مجله مهر- همه شواهد نشان از تغییر و تحولات جدی در ترکیب فیلم‌های جشنواره امسال دارد. تغییراتی که بخش عمده آن در قالب افزایش فیلم‌های حاضر در بخش‌های مختلف و یا حتی افزودن بخش‌های جدید به جشنواره اعمال خواهد شد. در این میان انتشار خبری مبنی‌بر حذف یکی از فیلم‌هایی که همین هفته قبل به‌صورت رسمی کیفیت آن از سوی هیأت انتخاب جشنواره تأیید و نامش در بخش "نگاهی نو" رسانه‌ای شده بود، بسیار عجیب و دور از انتظار بود!
تازه‌ها؛ بخشی با مخاطبان ویژه
در میان اخبار رسمی جشنواره فیلم فجر اگرچه حجم اصلی را اخبار مرتبط با فیلم‌های بلند داستانی به خود اختصاص می‌دهد اما جشنواره سی‌ویکم به سنت هر ساله میزبان طیف دیگری از تولیدات سینمایی هم خواهد بود که البته به قاعده مختصات جشنواره فجر معمولاً مخاطبانی خاص و ویژه دارند و شاهد بازتاب رسانه‌ای درخور در ایام جشنواره نیستند. بازتابی که البته هم‌زمان با برگزاری جشنواره‌های دیگر همچون "سینما حقیقت" به‌خوبی جبران می‌شود.
جشنواره فجر امسال هم میزبان 11 فیلم مستند بلند است که روزگذشته فهرست آن در رسانه‌ها منتشر شد. از آثار جالب توجه در این ترکیب می‌توان به مستند "آخرین روزهای زمستان" اشاره کرد که نسخه‌ای تدوین شده از سریال مستندی با همین نام پیرامون زندگی شهید حسن باقری است. این مستند که در پخش تلویزیونی با اقبال مخاطبان مواجه شد احتمالاً در جشنواره امسال هم در میان آثار مستند مورد توجه قرار خواهد گرفت.
"به نام آزادی"، "پرندگان در سرزمین برف و آفتاب"، "پسرانی با گوش‌های شکسته"، "در جستجوی گمنامی"، "رودخانه لیان"، "سووز(شوش)"، "شما چه کسی هستید؟"، "صندلی شماره257"، "مشتی اسماعیل" و "نغمه‌های محمدی" 10 فیلم دیگری هستند که در بخش سینما حقیقت جشنواره روی پرده می‌روند.
چهره‌ها؛ روح‌الله حجازی
پس از "زندگی خصوصی آقا و خانم میم" که به‌رغم بی‌مهری اعضا هیأت انتخاب جشنواره سی‌‌ام با اقبال به‌نسبت خوب منتقدان و مخاطبان مواجه شد انتظار این بود که فیلم تازه روح‌الله حجازی با حاشیه کمتری برای حضور در جشنواره سی‌ویکم مواجه شود. اما اینگونه نشد تا این کارگردان جوان برای اثبات ارزش‌های سومین ساخته خود هم چشم امید به فشار رسانه‌ها و اما و اگرها داشته باشد.
حجازی که سال گذشته، سه سال پس از "در میان ابرها" با دومین فیلمش ثابت کرد انگیزه بسیاری برای تجربه‌اندوزی در سینما دارد، این بار و تنها به فاصله یکسال "زندگی مشترک آقای محمودی وبانو" را به جشنواره فجر ارائه کرده‌است که نه فقط در نام‌گذاری که احتمالاً در داستان و ساختار هم دنباله‌ای بر فیلم دومش خواهد بود.
حجازی در همین چندسالی که کارگردانی سینما را تجربه می‌کند در چند نوبت در عرصه کارگردای تله‌فیلم توانمندی‌های خود را محک زده‌است و به استناد جوایزی که دریافت کرده در آن عرصه هم موفق بوده‌است. سرانجام فیلم سوم حجازی اما گویا به نسبت فیلم دومش متفاوت خواهد بود؛ هرچند هر دو با توجیه کیفیت پایین از فهرست اولیه فیلم‌های بخش اصلی کنار گذاشته شدند اما نصیب اولی تنها یک اکران آن‌هم خارج از بخش مسابقه در جشنواره سال گذشته بود و سهم این یکی بر اساس تازه‌ترین گمانه‌زنی‌ها افزوده شدن به بخش "سودای سیمرغ". اگر این گمانه‌زنی به واقعیت بپیوندد قطعاً حجازی جوان و فیلمش در فهرست مدعیان اصلی بخش اصلی جای خواهند داشت.
گفته‌ها؛ کم‌حاشیه‌ترین دوره جشنواره؟
مدیر روابط عمومی جشنواره چند روز پیش اظهارنظر جالبی داشت مبنی‌بر اینکه معرفی فهرست فیلم‌های منتخب جشنواره امسال به نسبت دوره‌های قبل با حواشی و اعتراض کمتری مواجه بوده‌است. یزدان عشیری با تأکید بر اینکه "به تجربه شخصی معتقدم امسال کم حاشیه ترین دوره جشنواره فیلم فجر به لحاظ واکنش های فیلمسازان راه نیافته را شاهد بوده‌ایم." گفت: "از روزی که نتایج اعلام شد اکثر فیلمسازان نتایج را پذیرفتند و واکنش‌های محدودی در این زمینه وجود داشت."
به‌رغم این اظهارنظر اما حرف‌وحدیث‌ها درباره سرانجام فهرست اعلامی از سوی هیأت انتخاب تا به امروز رنگ و بوی تازه‌ای پیدا کرده و گویا نه فیلمسازان که این بار مدیران سینمایی قصد اعمال نظر در فهرست را دارند. اعمال‌نظری که تازه‌ترین خروجی‌اش انتشار خبر افزایش فیلم‌های بخش اصلی از 22 فیلم به 26 فیلم بوده‌است. اگرچه از همان ابتدا هم مشخص بود پایبندی به تعهد "عدم تغییر در ترکیب فیلم‌های منتخب" دشوار است اما هنوز هم امیدواریم که لااقل میزان تغییرات از منطقی روشن پیروی کند؛ اعضای هیأت انتخاب هم حتماً چشم امید به همین منطق دارند!
وعده‌ها؛ به رای هیات انتخاب احترام خواهیم گذاشت
حیف است حالا که پای دشواری عدم پایبندی به تعهد از سوی دبیر جشنواره به میان آمد، یادی از صحبت‌های چند روز پیش وزیر ارشاد نکنیم. آنجا که وزیر در واکنش به اخباری که درباره بازبینی برخی فیلم‌های انتخاب نشده از سوی هیأت انتخاب جشنواره توسط وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی منتشر شده بود صراحتاً تأکید کرد: "وزارت ارشاد و سازمان سینمایی به رای هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر احترام می‌گذارد و ما هیچ دخالتی در انتخاب‌ها نخواهیم داشت."
سید محمد حسینی در پاسخ به این پرسش که شنیده شده برخی از فیلم‌های فاخر بنیاد سینمایی فارابی که با هزینه‌های سنگین تولید شده‌اند ولی توسط هیات انتخاب مردود اعلام شده‌اند توسط شما بازبینی خواهند شد نیز به مهر گفته بود: "به هیچ عنوان چنین چیزی حقیقت ندارد و قرار نیست هیچ فیلمی را از هیچ سازمان و نهاد سینمایی برای ارسال به جشنواره فیلم فجر ببینم. به رای هیات انتخاب احترام خواهیم گذاشت."
به فاصله دو روز از انتشار این مصاحبه اما روزنامه بانی فیلم امروز خبر داد: "مسئولان برگزاری جشنواره سی‌ویکم به این نتیجه رسیده‌اند که تعداد فیلم‌های بخش مسابقه را افزایش دهند؛ فیلم‌هایی چون "عقاب صحرا" ساخته مهرداد خوشبخت، "فرزند چهارم" به کارگردانی وحید موسائیان، "ترنج در ترنج" ساخته مجتبی راعی، "آسمان زرد کم عمق" به کارگردانی بهرام توکلی، "همه چیز برای فروش" به کارگردانی امیر حسین ثقفی، "به خاطر پونه" ساخته هاتف علیمردانی و "زندگی مشترک آقای محمودی وبانو" به کارگردانی روح الله حجازی از جمله فیلم هایی هستند که شانس زیادی برای ورود به بخش مسابقه سینمای ایران دارند."
فکر می‌کنید قرار گرفتن دو فیلم "عقاب صحرا" و "فرزند چهارم" که از تولیدات فاخر سازمان سینمایی محسوب می‌شوند در این فهرست، می‌تواند ارتباطی با شایعه بازبینی این فیلم‌ها توسط وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی داشته باشد؟
حاشیه‌ها؛ حذف عجیب یک فیلمساز جوان از جشنواره!
دو روزپیش در ویژه‌نامه "مهر سیمرغ" به برخی شنیده‌ها درباره احتمال حذف چند فیلم از بخش "نگاه نو" جشنواره به‌دلیل تذکر رسانه‌ها درباره چندفیلمه بودن کارگردان‌شان اشاره و تأکید کردیم ای کاش این شنیده‌ها از سوی روابط عمومی جشنواره تکذیب شود. پس از دو روز اما نه فقط این تکذیبیه منتشر نشد که یکی از سایت‌های سینمایی خبری در تأیید آن شنیده‌ها منتشر کرده‌است.
سایت خبری کافه سینما در خبر خود نوشته است: "در روزهای گذشته، اخبار مختلفی درباره فیلم "تجریش...ناتمام"، ساخته پوریا آذربایجانی مطرح شد. نام این فیلم در شرایطی به‌عنوان یکی از آثار بخش مربوط به فیلمسازان اول، در جشنواره فیلم فجر آورده شده بود که پیش از این اثر دیگری از همین فیلمساز به عنوان فیلم اول در جشنواره فجر حاضر بوده است و حالا طبق اخبار رسیده این فیلم به همین دلیل امکان حضور در این بخش را نخواهد یافت و در جشنواره فجر به نمایش درنخواهد آمد."
انتشار این خبر آن‌هم در حالی که دو روز قبل مدیر روابط عمومی جشنواره در .اکنش به برخی نگرانی‌ها توضیح داده بود "پوریا آذربایجانی در دوره 25، 27 و 29 در جشنواره فیلم فجر حضور داشته است اما طی بررسی‌های انجام شده در هیچ یک از این دوره‌ها، در بخش سینمایی شرکت نکرده و به همین دلیل به بخش فیلم اولی‌های جشنواره سی و یکم راه یافته است." بسیار عجیب است. به‌خصوص که یزدان عشیری تأکید کرده بود: "تجریش...ناتمام با دریافت پروانه سینمایی طبق قوانین با حضور در بخش فیلم اولی‌ها در جشنواره نمایش داده می‌شود."
حال اینکه این پروسه قانونی و آن تحقیقات صورت گرفته درباره سوابق این فیلمساز جوان تنها در فاصله دو روز نادیده گرفته شده و این فیلم در آستانه محرومیت کامل از حضور در سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر قرار گرفته اتفاقی نادر است که هنوز هم امیدواریم از سوی مسئولان جشنواره تکذیب شود.
ویژه؛ نگاه متفاوت یک فیلمساز بازمانده
فارغ از تمام حواشی سینمای ایران اینکه هنوز در میان فیلمسازان جوان چهره‌هایی مانند بهرام توکلی هستند اتفاقی مبارک و امیدبخش است. این قضاوت تنها متکی بر کارنامه هنری این فیلمساز نیست چرا که منش و رفتار او هم ما را ناگزیر از این قضاوت می‌کند. در آشفته‌بازار سوءتفاهم و اعتراض در سینمای ایران این فیلمساز جوان با انتشار متنی کوتاه هم نسبت به انتساب برخی اظهارنظرها به خود در برخی رسانه‌ها گلایه کرده و هم با زاویه نگاهی به معنای واقعی کلمه "فرهنگی" دیدگاه خود درباره عدم انتخاب فیلم تازه‌اش (آسمان زرد کم‌عمق) از سوی هیأت انتخاب جشنواره را اعلام کرده‌است.
این یادداشت روزگذشته در برخی رسانه‌ها منتشر شد اما از آنجا که اظهارنظر منتسب به این فیلمساز مبنی‌بر "خروج فیلمش از جشنواره" در "مهر سیمرغ" نیز منعکس شده بود، این متن را جهت یادآوری دغدغه‌های این فیلمساز محترم در ادامه می‌خوانید؛
"واقعا روزگار عجیبی است، روز گذشته کسی از یک خبرگزاری با من تماس گرفت و گفت حالا که فیلمتان در بخش مسابقه نیست برای نمایش آن در بخش جنبی جشنواره چه می‌کنید؟ گفتم هیچ، چون امسال چنین بخشی ظاهرا در جشنواره وجود ندارد، تیتر زد: بهرام توکلی می‌خواهد فیلمش را از جشنواره بیرون بکشد. از دیدن این تیتر و مطلب تغییر شکل پیدا کرده بعدش خنده‌ام گرفت، چطور می‌شود فیلمی که اصلا در جشنواره‌ای نیست از همان جشنواره بیرون کشیده شود با خودم گفتم این هم از امانتداری خبرنگاران‌مان که سلام و احوال‌پرسی را تیتر می‌کنند آن هم با تغییر مضمون جملات و انگار معرفت کاری‌شان را فراموش کرده‌اند.
بنده به همان دوست خبرنگار و به بقیه عزیزانی که از سر محبت با من تماس گرفتند اصرار کردم نظری درباره این انتخاب‌ها ندارم و قصد مصاحبه در این مورد را ندارم همچنان که سال‌هایی که از همین جشنواره جایزه گرفته‌ام هم نظری درباره آن انتخاب‌ها نداشتم، به نظر چند نفری برگزیده بودم و حالا به نظر چند نفر دیگری نیستم این که هیاهو ندارد.
احترام می‌گذارم به رای هیات انتخاب و از صمیم قلب انتخاب‌های آنها را صادقانه و بر مبنای سلیقه‌شان فرض می‌کنم چون این طور تربیت شده‌ام، خانواده‌ام مرا طوری تربیت کرده که اهل توهم نسبت به خودم و اهل ردیابی توطئه در رفتار دیگران نباشم و به آرای دیگران احترام بگذارم حتی اگر خلاف میل و منافعم باشد، اعتراف می‌کنم تربیت منفعت‌رسانی برای این روزها نیست اما نتیجه‌اش آرامشی است که حاضر به عوض کردن آن با هیچ چیز در جهان نیستم بخش مسابقه جشنواره فجر که سهل است.
این چند خط را هم به دلیل بی‌دقتی این خبرنگار عزیز مجبور به نوشتن شدم وگرنه ما فیلم می‌سازیم و دیگران می‌توانند درباره آن هر نظری داشته باشند و ای کاش این روزها به جای این همه اعتراض کردن به هم، صبورتر، آرام‌تر و صادقانه‌تر رفتار کنیم، چه در مقام داور و چه در مقام فیلمساز و فراموش نکنیم مسئله مهم‌تری از منافع شخصی و گروهی ما وجود دارد به نام سینمای ایران. من عمیقا و با علاقه برای جشنواره آرزوی برگزاری با شکوه را دارم، هر اتفاق فرهنگی در کشورم پاره‌ای از قلب و روح من است و دوست دارش هستم و به عنوان تماشاچی مشتاق،برای تماشایش منتظرم."
نظر شما