قاووت؛ معجون اسرار آمیز دیار کریمان/ تولید صنعتی سوغات سنتی

به گزارش خبرنگار مهر، قاووت که در کرمان و در اصطلاح محلی به آن "قوتو"گفته می شود، ترکیبی از انواع مختلف گیاهان دارویی است که هر کدام خواص تقویتی و درمانی خاص خود را داشته و با ترکیب با یکدیگر، معجونی انرژی زا حاصل می کند که طرفداران بسیاری دارد.

از جمله گیاهان دارویی که در تولید قوتو به کار می رود می توان به تخم گشنیز، کنجد، خشخاش، بذر کتان، سیاه دانه، آفتابگردان، شاهدانه، هل باد، فلفل سیاه، دارچین، روناس، تخم کاهو، جو، رازیانه، موردانه، قهوه تاج، زیره سیاه کوه، بادیان، بادام، پسته و مرزنجوش اشاره کرد.

قاووت یا همان قوتو را، بیشتر به عنوان یک تقویت کننده و داروی گیاهی استفاده می کنند چرا که سرشار از انواع مختلف ویتامینها، اسیدهای چرب ضروری و امگا سه بوده و همچنین کاهش دهنده فشار و کلسترول خون، آرام بخش و تسکین دهنده اعصاب، ضد افسردگی، تقویت کننده معده و روده و دفع کننده سنگ کلیه و مثانه است. قوتو همچنین برای تقویت نیروی جسمانی و درمان بی خوابی و کم خوابی قابل استفاده است.

قوتو؛ معجونی اسرار آمیز و پر طرفدار

در بین مردم کرمان از دیرباز تاکنون استفاده از این ماده به اشکال مختلف مرسوم بوده است از جمله اینکه در ایام عید نوروز مرسوم است برای پذیرایی از میهمانان از انواع مختلف قوتوها شامل قوتوی مغزپسته، قوتوی نارگیلی، کنجدی، خشخاشی و قوتوی معروف که سیاه رنگ بوده و به قهوه معروف است، استفاده می شود چرا که طعم شیرین و خوشمزه این ترکیب گیاهی و قابلیت دارویی و درمانی آن، این خوردنی را در بین مردم میهمان نواز کرمان به بهترین و پرطرفدارترین وسیله پذیرایی تبدیل کرده است تا جایی که هنوز هم در بین پذیرایی های مردم کرمان از این ترکیب گیاهی استفاده می شود.

اما قوتوی کرمانی از آنجا که استفاده از آن، از گذشته های خیلی دور در بین مردم مناطق مختلف این استان مرسوم بوده، همواره به صورت سنتی و دستی تهیه می شده است؛ به گونه ای که زنان کرمانی، به خصوص در یکی دو هفته پیش از نوروز، ابتدا گیاهان دارویی مورد نیاز را که بیشتر هم از زمین دشتها و کوهپایه های خود این منطقه قابل برداشت بوده، شسته و با الک کردن و سپس خشک کردن آن در زیر نور مستقیم خورشید، ترکیبات قوتو را برای آسیاب شدن آماده می کرده اند.

پس از این و با مخلوط کردن هر کدام از این مواد آن هم به اندازه ای مناسب که میزان آن را تنها زنان کارکشته کرمانی می توانند به خوبی تعیین کنند، ماده اولیه قوتو آماده می شده است این ماده اولیه پس از آسیاب کردن، به صورت پودری با مزه شیرین در می آمده و بر حسب اینکه قهوه پسته باشد یا نارگیلی به رنگ سبز یا سفید در می آمده اما قاووت معمولی و معروف کرمان به رنگ سیاه بوده است.

از سوغات سنتی تا کارگاه صنعتی

اما امروزه و با توجه به اینکه در برخی موارد تهیه قاووت به صورت سنتی، عدم رعایت برخی مسایل بهداشتی را در اذهان مصرف کننده تداعی می کند، بهترین روش، تهیه آن به صورت صنعتی و مکانیزه است که هم تضمین کننده قطعی بهداشت و سلامت این خوردنی خوشمزه است و هم اینکه با بسته بندی و برندسازی برای محصول، می توان امیدوار بود روزی، قوتوی کرمانی در بازارهای جهانی نیز شناخته شده و همپای نسکافه و یا سایر قهوه هایی که پرطرفدار است، مورد مصرف قرار گیرد.

اتفاقی که در حال حاضر در کرمان رخ داده و یک واحد صنعتی اقدام به تهیه این خوردنی سنتی کرمان به صورت صنعتی و مکانیزه کرده که با بهترین و زیباترین نوع بسته بندی به بازار عرضه می شود.

معصومه پورشیخعلی، مدیر فنی کارخانه تهیه و تولید قاووت در کرمان است که با برند "صنایع کویر جوپار" به جز تهیه قوتو اقدام به تولید و بسته بندی حبوبات، ادویه جات و خشکبار نیز کرده است.

وی با اشاره به فعالیت پنج ساله این کارخانه، می گوید: "صنایع جوپار" به عنوان واحد صنعتی نمونه در سال 88-89 انتخاب شده و اولین واحد دارای شناسه بهداشت قاووت بوده که توانسته با انجام یک سری تحقیقات و آزمایشات پیشرفته و با تغییر درصد مواد تشکیل دهنده قاووت، محصول بسیار پرطرفداری را به بازار ارایه کند.

وی به تهیه شش مدل قاووت دراین واحد صنعتی اشاره کرده و اظهار می دارد: قاووت چهل گیاه، خشخاش، پسته، قهوه، بادام و نارگیل نخودچی از تولیدات صنایع کویر جوپار بوده است.

وی ادامه می دهد: قاووت اصلی تولیدی این کارخانه (original) کلیه خواص قوتوی سنتی کرمان را دارد از جمله اینکه تقویت کننده نیروی جسمانی بوده و برای درمان کم خوابی و بی خوابی، جلوگیری از ریزش مو، تسکین دادن اعصاب، دفع سنگ کلیه و مثانه و همچنن برای تقویت معده و روده مفیده بوده است.

وی می افزاید: قاووت مخصوص ما(special) برای تقویت نیروی جسمانی زنان باردار و شیرده، کودکان، افراد مسن و افزایش مقاومت ورزشکاران مفید بوده و همچنین زیاد کننده شیر مادر، افزایش دهنده حس بینایی، مرهم دردهای کهنه مفاصل و روماتیسم نیز هست.

پورشیخعلی تقویت حافظه و شادی آور بودن را از جمله دیگر خواص این محصول دانسته و می گوید: قاووت دکتر نیک(Dr Nik) نیز یکی دیگر انواع محصولات این کارخانه است که حاوی اسیدهای چرب ضروری، امگا سه، املاح مفید آهن، کلسیم، روی، سلنیوم و آنتی اکسیدانهای طبیعی است.

عدم حمایت از کارآفرینان بخش خصوصی

وی می افزاید: کاهش فشار و کلسترول خون و تسکین اعصاب و درمان بی خوابی نیز از دیگر خواص این نوع قاووت است.

وی در ادامه، به مراحل تهیه قاووت در صنایع کویر جوپار اشاره کرده و اظهار می دارد: بر اساس سفارشی که مشتریان می دهند، میزان مواد اولیه مورد نیاز تعیین می شود.

مدیر فنی کارخانه تهیه و تولید قاووت در کرمان اضافه می کند: سپس کلیه دانه های گیاهی که نیاز به شستشو دارند، شسته شده و بعد از آن برای الک کردن و جداسازی ناخالصی های احتمالی، روی میزهای سوراخ داری پهن می شود.

پورشیخعلی ادامه می دهد: بعد از این، مواد وارد دستگاه خشک کن و موادی که نیاز به برشته شدن دارد وارد دستگاههای مخصوص می شود.

وی با بیان اینکه در این واحد صنعتی بر رعایت مسایل بهداشتی بسیار تاکید می شود، بیان می دارد: بعد از پودر کردن دانه های گیاهی، قاووت به دست آمده وارد سالن های بسته بندی و در کاملترین و مدرن ترین نوع بسته بندی در وزنهای 100 و 200 گرمی به بازار عرضه می شود.

مدیر فنی کارخانه تهیه و تولید قاووت در کرمان از صادرات محصول این کارخانه به تهران و فروشگاههای رفاه و زنجیره ای سراسر کشور هم خبر داده و می گوید: به جز قاووت دکتر نیک، مابقی محصولات بدون کمترین افزودنی تولید می شود.

وی از عدم حمایت از بخش خصوصی هم گلایه کرده و می گوید: تولیدات ما در بهترین شرایط بهداشتی و مدرن ترین نوع بسته بندی به بازار عرضه می شود اما متاسفانه آن گونه که باید، شناخته شده نیست.
.....................

گزارش: اسماء زنگی آبادی