده اند همچون انواع موجودات دریایی مانند ماهی ها و غیره که با توجه به نحوه فسیل شدن این دسته از موجودات که بگونه ای کاملآ شگفت انگیز از میلیونها سال پیش برجای مانده اند بسیاری از دیرین شناسان جهان از جمله ایران بر این باور بوده که چون گوشت و اعضای نرم نمی تواند تبدیل به فسیل شود لذا اینگونه آثار فاقد ارزش بوده و نام فسیل بر آنها اطلاق نمی گردد.

تجربه کار گفت: از این رو  برخی از دیرین شناسان جهان سنگواره های فوق را کنکرسیون ها یا ساختارهای رسوبی برخی دیگر ژئود تعدادی گرهک آهکی ، بعضی ها ندول و چرت برخی دیگر دیسک و در این بین افرادی هم بودند که سنگ تمام گذاشتند و از طریق صدا و سیما توهمات ذهن و چون زمینه برای یکه تازی مساعد بود افرادی هم دکترای دانشگاه های خارج از کشور را به رخ کشانیده و از طریق مجلاتی که می بایست جاذبه های کشور در آن معرفی گردد ، پاره سنگ های رویایی نامیدند.

وی افزود: اما اخیرآ در شهر کرمان آزمایشاتی بر روی آثار موزه دیرین شناسی این شهر صورت گرفت که پرده از اسرار آن برداشت در اولین آزمایش که با راهنماییها و توصیه های دوست عزیز و کوهنورد محمود ارسنجانی صورت گرفت سه فسیل مربوط به دوره کرتاسه ( حدود یکصد میلیون سال قبل ) از موزه فوق در مرکز سی تی اسکن دانشکده علوم پزشکی شهر کرمان توسط ایشان که مسئولیت آن مرکز را عهده دار است اسکن گردید که با توجه به تصاویر بدست آمده و تصاویر دیگر که توسط  دکتر طهمورثی در آزمایشگاه ایشان واقع در میدان آزادی کرمان بدست آمد ، جلسه ای در مرکز تحقیقاتی افضل با حضور اساتیدی همچون دکتر اسکندری دکتر گرامی دکتر بذرافشان دکتر مجدزاده  دکتر قطبی و ...... تشکیل شد.

موزه دیرینه شناسی کرمان که تعطیل شد

وی گفت: با توجه به حقایق موضوع چند فسیل از جمله فسیل یک ماهی که قبلآ در دانشکده علوم پزشکی اسکن گردیده بود جهت سی تی اسکن و آزمایشات مشابه و همچنین اظهار نظر آقای دکتر صبا رییس بخش پرتونگاری بیمارستان شفا در کرمان ارسال گردید که تصاویری کاملآ منحصربفرد و استثنایی توسط دکتر صبا بدست آمد و اخبار آن از سوی خبرگزاری مهر که در تمامی موارد پیگیر اخبار موزه دیرین شناسی کرمان بوده است منعکس شد.

وی گفت: در آزمایشاتی دیگر در مرکز ژنتیک شهر کرمان به ریاست دکتر بذرافشان یک سنگواره از موزه دیرین شناسی شهر کرمان جهت آزمایش ژنتیک ارسال گردید که با توجه به کشف پروتیین در آن سنگواره دوازده نمونه دیگر مربوط به موجودات مختلف جهت آزمایشات مشابه به آن مرکز ارسال گردید و خبر آن از سوی خبرگزاری مهر با عنوان کشف پروتیین در فسیل های کرمان منعکس شد.

گونه جدید دایناسور در کرمان

کارشناس دیرین‌شناسی موزه تاریخ طبیعی در این خصوص گفت: دیرین‌شناسان با کشف پنج ردپای جدید در منطقه فسیلی کرمان توانستند گونه‌ای جدید از دایناسورها را در ایران شناسایی کنند.

امیرحسین کوکبی‌نژاد گفت: تاکنون در بررسی‌های دیرین‌شناسی در ایران تنها توانسته‌بودیم که گونه کامپتوزوروس‌ها را شناسایی کنیم اما بعد از شناسایی رد پاهای جدید و قالب‌گیری از آنها متوجه تفاوت‌‌های این ردپاها از نظر فرم و شکل با ردپاهای کامپتوزوروس‌ها شدیم.

وی با اشاره به اینکه انگشتان ردپاهای جدید بر عکس ردپای کامپتوزوروس‌ها به هم چسبیده و بدون فاصله است، گفت: دایناسورهای جدید همانند کامپتوزوروس‌ها سه انگشتی هستند و در دوره ژوراسیک (لیاس زیرین)، (208 میلیون تا 180 میلیون سال پیش) می‌زیسته‌اند.

به گفته کوکبی‌نژاد هنوز گونه دایناسورهای جدید شناسایی نشده است اما بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که باید از گونه‌دایناسورهای گیاه‌خوار باشند که از «نهان زادان آوندی» که تنها باقی‌مانده آنها خزه‌ها و جلبک‌ها هستند مصرف می‌کرده‌اند.

به اعتقاد کارشناسان کشف گونه‌های جدید دایناسورها در ایران می‌تواند به شناسایی زیستی منطقه ایران در میلیون‌ها سال پیش، شرایط آب و هوایی و شناسایی مسیر حرکت دایناسورها و علل انقراض آنها در ایران کمک کند.

10 رد پای جدید در کرمان

در بررسی‌های دیرین‌شناسی منطقه فسیلی کرمان که طی سالهای اخیر انجام شده کارشناسان تاکنون توانسته‌اند 10 ردپا را کشف کنند. از میان 10 ردپای کشف شده پنج ردپا متعلق به گونه کامپتوزوروس است.

کامپتوزوروس‌ها گونه‌ای از دایناسورهای گیاه‌خوار بوده‌اند که بین 4 تا 7 متر طول داشته‌اند و در (208 تا 180 میلیون سال پیش) می‌زیسته‌اند.

بحث مطالعات دیرین‌شناسی در کشور بعد از گذشت سالها از دو سال پیش در منطقه فسیلی مراغه از سرگرفته شد. کارشناسان پس از شروع این بررسی و با هدف گسترش مطالعات دیرین‌شناسی در مناطق دیگر، استان کرمان را به عنوان دومین منطقه انتخاب کردند.

استان کرمان از دیرباز به علت شناسایی آثاری از فسیل‌های مختلف از دوره‌های مختلف زمین‌شناسی به بهشت فسیل‌شناسی کشور مشهور بوده است کارشناسان در این منطقه تاکنون توانسته‌اند آثار فسیل‌های ماهی زره‌دار متعلق به دوره دونین (325 تا 365 میلیون سال پیش) مربوط به دوران مزوزوئیک، دایناسورها و آثار مربوط به (250 میلیون تا 65 میلیون سال پیش) و فسیل پستانداران مربوط به دوره سوم متعلق به (2 تا 7 میلیون سال پیش) را شناسایی کنند.

ایران جزو مهم‌ترین کشورهای فسیلی جهان است و از مهم‌ترین مناطق فسیلی ایران می‌توان به مراغه، کرمان و ورزقان اشاره کرد.

...............................

گزارش: اسما محمودی