به گزارش خبرنگار مهر، همه‌ساله آیین‌‌های عزاداری ماه محرم در مناطق مختلف کاشان و اطراف آن با شور و عشق خاص مردمی به اباعبدالله الحسین ع برگزار می‌شود و در ایام محرم این شهرستان یکپارچه سیاه پوش می‌شود.
در این شهرستان علاوه بر استفاده از علائم و ادوات عزاداری همچون نخل، علم و کتل هرساله کاروان‌های شترسوار از عزاداران سیاهپوش همراه با خیمه‌گاه حسینی به راه می‌افتند و در سوگ آن حضرت به عزاداری می‌پردازند.
مجالس عزاداری در کاشان از شب نخست محرم شروع و تا اواخر ماه صفر ادامه دارد که اوج برپایی این مجالس از شب نخست تا شب شانزدهم محرم است که به شب ششم امام حسین (ع) معروف است.
یکی از رسوم دیرینه در این شهر این که هر شب از ماه محرم به نام هیئت خاصی است و در واقع آن هیئت سعی دارد اوج توان خود را در عزاداری در آن شب به نمایش بگذارد و اکثر مردم در آن هیئت حضور پیدا می‌کنند.
یکی دیگر از رسوم عزاداری در کاشان حرکت هیئت‌های مختلف از مرکز هیئت تا بازار و برپایی مراسم عزاداری در این مکان است که ورود دسته‌ها به بازار از سمت دروازه دولت و بازار مسگرها و سمت پا نخل و بازار گذرنو است که پس از طی کردن بازار و بازارچه‌ها در تیمچه امین‌الدوله مراسم ختم می‌شود.
نخستین دسته عزاداری که به بازار می‌رود، به نام چاووش عزا است که در آخرین روز ذی‌الحجه یعنی یک روز قبل از شروع ماه محرم به بازار شهر می‌آید و مردم را از فرا رسیدن ماه محرم مطلع می‌کند.
سقاها گروه دیگری از عزاداران هستند که در قالب چهار دسته در طول دهه نخست ماه محرم با بستن لنگی به کمر و انداختن مشک سقایی به دوش و جام‌های فلزی به دست در بازار شهر بین عزاداران ظاهر می‌شوند و به سقایی می‌پردازند.
نخل گردانی و تعزیه از مهم ترین سنت های عزاداری کاشی هاست
در همین ارتباط حجت‌الاسلام محسن ضیایی رئیس اداره اوقاف کاشان در ارتباط با خبرنگار مهر اظهار داشت: از یک هفته پیش از آغاز محرم هیئت‌های مختلف عزاداری بزرگسالان و کودکان با انجام مراسم ویژه چاووشی‌خوانی مردم را به عزاداری امام حسین (ع) دعوت می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه آیین نخل‌گردانی یکی از مهمترین رسومات عزاداری مردم کاشان است، افزود: در برگزاری این آیین که نمادی از تشییع پیکر مطهر حضرت اباعبدالله حسین(ع) است بیش از یک هزار نفر این نخل را از هیئتی به نام نخل حسین (ع) به سمت امامزاده قدیمی کاشان ( امامزاده سلطان امیر احمد) حرکت می دهند و صف طولانی از مردم در طول این مسیر به عزدارای برای سید و سالار شهیدان می پردازند.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان کاشان با اشاره به اینکه تعزیه خوانی در روستاهای این شهرستان از جمله نشلج همچنان به شکل سنتی و در میدان بزرگ روستا برگزار می شود، بیان داشت: متن این تعزیه های بیش از 500 سال است که تغییری نداشته به گونه ای که کودکان نیز به دلیل تکرار مکرر این تعزیه ها آنها را حفظ هستند.
وی ادامه داد: آیین وداع خوانی یکی از سوزناک ترین قسمت‌های یک تعزیه است که به صورت گروه‌خوانی در برخی نقاط کاشان و اطراف آن برای عزاداری امام حسین (ع) و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل (ع)اجرا می‌شود.
حجت الاسلام ضیایی بیان داشت: البته برخی هیئت های کاشان سبک و سیاق تعزیه را عوض کرده اند و در سال هاي اخير این تعزیه ها با سبكي جديد به لحاظ محتوايي و فضاسازي با نام علقمه در تعزيت حضرت عباس (ع) اجرا مي‌شود.
وی با اشاره به اینکه دمام‌زنی (نوعی طبل زدن خاص عزاداری) یکی دیگر از رسوم عزاداری کاشان است که در برخی هیئت ها اجرا می شود، گفت: در نوش آباد آران و بیدگل زمین وسیعی وجود دارد که مردم این شهر با وسایل مختلف از جمله آوردن نخل های بزرگ از شهرهای جنوبی کشور اقدام به بازسازی تمامی صحنه های کربلا می کنند.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان کاشان با اشاره به اجرای سنت خیل عرب در این شهر گفت: این آیین نمادی از حرکت طایفه بنی‌اسد است که سپاهیان دشمن از صحرای کربلا رفتند و پیکرهای شهدا بر زمین مانده بود و کسی جرئت به خاک سپاری آنها را نداشت.
وی ادامه داد: زنان طایفه بنی اسد که در نزدیکی زمین کربلا زندگی می کردند با بیل، چوب و هر وسیله دیگر به طرف دشت کربلا رفتند تا پیکرهای شهدا را به خاک سپارند.
ضیایی گفت: اين آيين به صورت نمادين در نوش آباد آران و بيدگل اجرا مي شود و در آن گروهي عزادار در حالي كه لباس سفيد عربي بر تن دارند، با ضربات ريتم دار ني هاي چوبي، اشعاري موزون مي خوانند و با اجراي ريتم و آهنگ سوگ و مويه خود را در غم جانگداز شهادت امام حسين (ع) و اصحاب باوفايش به نمايش مي گذارند.
وی در ادامه با اشاره به عزاداری روز تاسوعا و عاشورا ابراز داشت: در روز تاسوعا و عاشورای حسینی بازار تعطیل است و هیئت های عزداری از محله خود به سمت بازار می روند.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان کاشان تاکید کرد: در این بازار کاروانسرایی قدیمی به نام تیمچه " امین الدوله" است و این هیئت های عزاداری از یک درب آن وارد شده و در محیط دایره ای این تیمچه به عزاداری، سینه زنی و زنجیرزنی پرداخته و از درب دیگر خارج می شوند.
وی افزود: نکته جالب توجه اینکه برای ورود هر کدام از این هیئت ها زمان خاصی تعیین شده که باید در همان زمان در این تیمچه حضور پیدا کنند.
ضیایی گفت: در مسیر این هیئت ها عده ای با یاد حضرت ابوالفضل (ع) مشک آبی بر دوش گرفه و زائران تشنه را سیراب می کنند و در ایستگاه هایی نیز میان عزاداران نانی موسوم به " نان عباس علی" (شبیه نان بربری وشیرین است)، شیر یا شله زرد توزیع می شود.
وی با اشاره به نذورات مختلف مردم در این ماه تصریح کرد: ناهار ظهر عاشورا در اغلب مناطق کاشان گوشت و لوبیا است که در کشور معروفیت خاصی دارد و حلیم نیز به عنوان صبحانه نذری در هیئت ها توزیع می شود.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان کاشان بیان دشات: همچنین خورشت قیمه هویج از دیگر غذاهای معروفی است که در ایام ماه محرم در نقاظ مختلف این شهرستان پخته می شود.
وی اضافه کرد: جغجغه‌زنی (کوبیدن چوب های خراطی شده به یکدیگر به جای سینه زنی) نیز یکی دیگر از رسومات این شهرستان است که بیشتر در نوش آباد و سفید شهر آران و بیدگل انجام می شود.
ضیایی با اشاره به اینکه سبک و سیاق مختلف و خاص هیئت های مختلف این شهر برای عزاداری بیان داشت: یکی از این هیئت ها به سقاها شهرت دارد که مسئول هیئت از روی کتاب شعری قدیمی نوحه را می خواند و بقیه نیز با وی هم خوانی می کنند.
دیگر سنت های عزاداری در کاشان
آیین سنج زنی یا سنگ زنی یکی دیگر از رسومات عزادری کاشی‌ها است که نمایش سنگ زدن گروهی در مخالفت با سپاه ملعون شمر در زمان تازاندن اسبان خود بر پیکر بی جان یاران حسین (ع) است.
این مراسم به صورت نمادین در نوش آباد آران و بیدگل اجرا می‌شود و در آن گروهی عزادار در حالی که لباس سفید عربی بر تن دارند، با ضربات ریتم دار نی های چوبی، اشعاری موزون می‌خوانند و با اجرای ریتم و آهنگ سوگ و مویه خود را در غم جانگداز شهادت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش به نمایش می‌گذارند.
آیین فرات‌خوانی نیز از جمله دیگر سنت‌هایی است که که هنوز در کاشان و به ویژه مناطق خشک کویری مرسوم است و در این آیین خواننده اشعاری را می خواندکه واقعه غم انگیز کربلا را در ذهن تجسم می کند.
...........................................
گزارش: فاطمه کازرونی
