به گزارش خبرگزاری مهر، انسان از دو ساحت مادي و غير مادي تشكيل شده و روح غير مادي كه حقيقت و شخصيت راستين انسان را تشكيل مي دهد، با مرگ از بين نمي رود و ملائكه الهي، اين حقيقت روحاني را از انسان مي ستانند. پس روح باقي است. اگر روح باقي نباشد، معاد معنا نمي يابد.
حال سوال اين است كه زندگي پس از مرگ چگونه است؟ آيا معاد روحاني است يا هم جسماني و هم روحاني؟ قبل از آنكه به پاسخ اين مسئله بپردازيم،لازم است معناي جسماني و روحاني بودن معاد را روشن سازيم.
برخي اعتقاد دارند كه بعد از مرگ و حتي در قيامت فقط روح مجرد محشور مي گردد و ديگر، بدني كه روح به آن تعلق داشته، به محشر گام نمي نهد. به اين معنا، معاد را "روحاني" مي گويند. برخي ديگر بر آنند كه علاوه بر باقي ماندن روح مجرد، بدن مادي نيز بار ديگر به آن تعلق مي گیرد و هر دو موضوع پاداش ها و كيفرها قرار مي گيرند. اما اينكه تنها بدن مادي در قيامت محشور شود، با توجه به پذيرش روح غير مادي، كه حقيقت به اين معنا، معاد را"جسماني و روحاني"مي گويند.
گاه منظور از جسماني و روحاني بودن، آن است كه بدن يا روح به تنهايي و يا هر دو متعلق پاداش و كيفر قرار گيرند، از اين رو، معاد جسماني به اين معنا است كه تا بدني در ميان نباشد، پاداش و كيفر تحقق نمي پذيرد، مانند خوشي كه از طريق بدن حاصل مي شود. اين نوع معاد را "جسماني" مي گويند، ولي علاوه بر لذت ها و آلام جسماني، يك رشته پاداش ها و كيفرها و لذت ها و آلام روحي و عقلي نيز وجود دارد كه نفس در ادراك آنها هرگز به بدن و قواي حسي نيازمند نيست، به آن "معاد روحاني"گويند.
از ديدگاه قرآن معاد به معناي بر انگيخته شدن و زنده شدن دوباره روح و جسم با هم است. كساني كه معتقدند در عالم آخرت،فقط روح به تنهايي محشور مي شود،ديدگاه آنان مخالف ديدگاه قرآن است. آياتي كه گواهي مي دهند علاوه بر روح، بدن مادي نيز محشور خواهد شد،عبارتنداز؛
اول؛ آياتي كه از احياي مردگان در امت هاي پيشين سخن مي گويند،مانند زنده شده پرندگان به دعاي حضرت ابراهيم(ع)، سر گذشت اصحاب كهف، زنده شدن عزير و زنده شدن مردگان به دعاي حضرت عيسي(ع). ملاحظه اين آيات، به روشنی ثابت مي كند كه معاد همانند احياي مردگاني است كه در اين آيات سخن از آن رفته است. هدف از بيان سرگذشت آنان، علاوه بر تقريب امكان معاد به اذهان، اشاره به كيفيت معاد نيز هست.با توجه به اين آيات نمي توان گفت كه كيفيت بدن برزخي و صورت هاي مثالي است كه نفس با خلاقيت خود آنها را ايجاد مي كند، بلكه بدن هاي دنيوي بر انگيخته خواهند شد. در غير اين صورت همه اين تشبيه ها و تقريب ها بلاغت خود را از دست مي دهند و رابطه ميان معاد و مردگان زنده شده به دست پيامبران،از بين مي رود.
گفتني است كه حيات اخروي بي گمان از كمال و برتري خاصي بر خوردار است و هرگز نمي توان گفت كه زندگي آنجا از هر نظر به سان زندگي دنيوي است، زندگي دنيوي موقت و زندگي اخروي جاودان است. اگر بنا بود كه حيات اخروي به سان حيات دنيوي باشد،بر هم زدن نظام و تجديد همان حيات دنيوي با همه آنها جريانها كار لغو و عبثي بود. قرآن در اين باره در سوره عنكبوت، آيه 64 مي فرمايد؛ زندگي حقيقي همانا در سراي آخرت است اي كاش مي دانستند.
دوم؛ آياتي كه به روشني گواهي مي دهند انسان از خاك آفريده شده است و دوباره به آن باز مي گردد و سپس از آن بيرون مي آيد؛ از آن زمين شما را آفريده ايم و در آن شما را باز مي گردانيم و بار ديگر شما را از آن بيرون مي آوريم. (سوره طه، آيه 55 )
سوم؛ آياتي كه نشان مي دهند در روز رستاخيز اعضاي بدن انسان بر اعمال او گواهي مي دهند و تفسير اين اعضا به اعضاي برزخي و صورت هاي بدون ماده كاملا برخلاف ظاهر آيات است؛ در روزي كه زبانها و دست و پاهايشان عليه آنان به آنچه انجام مي دادند، گواهي مي دهند. (سوره نور،آيه 24)
از اين بيانات به خوبي بر مي آيد كه ديدگاه آنان كه تنها به معاد روحاني اعتقاد دارند،با ديدگاه قرآن مخالف است، زيرا محشور شدن بدن از نظر قرآن، قطعي و مسلم است و جاي هيچ گونه شك و ترديدي در آن نيست.
همچنين، از ديدگاه قرآن علاوه بر پاداش ها و كيفري هاي حسي و لذت ها و آلام جسماني، پاداش ها و كيفري هاي روحي و غير حسي نيز براي صالحان و تبهكاران وجودارد كه روح براي درك آنها نيازمند بدن و قواي حسي نيست. درباره لذت ها و آلام جسماني سوره واقعه با وعده ها ووعيدها و ثواب ها و عقاب هايي كه براي سه گروه "مقربان"، "اصحاب يمين" و اصحاب شمال" بيان كرده است گواهي روشن است، اما درباره لذت هاي روحي و غيرجسماني به لذت خشنوی خدا می توان اشاره كرد.
قرآن مجيد، پس از يادآوري دسته اي از لذات جسماني موضوع خشنودي خدا را پيش مي آورد و برتر از لذت هاي جسماني مي شمارد كه به عنوان پاداش اكبر و برتر به بندگان شايسته الهي داده مي شود.
خداوند در سوره توبه آيه 72 می فرماید: خداوند به مردان و زنان با ايمان باغ هايي وعده داده است كه از زير درختان آن نهرها جاري است.در آن جاودانه خواهند بود و نيز سراهايي پاكيزه در بهشتهاي جاودان به آنان وعده داده شده و خشنودي خدا بزرگ تراست، اين است همان كاميابي بزرگ. اين آيه، چنان كه روشن است، نخست لذت هاي جسماني را مطرح ساخته و آن گاه رضا و خشنودي خدا را يادآورشده و آن را برتر از لذت هاي پيشين دانسته است. گويي آن گاه كه بنده خدا احساس مي كند خداوند از او راضي است، چنان برخود مي بالد و غرق سرور مي شود كه لذت هاي مادي را به دست فراموشي مي سپارد.
چنانكه رضايت و خشنودي خدا و نيل به لقا الله، موجب خشنودي روحي است،فراق از او مايه رنج روحي است و در دعاي كميل آمده است؛فهيني صبرت علي عذابك فكيف اصبر علي فراقك.گيرم كه بر عذاب تو صبر كنم چگونه بر جدايي ات شكيبايي ورزم؟
در نتيجه از مجموع آنچه گذشت بر مي آيد كه بنابر ديدگاه قرآن، معاد انسان هم جسماني است و هم روحاني و روز قيامت بدن مادي و روح انسان دوباره محشور مي شوند و لذت ها وآلام انسان در قيامت هم جسماني است و هم روحاني.
نظر شما