احمد کامیابی‌مسک، نویسنده، محقق و مترجم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: کتاب ترجمه و تفسیر نمایشنامه «جنگ هزارساله» اثر فرناندو آرابال را مدتی است که از طریق نشر قطره برای اخذ مجوز چاپ به ارشاد ارسال کردیم، اما انتشار آن مشروط به یک شرط اعلام شد که من فعلاً آن را قبول نکرده‌ام. به ما گفته‌اند برای چاپ این کتاب که ترجمه متن نمایشنامه به همراه تفسیر و تحلیل آن به قلم من است، باید 59 سطر آن حذف شود.
وی افزود: از متن ترجمه نمی‌توان سطری را حذف کرد. چون ترجمه برای شناساندن نویسنده، متن و فرهنگش به مردمی دیگر انجام می‌شود. ترجمه این کتاب هم برای آشنایی با اثر دیگری از آرابال است اما نمی‌شود 59 سطر آن را حذف کرد چون برداشت هموطنان ما از متن آرابال اشتباه و متفاوت از اصل موضوع و برداشت دیگر مردم جهان از آن خواهد شد. در نتیجه نمی‌توانیم موضع صحیحی در مقابل آن داشته باشیم و نقدش کنیم.
این مترجم گفت: جالب است که خیلی از مطالب از رادیو و تلویزیون پخش می‌شود و ایرادی ندارد، ولی به کار بردن همان مطالب در کتاب‌ها مشکل دارد. من تعجب می‌کنم چون مطلب خلاف عفت عمومی هم در این کتاب وجود ندارد که بخواهند جلویش را بگیرند. هر وقت که چنین جریاناتی برای ترجمه‌هایم به وجود می‌آید، بلوکه می‌شوم و نمی‌توانم کار کنم.
کامیابی‌مسک ادامه داد: فرانسه یکی از معدود کشورهایی است که مقابل فرهنگ آمریکایی ایستاده است و با آن مقابله می‌کند. این مقابله را می‌توان در سینما، تئاتر یا پخش فیلم‌های آمریکایی در فرانسه مشاهده کرد. فرانسوی‌ها زیر بار فست‌فودهای آمریکایی هم نمی‌روند و بهترین آشپزها را برای مقابله با آن به کار گرفته‌اند تا کودکانشان مغزه غذای فرانسوی را از کودکی بشناسند. آن‌ها به هر حال زیر بار فرهنگ آمریکایی نمی‌روند. بعد از جنگ جهانی دوم که دوگل از آمریکایی‌ها خواست که از کشورش خارج شوند، این رویه بین فرانسوی‌ها نهادینه شد. زمانی بود که فرانسوی‌ها به مناسبت آزادی آمریکایی‌ها از دست انگستان به مردم آمریکا، مجسمه آزادی را هدیه کردند ولی وقتی آن‌ها جا پای انگلیسی‌ها گذاشتند، مردم فرانسه برخوردی را با آن‌ها در پیش گرفتند که با انگلستان در پیش گرفته بودند.
مترجم نمایشنامه «پادشاه می‌میرد» افزود: اثر آرابال هم در پی انتقال همین مفهوم است و بحث فرهنگ فردی را پیش می‌کشد که در فرانسه به شخصیت و فرد پرسوناژ می‌گویند و من معادل آن را فرد‌سان می‌دانم که ترکیب دو حرف فرد و سان است. من سال‌ها پیش هم نمایشنامه «معمار و پادشاه آشور» را هم از آرابال ترجمه کردم که انتشارات دانشگاه تهران آن را چاپ کرد، ولی این موضوع همزمان با حوادث انقلاب شد و متوجه نشدم که کتاب توزیع شد یا نه. برای ترجمه آن نمایشنامه به پاریس مسافرت کردم و با آرابال دیدار و گفتگو داشتم. حالا گفتگویم با آرابال را در کتاب ترجمه «جنگ هزارساله» قرار دادم.
وی گفت: تعداد زیادی از نمایشنامه‌های آرابال در جشنواره‌های دانشجویی کشور ما ترجمه و اجرا شده‌اند. من این نمایشنامه و دیگر آثار مطرح جهان را برای دانشجوهای کشور ترجمه کردم. با توجه به این مسائل نمی‌دانم چرا این موانع را بر سر چاپ این کتاب به وجود می‌آورند؟ حرف من این است که «آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟» اگر ما خودمان مشکلی نداریم، چرا باید بهراسیم. وقتی آرابال برنامه‌های تلویزیون آمریکا را مورد نقد قرار می‌دهد که از تلویزیون ما صحبت نمی‌کند. چرا ما باید مواضع او را نسبت به تلویزیون آمریکا سانسور کنیم؟ مسئولین مربوط در کشور ما می‌توانند این نمایشنامه را بخوانند و انتقادهای وارد به تلویزیون آمریکا را بدانند. چون ما طرح برنامه‌سازی‌مان را از آن‌ها گرفته‌ایم.
کامیابی مسک ادامه داد: همین مسائل است که باعث می‌شود، مشکلات مختلف در برنامه‌های تلویزیونی مانند برنامه‌های ورزشی‌مان بروز کند و در برنامه‌ها به یکدیگر فحش و ناسزا بگویند. آرابال 50 سال پیش انتقادات خودش را مطرح کرده است، حالا چه عیبی دارد ما و مردم ما از آن‌ها آگاه شویم؟ جالب است که تیراژ کتاب هم الان نسبت به گذشته بسیار پایین است و اصلا هزار نسخه کتاب به کجا می‌رسد؟ آن هم زمانی که نمایشنامه‌ها را عده کمی از مردم ما می‌خوانند و در ضمن این اثر در کشورمان روخوانی هم شده است.
این محقق با اشاره به این که تا به حال راضی به حذف 59 سطر کتاب «جنگ هزارساله» نشده است، گفت: اثر برای آرابال است. من چگونه می‌توانم راضی شوم که حرف‌هایش قطع شده و نصفه و نیمه به مخاطب برسد. من اگر بخواهم تغییری در ترجمه کتاب اعمال کنم، باید از آرابال اجازه بگیرم و باید بگویم که آبروی کشورم را پیش او نمی‌برم و نزد او طرح مساله نمی‌کنم.
وی در انتقادی دیگر گفت: در کشورمان هم که حق کپی‌رایت رعایت نمی‌شود. من با اجازه شخص آرابال، ترجمه مجموعه آثارش را به عهده گرفتم. طبیعتاً در ایران کسی حق ندارد آثار او را ترجمه کند، ولی ترجمه‌های مختلفی از آثار آرابال یا اوژن یونسکو در کشورمان به چاپ رسیده است.
نظر شما