فصل بهار فرصتی برای احیای بازی های محلی/ قهرمانان رایانه ای جای توپ و لِی لِی را گرفته اند

به گزارش خبرنگار مهر، بازی و گرد آمدن کنار هم از همان ابتدای زندگی انسان بر روی زمین وجود داشته است، بازی ها هر کدام به اقتضای زمان، مکان و نیاز انسان ها شکل می گرفته است، گاه نیاز به کنجکاوی و شناخت محیط، گاه نیاز به مصرف انرژی و گاه نیاز به تمرین زندگی اجتماعی و در برخی موارد نمودی از فرهنگ جامعه بوده است.

در گذشته مردم به واسطه داشتن روابط گسترده تر، نزدیکی و گردهمایی بیشتری را تجربه می کردند و در این میان بازی های گروهی یک از کارهای مورد علاقه شان بود، بیشتر بازی هایی که امروز به نام بازی های بومی و محلی می شناسیم در مراسم عروسی، قبل و بعد از کاشت و برداشت محصولات کشاورزی، شب نشینی ها و..... اجرا می شده است.

بازی ها بسته به ابزار بازی، سن و جنس شرکت کنندگان با هم فرق داشته است، برخی بازی ها به طور خاص و ویژه توسط مردان و برخی نیز فقط توسط زنان انجام می شده است.

انجام بازی های بومی و محلی در ایام نوروز در شهرهای اراک، ساوه و محلات

احیا و انجام بازی های بومی و محلی در ایام نوروز در شهرهای اراک، ساوه و محلات از برنامه هایی است که امسال در استقبال از مسافرین نوروزی انجام خواهد شد. بازی هایی که شاید برای بسیاری از اهالی استان مرکزی سرشار از جذابیت و یادآور خاطراتی از کودکی شان باشد.

آقای احمد کارخانه که  57 سال دارد در خصوص بازی های محلی استان مرکزی می گوید: روستای پدری من در اطراف سربند است و به خوبی به یاد دارم که بازی الق بازی و کوشک بازی از جمله بازی هایی بود که در ایام نوروز خصوصا سیزده بدر انجام می دادیم.

این شهروند اراکی ادامه می دهد: در زمان های قدیم، در مراسم های شادی و جشن ها و عیدها در محوطه های باز جمع می شدیم و مردان بازی های مخصوص انجام می دادند، یادم هست که خانم ها نیز جداگانه بازی می کردند فکر می کنم بازی شبیه عموزنجیر باف بود.

وی اضافه می کند: البته که خیلی از بازی ها را فراموش کرده ام، من 20 سالی هست که بعد از فوت پدرم به روستایمان نمی روم و فقط دیدن روستایمان موکول به ایام نوروز و مراسم خاص شده و در آن زمان کوتاه هم کسی دیگر یاد بازی ها نمی افتد.

کارخانه ادامه می دهد: فرزندان من در این روزها به بازیهای آن زمان ما علاقه ای نشان نمی دهند و بیشتر گل کوچک بازی می کنند یا با کامپیوتر سر خود را گرم می کنند.

آقای خدادادی که 39 سال دارد، می گوید: من از دوران دبیرستان دیگر بازی دسته جمعی محلی انجام نداده ام، یادم هست بازی هایی چون کمربند بازی و زو را کوچکتر که بودم با دوستانم در کوچه انجام می دادیم.

وی ادامه می دهد: یادم هست در دوران نوجوانی من بازی های آتاری و سگا تازه وارد شده بود و آرزوی ما داشتن یکی از آن ها بود.

آقای خدادادی اضافه می کند: من در ایام نوروز در خانه پدربزرگم و حیاط بزرگش با پسرعموهایم بازی هایی چون تیله بازی و شاه دزد بازی انجام می دادیم، البته بازی وسطی و هفت سنگ را هم به یاد دارم، بازی یه قُل دوقُل را هم خوب یادم هست چون خواهرم همیشه برای پیدا کردن سنگ مشکل داشت.

خانم نجفی نیز می گوید: من از تمام دوران کودکیم بازی لِی لِی را از همه بیشتر دوست داشتم و همیشه دلم می خواست خانه ها و شکل لِی لِی را خودم با گچ بر روی زمین بکشم.

کودکان امروزی فضا برای بازی ندارند

وی ادامه می دهد: من از بازی های محلی استان مرکزی هُب هُب و  گرگم به هوا و بالا بلندی را بلدم و هنوز دلم می خواهد که یکبار دیگر بتوانم گرگم به هوا بازی کنم.

این دانشجوی 20 ساله ادامه می دهد: البته اینکه نوجوانان و کودکان به سمت بازی های کامپیوتری روی می آورند به دلیل این است که فضای بازی ندارند و بازی کامپیوتری به راحتی در دسترسشان است.

وی اعتقاد دارد: اگر محوطه ها و زمین های بزرگی در سطح شهر برای انجام بازی های محلی تعبیه شود، هم از فراموش شدن این بازی ها جلوگیری می کند و هم می تواند به صورت جشنواره هایی پر از نشاط و سرگرمی، مجالی برای تخلیه انرژی و هیجان مردم باشد.

استان مرکزی دارای بیش از 160 بازی محلی

استان مرکزی دارای بیش از 160 بازی محلی است که هرکدام در یکی از مناطق این استان برگزار می شود. بازی ها و سنت های محلی چون "بیل گردانی"، " هوپ هوپ" ، "الک دولک"، " حمام کمرمک"، "کمربند بازی"، قیش بازی"،" کوشک"، "زو"، "دوغ دوغ" ، "هفت سنگ" "چوب بازی"، "تنور گرمه" و چارتقی" از جمله بازی های محلی استان است.

آیین دو هزار ساله بیل گردانی، جشن کار و تلاش

جشن بیل گردانی به عنوان نمادی از تلاش و همدلی همه ساله در بهار و در آستانه فصل آبیاری مزارع با حضور خودجوش گروههای مختلف مردم در شهر نیم ور محلات استان مرکزی برگزار می شود.

این جشن با قدمت حدود دوهزار ساله به عنوان نمادی برای تشکر الهه آب بوده و ریشه در فرهنگ آب و آبیاری و نمادی برای نشان‌دادن زور و پهلوانی به دشمنان بوده‌ و به اعتقاد مردم منطقه نیم‌ور این بازی آیینی، به برکت و زیادی آب کمک می‌کند.مردم منطقه برای حفظ این رسم معنوی هر سال در مواقعی که مسیر جوی های آب توسط گل و لای و یا رشد گیاهان و علفهای هرز در ماه اسفند و اوایل فصل بهار مسدود می شده و آبرسانی به مزارع این شهر به کندی انجام می گرفته، با اعلام بزرگان شهر، مردم با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند.

پس ازلایروبی جویهای آب، بیل گردانان شامل ورزشکاران منطقه به نوبت، هفت بیل مخصوص اسبار باغ را در دو دسته چهار و سه تایی به یکدیگر بسته و بیل گردانان این بیلها را با مهارت و قدرت در دو جهت مخالف به صورت ضربدری بالای می چرخانند.

این جشن چندین روز طول می‌کشد، و قبل از شروع مراسم بیل گردانی، لایروبان همراه با بیل‌های خود رژه رفتن تا محل برگزاری جشن که بر روی سکویی مخصوصی در مرکز نیمور است، انجام میدادند.

جشن بیل گردانی هم اکنون از جمله ورزشهای بومی محلی استان مرکزی و به عنوان اثر معنوی استان در میراث معنوی کشور ثبت شده است اما از بسیاری بازیهای محلی و بومی  اطلاع دقیقی در دست نیست ولی بازی ها در حقیقت نوعی سخن گفتن ، انتقال اطلاعات و معلومات ، ایجاد و حفظ آمادگی جسمانی برای جنگ ها ، ایجاد سرور و نشاط ، شکرگذاری به درگاه خداوند و... بوده است .

بازی ها ویژگیهای خاص خود را داراست و انجام آن ها با توجه به نیاز فضای نشاط و شادابی را در جامعه فراهم می آورد. هرچند که امروزه به واسطه تکنولوژی قهرمانان رایانه ای جای توپ، سنگ و لِی لِی را گرفته اند، اما ضرورت احیا بازی های محلی به دلیل وجود نشاط و تمرین با هم بودن ضروری بنظر می رسد.

امید که اجرای این بازی ها فقط به چند روزعید خلاصه نشود و در جشن ها و ایام دیگر سال شاهد برگزاری آن و احیایشان باشیم.

....

گزارش: سمیه انصاری فر