چهار هزار سیستان و بلوچستانی در صف تعیین هویت/ زندگی خارج از دایره قانون

به گزارش خبرنگار مهر، طی دهه‌های گذشته به دلایلی همچون نبود نمایندگی ثبت احوال در نقاط دور افتاده، دوری از مرکز شهرستان، نبود راه‌های دسترسی روستاها، بی‌سوادی و ناآگاهی از مزایای شناسنامه، زایمان در منزل یا بیابان، کمبود درآمد و مشکلات دیگری از این دست موجب شد تا هزاران نفر در سیستان و بلوچستان از داشتن مدرک قانونی و سند هویتی محروم شوند.

در حال حاضر به گفته نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی بیش از 4 هزار و 500 نفر در سیستان و بلوچستان فاقد شناسنامه هستند و حتی با گذشت 50 سال از عمر خود و داشتن زن و بچه ونوه مدرکی دال بر ایرانی بودن خود ندارند.

افراد بدون شناسنامه که اکثر آنها نیز در شهرستان نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند از حق و حقوق قانونی از جمله بیمه، دریافت یارانه، حساب بانکی، دریافت گواهینامه و حتی دریافت سوخت نیز محروم هستند.

بسیاری از این افراد به دلیل اینکه مدرکی برای اثبات ایرانی بودن ندارند حتی المقدور سعی می‌کنند تا از محل سکونت خویش در روستاها خارج نشوند زیرا خروج آنها و دستگیری توسط نیروهای انتظامی بدون شک آنها را با دردسر جدی مواجه می‌کند.

این افراد که از داشتن یارانه، بیمه و هر گونه حق و حقوقی حتی تحصیل در مدارس بازمانده و دستشان کوتاه است کودکانی همچون سرنوشت خویش به دنیا می‌آورند تا این سیکل معیوب بر مدار تکرار در سیستان و بلوچستان باقی بماند.

کودکانی که به دلایل عمده نظیر فقر فرهنگی، فقر اقتصادی و نداشتن اسناد هویتی از تحصیل بازمانده‌اند و نمی‌توانند از آموزش و پرورش رسمی کشور بهره مند شوند به ناچار تن به کار می‌دهند و از همین رو به کودکان کار در شهرها نام گرفته اند.

ازدواج شرعی اما غیرقانونی با اتباع بیگانه و کوتاهی زوجین در ثبت سند ازدواج موجب شده تا امروزه هزاران نفر از افرادی که در محدوده جغرافیایی ایران اسلامی زندگی می‌کنند از حقوق ابتدایی شهروندی خود محروم بمانند و به افراد بلاتکلیفی  تبدیل شوند که درباره هویت ایرانی یا غیر ایرانی شان گفته ها و ناگفته های بسیاری وجود دارد.

کودکان فاقد نام مادر

علی ریگی یکی از ساکنان بلوار رسالت زاهدان که خود دارای تبعیت ایرانی است می‌گوید: با وجود اینکه دارای شناسنامه وتابعیت ایرانی هستم اما به دلیل ازدواج با یک زن افغان برای گرفتن شناسنامه برای فرزندانم همیشه با مشکل مواجه هستم.

وی که دارای 5 فرزند است در گفتگو با مهر بیان داشت: هر بار که فرزندی متولد می‌‌شود باید میلیون‌ها تومان برای آزمایشات ژنتیکی هزینه پرداخت کرده و رنج سفر به تهران را به جان بخرم تا بتوانم هویت وی را اثبات و برای فرزندم شناسنامه بگیرم.

وی افزود: از همین رو برای سه فرزندم تا کنون شناسنامه گرفتم اما برای دو فرزند دیگرم به دلیل عدم تمکن مالی نتوانسته ام  اقدامی انجام دهم.

وی اظهار داشت: با وجود اینکه برای سه فرزندم شناسنامه گرفته‌ام اما ثبت احوال از نوشتن نام مادر آنها در شناسنامه شان خودداری کرده و این بچه ها نامی از مادر در شناسنامه خود نداشته و از نظر قانون بدون نام مادر هستند.

آزمایش دی.ان.ای کابوسی برای افراد بی‌بضاعت

آزمایش دی.ان.ای که مستلزم به جان خریدن رنج سفر بسیاری از متقاضیان دریافت شناسنامه به تهران است به دلیل هزینه‌های گزاف به کابوسی برای روستائیان و افراد کم بضاعت تبدیل شده که خود مانعی بر سر راه افراد فاقد شناسنامه است.

به گفته بسیاری از فاقدین شناسنامه هر چند که امکان این آزمایش در مرکز استان فراهم شده اما به دلیل کمبود مواد آزمایشگاهی در اداره پزشکی قانونی و تعداد اندک آزمایشات انجام شده هنوز هم بسیاری از افراد به ناچار باید هزینه های سفر به پایتخت را به جان بخرند.

عبدالباسط مبارکی از جمله فاقدین شناسنامه‌ای است که در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: بر اساس قانون، انجام آزمایش دی.ان.ای تنها در صورت لزوم پیش‌بینی شده است اما پلیس اطلاعات و امنیت نیروی انتظامی این امر را برای تمامی مراجعه کنندگان الزامی می داند.

وی اظهار داشت: انجام این آزمایش تنها برای افراد مشکوک‌التابعه پیش‌بینی شده و تعریف اشخاص مشکوک در ماده 45 قانون ثبت‌احوال به روشنی مشخص است اما با وجود برخورداری بسیاری از افراد فاقد شناسنامه از پدر شناسنامه‌دار اما نیروی انتظامی آنها را در زمره مشکوک‌التابعه قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: با وجود تحقیقات توسط نیروی انتظامی و تایید اولیه از سوی پاسگاه‌های انتظامی محلی و معرفی دو گواه معتبر و ارائه گواهینامه محضری در تایید هویت متقاضیان اما باز هم آزمایش دی.ان.ای الزامی است و هزینه‌های این آزمایش بسیاری از روستائیان را از ادامه روند کار بازداشته است.

زندگی بدون حقوق قانونی

بخشدار تلنگ در جنوب سیستان و بلوچستان با بیان اینکه بسیاری از مردم روستاهای این بخش از شناسنامه سواد و حقوق قانونی محروم هستند بیان داشت:  شاید در قرن بیست و یکم زندگی افرادی از این نوع برای عموم مردم باور پذیر نباشد اما باید اذعان داشت فاقدین شناسنامه به روش انسان های اولیه زندگی کرده و در بیابان به دور از هر نوع امکانات و خدمات زیست می کنند.

محمد شاهوزایی در گفتگو با مهر بیان داشت: در حالی این افراد در نهایت آسیب‌پذیری می‌بایست تحت پوشش نهادهای حمایتی از جمله بهزیستی و کمیته امداد قرار گیرند متاسفانه حتی از دریافت یارانه نقدی نیز محرومند.

وی گفت: متاسفانه افراد فاقد شناسنامه بی‌سواد بوده و به حق و حقوق خود آگاه نیستند و حتی اطلاعات چندانی از دنیای اطراف خود ندارند و روستاهایی مانند "گواجوییک" از توابع این بخش  صددرصد بی‌سواد و فاقد شناسنامه هستند.

بیش از 4 هزار نفر در سیستان و بلوچستان فاقد شناسنامه هستند

نماینده مردم شهرستان‌های چابهار، نیکشهر، کنارک و قصرقند در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تعداد 4 هزار و 500 نفر در استان فاقد شناسنامه هستند اظهار داشت: پدران بدون شناسنامه و عدم ثبت ازدواج ها هر دو مانع ثبت به موقع ولادت نوزاد می‌شود و همه روزه به آمار افراد بدون هویت می‌افزاید.

یعقوب جدگال در گفتگو با مهر بیان داشت: همجواری با دو کشور افغانستان و پاکستان و تردد و سکونت افراد بیگانه در این استان از جمله عواملی است که از گذشته تاکنون باعث کم ثبتی و دیرثبتی وقایع مرگ و میر، ازدواج و ولادت شده است.

وی افزود: تعداد زیادی از افراد با گذشت بیش از چندین سال هنوز موفق به دریافت استعلام نیروی انتظامی نشده اند و لذا باید در پاسخ  دادن به استعلامات فاقدین شناسنامه مربوط به پلیس اطلاعات و امنیت نیروی انتظامی سرعت بیشتری بخشیده شود.

وی با اشاره به اینکه بیشتر افراد فاقد شناسنامه در شهرستان نیکشهر ساکن هستند افزود: یکی از مشکلات استان دیر ثبتی و یاعدم ثبت اطلاعات فوت، طلاق و ازدواج است و سیستان و بلوچستان از جمله استان‌های کشور است که نسبت به سایر استان‌ها در ثبت وقایع حیاتی با مشکلات جدی مواجه است.

دفترچه‌ای به قیمت زندگی

حسین یکی از کارمندان ثبت احوال استان با یادی از شهید حسینعلی ارجمندی کارمند حراست سازمان ثبت و احوال سیستان و بلوچستان در گفتگو با مهر اظهار داشت: دریافت شناسنامه و جدال برای دور زدن قانون و به دست آوردن شناسنامه تاکنون منجر به ترور دو تن از کارمندان این سازمان شده است.

وی بیان داشت: ترور شهید حسینعلی عالی کارمند حراست این سازمان در پایان وقت اداری هجدهم اسفند ماه سال 1383 در زاهدان و همچنین ترور محمد صیادی در اردیبهشت ماه سال جاری در شهرستان سرباز نمونه بارز پرداخت هزینه های گزاف در این رابطه است.

وی افزود: شهید حسینعلی ارجمندی از جمله افرادی بود که در عمل دژی مستحکم علیه مبارزه با رشوه‌خواری، جعل اسناد، سوءاستفاده از اسناد هویتی و تابعیتی را در این سازمان ایجاد کرده بود و از همین رو از جانب دشمنان کور دل مورد اصابت چندین گلوله قرار گرفت و جان خود را در راه صیانت از اسناد هویتی در این استان از دست داد.

وی ابراز داشت: شناسنامه در سیستان و بلوچستان برای بسیاری از افراد حکم زندگی را دارد لذا بسیاری از افرادی که به هر دلیلی فوت می شوند خانواده آنها از ابطال شناسنامه فرد متوفی خودداری می کنند و مرگ آنها را مخفی می کنند تا بدینوسیله با اهدای شناسنامه فرد متوفی به یکی دیگر از اعضای خانواده به وی حیاتی قانونی ببخشند.

وی افزود: مشکل فاقدان شناسنامه مشکلی قابل توجه است زیرا حتی اگر زمینه تحصیل و پیشرفت نیز برای این افراد مهیا باشد اما به دلیل نداشتن مدارک هویتی از تحصیل باز مانده و جامعه همچنان بی سواد و بی هویت باقی می‌ماند.

مشکل فاقدان شناسنامه تا پایان سال حل می‌شود

تعیین تکلیف پرونده‌های فاقدین شناسنامه و رویای هویت قانونی از جمله موضوعاتی است که در طی سال‌های گذشته همچنان در سیستان و بلوچستان بلاتکلیف مانده است اما سفر رییس سازمان ثبت احوال کل کشور در هفته گذشته به نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان امید تازه‌ای در دل افراد بدون هویت ایجاد کرد.

ناظمی اردکانی در نشست شورای هماهنگی ثبت احوال شهرستان نیکشهر که هفته گذشته در این شهرستان برگزار شد قول داد تا با همکاری مسئولان و مردم محلی تا پایان سال جاری مشکل تمامی پرونده های فاقدین شناسنامه در سیستان و بلوچستان را حل می کند.

وی در این شورا اظهار داشت: در طول دو دهه گذشته مشکلات زیادی در زمینه پرونده فاقدین شناسنامه و افراد مشکوک التابعه در سیستان و بلوچستان وجود داشت که بنا داریم یک بار برای همیشه این مشکل را به سرانجام برسانیم.

وی اظهار داشت: وقتی شورای تامین یک شهرستان با همکاری شوراها، دهیاران و معتمدان محلی هویت ایرانی بودن یک فاقد شناسنامه را تایید کنند دیگر نیازی نیست او را برای گرفتن آزمایش دی.ان.ای که هزینه و زمان زیادی را می برد معرفی کرد.

ناظمی اردکانی گفت: با توجه به گستردگی و موقعیت جغرافیایی و همسایگی استان با کشورهای افغانستان و پاکستان و نیز وجود مرزهای طویل و تردهای غیرمجاز و مهاجرت اتباع بیگانه در سه دهه گذشته و سکنی یافتن آنها، سیستان و بلوچستان در برخی مناطق با مشکل سجلی مواجه شده است.

وی بیان کرد: براساس ماده 45 قانون ثبت احوال اگر مامورین این اداره در رابطه با هویت فرد متقاضی مدرک هویتی تردید نداشته باشند می توانند سند هویتی آنرا صادر کرده و تحویل دهند.

سالیانه هزار پرونده تعیین تکلیف می شود

مدیرکل ثبت و احوال سیستان و بلوچستان هم در این رابطه با بیان اینکه سالیانه هزار پرونده توسط شورای تامین در استان تعیین تکلیف می‌شود اظهار داشت: از سال 74 تاکنون 14 هزار پرونده فاقد شناسنامه و مشکوک تابعین در شورای تامین سیستان و بلوچستان تعیین تکلیف شده است.

رضا راحت دهمرده در گفتگو با مهر ابراز داشت: در این رابطه پرونده افراد فاقد شناسنامه برای انجام استعلام به منظورتایید هویت و تابعیت به مراجع ذیصلاح و شورای تامین استان ارسال  می شود و در صورت تایید هویت و تابعیت این افراد از سوی این مراجع در کمترین زمان ممکن نسبت به صدور شناسنامه اقدام می شود.

وی ادامه داد: وظیفه ثبت احوال تشکیل پرونده برای افراد فاقد شناسنامه و مشکوک تابعین است اما بررسی میدانی در رابطه با مشخص شدن هویت و تابعیت این افراد از طریق مراجع ذیصلاح انجام می شود.

وی خاطر نشان کرد: با دستور استاندار به مراجع ذیصلاح تا پایان امسال باید پرونده تمام فاقدان شناسنامه و مشکوک تابعین استان تعیین تکلیف شود.

............................

گزارش: بابک رحیمیان