جزایری که کارون را می بلعند / کارون رو به نابودی است

به گزارش خبرنگار مهر در اهواز، کارون تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران است که به آبهای بین المللی و اقیانوسهای جهانی مرتبط است. یعنی از یک طرف در خرمشهر از راه مصب خود به اروند رود (شط العرب) که رودخانه های دجله و فرات از کشورعراق نیز به آن می ریزند وصل می شود و از طرف دیگر خود، یعنی رودخانه بهمنشیر به خلیج فارس مربوط می شود و از آن طریق به اقیانوس هند مرتبط می شود.

در حاشیه این رود پنج تمدن بزرگ از ایران شکل گرفته‌است. سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون (ارمند و بازفت)، زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری است ولی شاخه‌های فرعی آن از کوه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرند مانند خرسان از دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و دز از ارتفاعات لرستان. این رودخانه، پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقه‌ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان می‌شود. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم می‌شود که در جنوب شوشتر به یکدیگر متصل می‌شوند. مهم‌ترین شاخهٔ فرعی کارون، رود دز است که در شمال اهواز به کارون ملحق می‌شود.

به دنبال بروز خشکسالی در دو سال متوالی در استان خوزستان، این رودخانه که پیش از این نیز به علت های گوناگون با بی توجهی متولیان امر همراه بوده، به شدت کم آب شده است و در مقاطعی خشکیده است. این کم آبی باعث شده که آب شور دریا در  شهرهای آبادان و خرمشهر وارد این رودخانه شود و آب این دو شهر را شور و غیر قابل آشامیدن برای مردم و غیر قابل مصرف برای کشاورزی کرده است.

با این وجود بی توجهی چندین ساله در خصوص لایروبی این رودخانه باعث سربرآوردن جزیره هایی از دل آن شده است که بی شک ادامه چنین اتفاقی باعث نابودی کامل رودخانه خواهد شد. این جزیزه ها در دو ماه گذشته به شکل خطرناک و نگران کننده ای در حال افزایش و گسترش هستند و مسئولین امر در استان خوزستان تاکنون تنها به برگزاری جلسات در این خصوص بسنده کرده و راهکار عملی و عملیات اجرایی خاصی برای نجات بخشی این رودخانه از خود نشان نداده اند این در حالی است که از سال ها پیش همواره مسئولین استانی به خصوص سازمان آب و برق استان خوزستان به عنوان مسئول اصلی این رودخانه بر لایروبی رودخانه کارون تاکید داشته اند.

این عکس جزیره ای را نشان می دهد که در دو سال اخیر از دل آب بیرون آمده و بی توجهی به آن و عدم لایروبی رودخانه باعث گسترش فراوان جزیره شده است. در وسط این جزیره که در دو ماه اخیر به شدت در حال گسترش است مشاهده می شودکه چگونه نهال های کوچکی از درختان در آن رشد کرده اند که رشد و بزرگ شدن آنها باعث می شود حفر و نابود کردن این جزیره به شدت با مشکل مواجه شود ضمن اینکه این درختان باعث جذب بیشتر خاک و شن می شوند و به جزیره استحکام می بخشند.

سه جزیره کوچکی که کنار هم در عکس دیده می شوند تا دو ماه قبل اثری از آنها وجود نداشت و حتی اعضای تیم قایقرانی هیئت قایفرانی استان خوزستان در این مکان تمرین می کردند ولی اکنون این سه جزیره با سرعت خیره کننده در حال رشد و مستحکم شدن هستند و در صورتیکه به هم بپیوندند که بی شک تا چند ماه دیگر این کار صورت می گیرد، تشکیل یک جزیره بزرگ را می دهند. ضمن اینکه احتمال پیوستن آنها به جزیره بزرگ کناریشان نیز وجود دارد که در این صورت قسمت شرقی رودخانه به کلی بسته می شود.

در عکس قسمت پایینی پل چهارم اهواز (نادری) مشاهده می شود که چگونه جمع شدن چوب، درختان خشکیده و سایر اشیا معلق در آب باعث رسوب آنها و تشکیل جزیره هایی در اطراف پایه های پل شده است. این حالت باعث شده آب به صورت نهرهایی کاملا کوچک از زیر پل چهارم عبور کند. این در حالی است که این جزیره ها نیز به علت خشکسالی و عدم لایروبی به شدت در حال گسترش هستند.

اگر به این عکس کمی دقت کنید یکی از افراد محلی را مشاهده می کنید که در حال کشاورزی در بستر رودخانه است. رودخانه ای که پیش از این حتی نگاه کردن به موج ها خروشانش هم هر آدمی را به وحشت می انداخت ولی حالا به راحتی وسط آن کشاورزی می کنند.

جمع شدن جلبک و آشغال در بستر رودخانه در بهترین محل ممکن برای تفریح مردم در کنار این رودخانه واقعا آزار دهنده است. این محل در شلوغ ترین و در عین حال بهترین مکان شهر اهواز یعنی حد فاصل پل سفید تا پل چهارم اهواز و مشرف به خیابان سلمان فارسی است که روزانه عده فراوانی از مردم اهواز برای تفریح به این محل می آیند.

هم اکنون منطقی ترین اقدامی که می توان برای نجات کارون انجام داد، لایروبی فوری آن است و این کار تنها با یک عزم ملی قابل اجراست.

...............................

گزارش : علی نواصر/ عکس: عبدالوهاب کروشاوی