به گزارش خبرنگار مهر، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی دومین دانشنامه تخصصی اسلامی به زبان انگلیسی در طول تاریخ مطالعات اسلامی در جهان است که رویکردی متفاوت از همتای اروپایی خود یعنی دایره‌المعارف اسلام دارد؛ رویکردی که عمدتاً از بافت فرهنگی و نگاهی از درون جهان اسلام ریشه گرفته است.
این اثر فاخر با مدیریت و نظارت سید کاظم موسوی بجنوردی رئیس مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی و با همکاری مؤسسه مطالعات اسماعیلی لندن به سرمایه‌گذاری مؤسسه انتشاراتی بریل در شهر دانشگاهی لیندن هلند منتشر شده است.
در ابتدای این مراسم که صبح امروز برگزار شد دکتر اصغر دادبه دبیرعلمی مراسم با اشاره به تأسیس مرکز دایره‌المعارف اسلامی در سال 1362 از انتشار جلد 15 این دایره المعارف خبر داد و گفت: این برنامه هم برای انتشار جلد 15 و هم نخستین جلد ترجمه انگلیسی دایره‌المعارف اسلامی است که جلد 16 آن نیز در آستانه انتشار است.
وی تشکیل پرونده علمی و ترجمه دایره‌المعارف و همچنین استفاده از محققان ایرانی را برجسته‌ترین نکته این دایره‌المعارف برشمرد و در عین حال راه را برای بهتر شدن این اثر با تلاش محققان داخلی و خارجی باز دانست.
در ادامه این مراسم رئیس مرکز دایره‌المعارف اسلامی ضمن قدردانی از تمام کسانی که در تدوین ترجمه این اثر همکاری داشته‌اند از انتشارات بریل هلند که با سرمایه‌گذاری خود این اثر بزرگ ایرانی را منتشر کرده قدردانی کرد.
بجنوردی با برشمردن دستاوردهای فرهنگ و تمدن اسلامی به چگونگی گسترش آن در کشورهای اسلامی از طریق مترجمان برجسته اروپایی و تاریخچه تدوین دایره المعارف اسلامی در اروپا اشاره کرد و جای بسیاری از اصلاحات فلسفی، تاریخی، مردم‌شناسی، شیعه‌شناسی، فرق مذهبی ، جغرافیایی و ... را در دایره‌المعارف اسلام خالی دانست و گفت: محققان ایرانی بر آن شدند که در کنار ترجمه آن به فارسی به تحقیق و تالیف مقالات بیشتری در این زمینه بپردازند چرا که دایره‌المعارف اسلام پاسخگوی بسیاری از مسائل حوزه سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و ... جهان اسلام نبود.
در ادامه این مراسم دکتر فتح الله مجتبایی با موضوع اسلام‌شناسی و دایره‌المعارف‌نویسی در غرب سخنرانی کرد و گفت: کسانی که با فرهنگ و تاریخ ایران اسلامی سروکار دارند وقتی به دایره‌المعارف اسلام رجوع می‌کردند آن چیزی را که می‌خواستند به‌تمامی در آن پیدا نمی‌کردند چرا که نگارش شرق‌شناسی غربی در آن بود و اسلام را با قرائت خاص عربی می‌شناساند و جای دایره‌المعارفی که جنبه مهم معارف اسلامی را داشته باشد خالی بود.
مجتبایی دایره‌المعارف‌نویسی در ایران را دنباله دو سنت فرهنگ اسلامی ایرانی و فرهنگ غربی خواند و به توجه دانشمندان ایرانی در گردآوری کتب علمی اشاره کرد و گفت: نخستین و بزرگترین تفسیر قرآن کریم در سرزمین ایران نوشته شد( تفسیر طبری) و آخرین تفسیر قرآن نیز ( المیزان) در ایران نوشته شد و مثل اینکه دایره‌المعارف نویسی هم چنین سرنوشتی داشته باشد.
وی به پیشینه هزار ساله دایره‌المعارف‌نویسی در ایران اشاره کرد و گفت: اولین دایره‌المعارف درایران به نام دینکرد است که در واقع دایره‌المعارف مزد پرستی است و فرهنگ، دیانت و توحید ایران پیش از اسلام را می‌توان در آن دید.
مجتبایی ضمن اشاره به سابقه تدوین دایره‌المعارفهای علوم گوناگون در ایران تقسیم‌بندی علوم توسط فارابی را طرح‌ریزی شناخت علوم در عالم اسلام خواند.
وی مفتاح العلوم ، مباحث الفنون ، کشف الظنون، معجم البلدان و ... را به‌عنوان آثار دایره‌المعارف‌گونه یاد کرد و گفت: سنت دایره‌المعارف نویسی یکی از مهمترین فعالیتهای فرهنگی در ایران است که درعصر جدید دایره‌المعارف نویسی با سنت دایره‌المعارف‌نویسی غربی توأم شد.
در ادامه این مراسم دکتر رضا شاه کاظمی از دانشمندان پاکستانی ایرانی‌الاصل با موضوع نقش و جایگاه دایره‌المعارف اسلامیکا سخنرانی کرد و این دایره‌المعارف را جامعترین مرجع پژوهشی در حوزه مطالعات اسلامی خواند.
دکتر کاظمی که ویراستار اجرایی نخستین دایره‌المعارف اسلامی به زبان انگلیسی را به عهده دارد در ادامه سخنرانی خود به برخی از جنبه‌های کلی مراحل ویراستاری و جایگاه این دایره‌المعارف در محافل علمی و دانشگاهی غرب پرداخت.
دکتر سجادی نیز با موضوع دشواری تدوین اسلامیکا سخنرانی کرد و به حذف بسیاری از مقالات منتشره در مجلدات فارسی این دایره‌المعارف که برای خوانندگان و محققان غربی جذابیت نداشت اشاره کرد و افزود: به دلیل تغییرات جغرافیای، سیاسی، اجتماعی ، فرهنگی و دستاوردهای علمی و غیره محققان در ترجمه انگلیسی آن تجدید نظر شد و برخی از مقالات تجدید تالیف شدند.
دکتر احمد پاکتچی نیز در این مراسم با موضوع دایره‌المعارف اسلامی، به مثابه بستری برای دیالوگ اسلام و غرب سخنرانی کرد و دو دایره‌المعارف اسلامیکا و دایره‌المعارف اسلام را مکمل یکدیگر خواند و گفت: باید تلاش کنیم که در این دایره‌المعارف مفاهیم و اصطلاحات فرهنگ اسلامی آنگونه که مسلمانان به کار می‌برند و می‌فهمند برای جهان غرب نیز قابل دسترسی باشد.
به گزارش خبرگزاری مهر، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که انتشار آن از سال 1367 در تهران آغاز شده و تاکنون 15 مجلد آن منتشر شده است به عنوان اثری معتبر و محققان که پهنه‌ای وسیع از وجوه مختلف تاریخ و فرهنگ قلمرو اسلام را منعکس می‌کند میان اهل تحقیق و دانشمندان اسلام‌شناس در شرق و غرب مورد قبول واقع شده و اکنون از مراجع معتبر به شمار می‌رود.
این مجلد از دایره‌المعارف در 210 مقاله و در 840 صفحه به چاپ رسیده است.
نظر شما