به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان نطنز یکی از شهرستان های اصفهان است که زبان مردم آن یکی از گویش های کهن زبانهای ایرانی محسوب می شود و آیین های عزاداری مردم شهرها و روستاهای این شهرستان از جمله ابیانه و بادرود در میان مردم کشورمان شهرت خاصی دارد.
آیین زیبا و خاطره انگیز برافراشتن خیمه‌های حسینی در حسینیه ها و تکایا از جمله رسوماتی است که در روز جمعه قبل از ماه محرم انجام می‌شود و از دیرباز به صورت جداگانه و با برگزاری مراسم ویژه و خاصی در دو شهر بادرود و نطنز برگزار می‌شود.
در این روز جوانان شهر نطنز در چهار حسینیه مرکز شهر هم زمان چادر خیمه را آماده بر افراشتن می‌کنند، بعد از آن زن و مرد و پیر و جوان در حسینیه جمع شده و با مراسم نقاره‌زنی و مداحی و حسین حسین گویان خیمه‌ها را بر افراشته و طناب‌های آن در چهار طرف بسته و سپس تزئینات داخل خیمه توسط جوانان بسته می‌شود.
این تزئینات شامل پوششی است که سقف موقت برای اجتماعی از مردم محسوب می‌شود و از نظر سمبلیک اشاره به خیمه‌های حضرت سیدالشهدا (ع) دارد و جداره‌ها و پایین‌پوش نیز با کتیبه‌هایی از پارچه‌های ساده مزین به اشعار محتشم کاشانی، سیاه‌پوش می‌شود.
در شهر بادرود نیز این آئین با نطنز کمی متفاوت است و به جای نقاره زنی در هنگام برافراشته شدن خیمه، چاوشان اهل‌بیت (ع) با چاوشی خوانی در رثای حضرت اباعبدالله فضای معنوی خاصی به مراسم می‌بخشند و مردم آماده عزاداری در ماه در محرم و صفر می‌شوند.
جغجغه‌زنی، نخل‌گردانی و طلوع‌گردانی رسوم ویژه ابیانه در ماه محرم
علی مشربی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نطنز در ارتباط با رسوم خاص عزاداری ماه محرم در شهرستان نظنز اظهار داشت: ابیانه یکی روستاهای تاریخی و سنتی نظنز است که رسوم قدیمی و خاصی برای عزاداری حضرت اباعبدالله حسین (ع) دارند که جغجغه زنی، نخل گردانی و طلوع خوانی از جمله این رسومات قدیمی است.
وی با اشاره به رسم قدیمی جغجغه زدن افزود: جغجغه یک ابزار چوبی خراطی شده است که عزاداران در روز تاسوعا دو عدد از آن را در دست گرفته و زمانی که مداحان با نوحه های اصیل و خاص عزاداری را آغاز می کنند مردم در پاسخ به نوحه‌ها با اشک و مویه به جای سینه زنی آنها را به هم می کوبند.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نطنز تاکید کرد: در رسم قدیمی طلوع خوانی نیز که در روز عاشورا انجام می شود پیش از اذان صبح در هر محله چندنفری گرد یکدیگر آمده و شروع به نوحه‌خوانی می کنند و مردم را برای نماز صبح آگاه می سازند چرا که در این روز مراسم عزاداری از ابتدای صبح تا انتهای شب ادامه دارد.
وی با اشاره به اینکه آیین نخل گردانی نیز در دو مرحله در تاسوعا و عاشورا انجام می شود، تاکید کرد: این آیین پس از ۹۰۰ سال همچنان به شیوه قدیم خود برگزار می شود و دستخوش تغییر نشده است به گونه‌ای که عزاداران هنوز از همان کوچه پس کوچه های قدیمی و مسیرهای سخت عبور می کنند.
مشربی اضافه کرد: آیین نخل گردانی در کل شهرستان نطنز انجام می شود که این مراسم در بادرود دارای فلسفه ای خاص است.
وی با بیان اینکه در این شهر حسینیه ای به نام پایه نخل وجود دارد گفت: یک سری از طایفه های قدیمی این شهر از زمان قدیم پایه های نخل را شریک بوده‌اند و در شب عاشورا پیرمردان نخل را با پارچه های مشکی و عبارات یا اباعبدالله و ثارالله تزئین می کنند.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نطنز تاکید کرد: ظهر عاشورا مردم در میدان امام حسین این شهر جمع می شوند و زمانی که نخل وارد میدان می‌شوند فضای ماتم بر جمع حاکم می شود و همگی بر مصائب اباعبدالله حسین (ع) اشک ماتم می‌ریزند.
وی اضافه کرد: نکته قابل تامل اینکه افرادی که این نخل‌ها را بلند می‌کنند پای برهنه این نخل را کیلومترها بر روی شانه های خود حمل می‌کنند و به نوعی با اسرای کاروان کربلا همدردی می‌کنند.
مشربی درباره فلسفه این آیین قدیمی اظهار داشت: نخل گردانی نمادی از تشییع جنازه امام حسین (ع) است و دستجات سینه‌زنی و عزاداری به دنبال نخل‌گردانان به عزاداری می‌پردازند.
وی با اشاره به اینکه مردم بادرود در آیین نخل گردانی شعر خاصی را زمزمه می کنند که تنها مخصوص مردم این شهر است، اظهار داشت: "یا سید سجاد این نخل حسین است یا فاطمه فریاد این نخل حسین است" شعری است مخصوص آیین نخل گردانی در بادرود که با این روضه همه بلااستثناء گریه می کنند.
مشربی درباره دیگر آیین های قدیمی عزاداری در نطنز ابراز داشت: همچنین در نطنز آیین تعزیه خوانی در چهار حسینیه مرکز شهر، ارشاد علیا، افوشه و سرشک برگزار می شود و برترین تعزیه خوانان کشور عصرها در این شهر این آیین قدیمی را اجرا می‌کنند و شب ها نیز هیئت های عزاداری در شهر برپا می شود.
مراسم جاروکشی پیرغلامان حسینی
وی با اشاره به اینکه یکی از رسوم قدیمی ایام ماه محرم در نطنز مراسم جاروکشی پیرغلامان حسینیه ارشاد علیا است، بیان داشت: حرکت کاروان های حسینی در سطح شهرستان از جمله بادرود و خالدآباد که ورود امام حسین (ع) به کربلا را بازسازی می کنند از دیگر رسومات عزاداری این شهرستان است.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نطنز با اشاره به اینکه همراه این قافله ها مداحان حرکت و نوحه های حزن انگیزی می خوانند که دل هر عابری را به لرزه وا می دارد، بیان داشت: پس از به نمایش گذاشتن صحنه عاشورا کاروان دیگری نیز در سطح شهر حرکت قافله اسرا را نمایش می دهد.
وی با بیان اینکه در روز تاسوعا در شهر بادرود نان‌هایی شیرین پخته می‌شود که به کوکوله زرد معروف است، ابراز داشت: مردم این شهر روز تاسوعا را به زبان محلی" روج عباس علی" می‌گویند و در طول سال خانواده‌ها و مادران نذر می‌کنند که برای سلامتی بچه‌هایشان در این روز این نوع شیرینی را در میان هیئت‌ها و مردم پخش کنند.
مشربی با اشاره به اینکه از جمله غذاهای نذری نطنز قیمه و قرمه سبزی است اما نذری ویژه عاشورا در این روز در بادرود چلو گوشت است، تصریح کرد: در روز عاشورا مردم نطنز در مرکز شهر، حسینه افوشته و ارشاد و در بادرود در میدان امام حسین (ع) و گلزار شهدای این شهر جمع می شوند و دسته‌جمعی به عزاداری می پردازند.
برگزاری بیش از ۱۰۰ تعزیه در نطنز در دهه نخست محرم
تعزیه به عنوان یکی از آیین های اصیل عزاداری در استان اصفهان در نطنز نیز جایگاه ویژه ای دارد و در دهه محرم در نطنز بیش از ۱۰۰ تعزیه برگزار می شود.
تعزیه شهرستان نطنز به ثبت ملی نیز رسیده است و همچون بسیاری از شهرستان های استان وسایل تعزیه توسط مردم تعیین می شود و بر همین مبنا تعزیه خوانی در نطنز دارای بانیانی است که تمام هزینه های این آیین کهن عزاداری را تامین می کنند.
گزارش: فاطمه کازرونی
