آلودگی هوا؛ پرونده ای که پس از 43 سال همچنان باز است

به گزارش خبرنگار مهر، زنگ خطرهای پی در پی و آلودگیهای مداوم این چند سال اخیر اوضاع را ملموس تر از همیشه کرده است. محیطی غیر قابل زیست شاید مناسب ترین عنوان برای شهری باشد که در طول یکماه حتی یک روز پاک را هم تجربه نکرد.

پای بحث آلودگی هوا اولین بار توسط روحانی، یکی از نمایندگان خانه ملت در سال 1346 به مجلس شورای ملی باز شد. او اقدامات وزارت کشور در راستای بهبود بهداشت شهر و جلوگیری از آلودگی هوای تهران و انتشار دود را گامی امیدوار کننده و نماد سوق یابی کشور به سمت امور زیربنایی می پنداشت هر چند مجلس آن دوران قانونگزاری در این زمینه را لازم ندید.

پیشینه اولین توجه جدی به این مقوله بر می گردد به زمانی که مرحوم دکتر تقی ابتکار در سال 1354 پیشنهاد مقابله با آلودگی هوای تهران را در قالب طرحی به شهردار وقت پایتخت ارائه کرد. هر چند که این اولین توجه وی به این معضل نبود و مقالات وی در مجله محیط شناسی دانشگاه تهران از جمله مقاله ای تحت عنوان «وسایل نقلیه موتوری و آلودگی هوا» در سال 53 و تلاش او برای ساخت اولین نمونه خودروی گازسوز در سال 52 ، نشان از دغدغه های محیط زیستی وی در سالهای پیش از آن دارد.

آیین نامه نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 29 تیرماه 1354، اولین اهرم قانونی پیش بینی شده در این زمینه و نتیجه تلاشهای شکل گرفته تا آن زمان است اما بی توجهی به این مهم و قصور در چاره اندیشی و اقدام در این رابطه آنقدر ادامه یافت که به گفته دکتر منافی رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط زیست در سال 72،«با وجود قانون در این زمینه از سال 54 و درخواست از شورایعالی محیط زیست مبنی بر ارائه زمان مناسب جهت اجرا هیچ وقت به آن عمل نشد.»

با جدی تر شدن این بحث و ضرورت توجه به آن، از سال 74 بیست و نهمین روز دی ماه «روز هوای پاک» نام گرفت تا با معطوف سازی اذهان عمومی بر این دغدغه ملی و آگاه سازی مردم، زیرساخت های لازم جهت مقابله با آلودگی هوا فراهم آید.
از دیگر توجهات جدی به مسئله آلودگی هوای تهران در نیمه نخست دهه هفتاد، بیانیه ای بود موسوم به نام همین شهر که توسط گروهی از کارشناسان، متخصصان و دلسوزان این عرصه صادر شد که حاصل این توجهات در سوم اردیبهشت 1374 با ارائه طرح قانونی «نحوه تأمین هوای پاک و جلوگیری از آلودگی هوا» و تصویب آن با عنوان «قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» به بار نشست.
  
کمیل لنگ مبارزه با آلودگی هوا در سال 79 با تهیه و تصویب برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران توسط دولت جان تازه ای گرفت.

این برنامه که با ادغام سه مطالعه جامع در خصوص آلودگی هوا با همکاری موسسات بین المللی شکل گرفت بر هفت محور 1) خودروهای نو، 2) خوروهای مستعمل، 3) حمل و نقل همگانی، 4) سوخت، 5) معاینه فنی خودروها، 6) مدیریت ترافیک و 7) آموزش همگانی مبتنی بود.

به جهت پیشبرد اهداف این طرح و رفع نقایص احتمالی اجرای آن نیز، کمیته ای با عنوان «کمیته اجرایی کاهش آلودگی هوا» به سرپرستی معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شد و بر اساس گزارشات این کمیته، طرح بازنگری برنامه جامع کاهش آلودگی هوای تهران در سال 83 ارائه شد هر چند که هرگز به تصویب نرسید.

البته داستان آلودگی هوا به اینجا ختم نشد. در بند «ب» ماده 82 قانون دوم برنامه توسعه دولت، بند«د» ماده 104 برنامه سوم و بند «الف» ماده 62 برنامه چهارم نیز توجه ویژه ای به این مقوله شد تا آنجا که ماده 62 قانون برنامه چهارم به صراحت اقدام برای کاهش آلودگی هوای تهران و هفت شهر بزرگ را تکلیف کرد. تکلیفی که صد افسوس با کم توجهی و عدم همکاری ارگان های مرتبط  باز هم راهگشا نشد. همچنین بنا بر گزارش کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی پیرامون عملکرد سازمان محیط زیست در سال 88، این سازمان به واسطه ایفای نقش ضعیف خود نتوانسته است آلودگی هوای این کلانشهرها را به استانداردهای جهانی برساند.

و بدین ترتیب مشکلی که می توانست به راحتی با تدبیر و دلسوزی متولیان امر در همان ابتدا رفع شود امروز گره کوریست که بقای زندگی تک تک ما در گرو باز شدن آن است.