"تایتانیک" در تلویزیون ایران دوباره غرق می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، در میان انبوه خبرهای داغ روز که هر کدام به متن یا حاشیه حوزه های مختلف فرهنگ و هنر می پردازند، نکته جالبی البته برای نکته دانان به چشم می خورد که خود سازنده پرسش های بسیاری است : "فیلم سینمایی "تایتانیک" ساخته جیمز کامرون برای پخش از تلویزیون ایران دوبله شد."

نکته جالب این خبر نه پخش فیلم پرمخاطب محصول سال 1997، نه زمان طولانی فیلم، نه درام عاشقانه ای با اولین حضورهای برجسته کیت وینسلت و لئوناردو دی کاپریو، بلکه در این وجه نهفته که "تایتانیک" با توجه به نوع داستان، وجود صحنه های رمانس اساسی در فیلم که در اتفاقات پیش آمده بسیار کلیدی هستند، موسیقی، حرکات موزون و اصلاً نوع پوشش بازیگر نقش اول زن و به تبع آن باقی زنان بازیگر، چگونه امکان پخش از سیمای جمهوری اسلامی را پیدا می کند؟ اصلاً نیاز صرف هزینه برای دوبله چنین فیلمی که برخلاف نظر سرپرست دوبلاژ فیلم کمتر کسی آن را ندیده (درست مانند فیلم "شعله" هندی) چیست؟

کیت وینسلت و لئوناردو دی‌کاپریو در "تایتانیک"

"تایتانیک" در زمان پخش جهانی توانست به خاطر رمانس خاص، حضور بازیگران جوان و خوش چهره و دخیل کردن عنصر تخیل در چگونگی وقوع این حادثه مستند مخاطبان زیادی را به سینماها بکشاند. نسخه پرده ای آن هم سریعتر از موعد به دست مخاطبان ایرانی رسید، ولی هیچکدام از این دلایل نمی توانند توجیه کننده خوبی برای پخش این فیلم از سیمای جمهوری اسلامی ایران باشند که تعاریف خاصی برای پخش آثار دارد و گاهی فیلم های تولید داخل هم در عبور از فیلتر ممیزی آن دچار اصلاحات اساسی می شوند.

هیچکدام از عوامل جذابیت زای "تایتانیک" و فروش خوب آن نمی تواند انگیزه مسئولان تلویزیونی برای پخش این فیلم را شکل دهد و اینجاست که می توان پیش بینی کرد این فیلم سه ساعته با گذر از ممیزی تلویزیون و دخل و تصرف در روابط و مناسبت ها به نسخه ای حداکثر 90 دقیقه ای (در خوشبینانه ترین حالت) تبدیل شود. آن وقت یکی از اعتبارات تلویزیون در کنار پخش فیلم های روز چون "هری پاتر"ها، "اسپایدرمن"ها و ... لابد همین نسخه تصحیح شده "تایتانیک" خواهد بود!

"تایتانیک" فیلمی جذاب است که هر چند تأثیر زیادی بر مخاطب گذاشت و فروش خوبی داشت، ولی مولفه های بدل شدن به عاشقانه ای ماندگار در سینما و حتی فیلمی ویژه در کارنامه کارگردانش را نداشت. هر چند بدل به سکوی پرش زودهنگام برای بازیگران جوان خود شد، ولی اثری شاخص هم نشد که بهانه این رویکرد سیما را کسب اعتبار از پخش اثری خاص نام بگذاریم.

ویژگی این فیلم همانطور که اشاره شد دخیل کردن عنصر تخیل در طراحی نوع شکل گرفتن تصادف مستند کشتی تایتانیک با صخره یخی است. نکته ای کلیدی در فیلم که دامن همه سرنشینان کشتی را که عنوان بسیاری از "نخستین ها" را به دوش می کشید، گرفت. همین وجه کلیدی یعنی رابطه عاطفی جک (لئوناردو دی کاپریو) و رُز (کیت وینتسلت) که باعث حواس پرتی دیده بان کشتی در مه و برخورد با صخره یخی می شود در تلویزیون ایران قابل نمایش نیست.

صحنه های متعدد عاطفی فیلم هم قابلیت آن نوع دخل و تصرفی را که تلویزیون در فیلم ها و مجموعه های خارجی می کند ندارد. به این مفهوم که جک و رز نه می توانند خواهر و برادر باشند و نه جزو محارم دیگری که خیال همه از بابت توجه و نزدیکی آنها به یکدیگر راحت شود.

در "تایتانیک" برای پرداختن به ملالت زندگی اشرافی که دامن رز را گرفته و او را جذب جک می کند، قرینه پردازی هایی مثلاً بین مهمانی اشراف در بخش ویژه کشتی و بخش درجه سوم در طبقات پائین کشتی شده که با تکیه بر تفاوت فضا، گرمی و صمیمت میان طبقه کارگر، نوع پوشش، نوع خوردن و آشامیدن و حتی نوعی موسیقی و حرکات موزون بر این وجه صحه می گذارد و مخاطب را در ترجیح دادن جک به نامزد بداخلاق و اشراف زاده از سوی رز همراه می کند. ولی این صحنه ها هیچکدام قابل نمایش در تلویزیون ما نیستند. وقتی به صحنه معروف ایستادن رز و جک در نوک عرشه کشتی می رسیم که حرکت این دو جوان عاشق بدل به حرکتی نمادین شد، باز همان گزینه ابتدایی برجسته می شود که مسلماً این صحنه هم از نسخه تلویزیون ایران حذف خواهد شد. ماجرای آن نقاشی ـ طراحی با ذغال و ... هم جزو بدیهیات حذفی فیلم است.

نکته مهم دیگر تأثیرگذاری ترانه سلین دیون (Celine Dion) و انطباق آن بر لحظه های احساسی و حتی اکشن فیلم است که جایزه های متعددی هم برده است. مسلماً این خواننده و ترانه My Heart Will Go On راهی به تلویزیون کشورمان ندارد و نهایتاً می توانیم متوقع باشیم صحنه ورق بازی ابتدایی جک و دوستش که بر سر بلیت کشتی تایتانیک انجام می شود، حذف نشود. البته باز هم اطمینانی به این توقع هم وجود ندارد.

اگر نوع پوشش رز (کیت وینسلت) را در کلیت فیلم در کنار همه بخش های قابل پیش بینی برای حذف قرار دهیم (مطمئناً حذفیات  نسخه به نمایش درآمده اگر بیشتر از این نباشد کمتر نخواهد بود) پرسش اولیه اهمیت و موضوعیت بیشتری پیدا می کند. در حالی که حتماً اکثر مخاطبان ایرانی نسخه اصلی فیلم را دیده اند، پخش نسخه مثله شده فیلم چه اعتباری به تلویزیون جمهوری اسلامی ایران و چه حظی به مخاطب می بخشد؟