شهرام اقبال‌زاده، مترجم و منتقد ادبیات کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر، گرایش به افسانهها را نیاز روحی و روانی انسان امروز دانست و افزود: وقتی جامعه صنعتی شکل می‌گیرد و علم و تکنولوژی، محور توسعه قلمداد می‌شود، ارام آرام قصه‌ها و افسانهها به فراموشی سپرده می‌شوند اما به تدریج، خود مدرنیته به بن‌بست می‌رسد و دستخوش بحران می‌شود و برای انسان‌ها در جوامع مدرن، دستاویزی جز روآوردن به افسانهها باقی نمی‌ماند.
به گفته او رقابتی که در جامعه صنعتی وجود دارد موجب می‌شود، نیازهای روحی و روانی انسان‌ها نادیده گرفته شود. پس طبیعی است که این آدم‌ها به اسطوره‌ها و افسانهها که کهن‌الگوهای بشری هستند رو آورند.
اقبال‌زاده معتقد است هم بچه‌ها و هم بزرگسالان می‌توانند مخاطب افسانهها باشند به این‌خاطر که قصه‌ها ساده و تخیل‌برانگیزند پس با بچه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند از سوی دیگر، چون به کودکی بشر تعلق دارند، می‌توانند بزرگ‌ترها را هم مخاطب قرار دهند.
به گفته مترجم و گردآورنده مجموعه«قصه‌ها و افسانه‌های ملل» که از سوی نشر پنجره منتشر شده، افسانهها، نوعی گریز ازواقعیات تلخ روزمره‌اند. به‌طور کل، افسانهها و داستان‌های فانتزی و علمی- تخیلی، در شمار ادبیات گریز هستند. به این معنی که ما را از دنیای واقعی که تلخ و گزنده است دور می‌کند اما افسانهها انسان را به گذشته و فانتزی او را به آینده پرتاب می‌کند.
اقبال‌زاده با اشاره به اینکه فیلسوفی چون روسو در رویارویی با مدرنیته و چالش‌هایش، زندگی طبیعی را پیشنهاد می‌کند، گفت: زندگی طبیعی بشر در جوامع سرمایه‌داری، دچار از هم‌گسستگی شده و روابط عاطفی، تغییر کرده‌اند. امروز نه تنها بچه‌ها که بزرگ‌ترها از طبیعت فاصله گرفته‌اند و گرایش به افسانهها به معنی گذشته‌گرایی نیست بلکه به معنای بازگشت به گونه‌ای تعادل است.
او ارتباط چهره به چهره قصه‌گو و قصهشنو را یکی از دلایل ماندگاری افسانهها دانست و افزود: ادبیات شفاهی ما که قصه‌ها و افسانهها بخشی از ان است سینه به سینه نقل شدهاند و این چهره به چهره بودن یکی از دلایل ماندگاری افسانه‌هاست. انگار انسان امروز این گونه از ارتباط را فراموش کرده؛ حال آن‌که به شدت نیازمند ان است.
اقبال‌زاده، جبران‌کننده بودن را یکی از ویژگی‌های افسانهها دانست و افزود: افسانهها خاصیت جبران‌کننده دارند به این معنی که در دنیای واقعی، قوانین دست‌وپاگیر بسیار وجود دارد برای نمونه هیچ منعی قانونی برای کارخانه‌دار شدن من و شما وجود ندارد اما چند نفر امکان چنین کاری را دارند اما در افسانهها، ناممکن معنی ندارد.
نظر شما