به گزارش خبرنگار مهر، "قاسم باسط راد" هنرمند پیشکسوت مینیاتور کشور متولد ۱۳۲۲ مشهد، هنر نقاشی را از هفت سالگی و با الهام از داستان های اساطیری رستم و سهراب در مدرسه آغاز كرد، وی در آن زمان به علت اینکه با ذغال برای کشیدن نقاشی به جان دیوارهای مدرسه افتاده بود از سوی مدیر مدرسه مورد مواخذه قرار گرفت و همین تنبیه مدیر جرقه ای در ذهن وی زد تا در راه رسیدن به مدارج بالای نقاشی تلاش کند.
وی بعد از گذراندن دوره دبستان و گرفتن مدرک سیکل در هنرستان صنعتی تقی آباد مشهد برای رسیدن به هدفش وارد هنرستان هنرهای زیبای تهران شد و نقاشی آبرنگ، سیاه قلم، پاستل و رنگ و روغن را فرا گرفت و همچنین ۱۵ سال زیر نظر اساتیدی چون الطافی، مقیمی، علی کریمی و استاد فرشچیان تا سال ۱۳۴۲ در رشته هنرهای سنتی و تزئینی از جمله مینیاتور، تذهیب، گل و بوته و تشعیر آموزش دید.
وی از سال ۱۳۴۲ با وارد کردن هنر مینیاتور به مشهد در راه اشاعه و احیای این هنر زیبا، عرفانی و قدسی در خراسان رضوی تلاش فراوانی انجام داد به طوری که پدر هنر مینیاتور خراسان رضوی محسوب می شود.
"تابلوی رستم و سهراب" معروفترین آثار پدر مینیاتور خراسان رضوی
این هنرمند پیشکسوت تاكنون با خلق آثاری بسیار، تعداد ۲۲ نمایشگاه انفرادی و ۳۵ نمایشگاه گروهی در مشهد و در کشور هایی چون آلمان و آمریکا برگزار کرده است، معروفترین تابلوی استاد باسط راد "خانقاه دراویش" و "تابلوی رستم و سهراب"است و به نظر وی هنر هرچه باشد بیان كننده احساس و اندیشه است.
چندی پیش استاد باسط راد برای تمدید رهن آموزشگاه هنری مینیاتور خود دچار مشکل شد و به علت عدم توجیه اقتصادی مجبور شد این آموزشگاه را که سال ها برای تربیت هنرمندان جوان در آن زحمت کشیده بود، تعطیل کند.
برای آگاهی از وضعیت مینیاتور، تهذیب و نگارگری در خراسان رضوی پای صحبت های این هنرمند پیشکسوت شهرمان نشستیم.
قاسم باسط راد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بیش از ۵۰ سال است که با بوی رنگ و نقش و نگارهای عرفانی و مذهبی سر و کار دارد، گفت: نمایشگاه های بسیاری تاکنون برگزار کرده ام و در جشنواره های بسیاری هم در داخل و خارج کشور شرکت و آثار مینیاتور این هنر اصیل و قدسی کشور را به نمایش گذاشته ام.
وی عنوان کرد: در جشنواره توس آثار نگارگری مربوط به شاهنامه فردوسی را به نمایش گذاشته ام که مورد توجه و استقبال بازید کنندگان بسیاری قرار گرفت و به عبارتی بسیاری از اشعار و داستان های شاهنامه فردوسی را به تصویر کشیده ام که فهم و درک آن را برای مردم راحت تر کرده است.
بیگانگی مردم با هنر و فراموشی هنر های اصیل
استاد باسط راد به برگزاری نمایشگاه های انفرادی و گروهی بسیاری در داخل و خارج از کشور اشاره و ابراز کرد: بهترین نمایشگاهی که تاکنون برگزار کرده ام نمایشگاهی بود که در سال ۵۴ در هتل همای مشهد بر پا کردم و موفق شدم ۴۹ تابلو از ۵۰ اثری که در آنجا به نمایش گذاشته بودم به فروش برسانم و آخرین تابلو را هم به مدیر هتل اهدا کردم.
وی با بیان این مطلب ادامه داد: متاسفانه اخیرا جایگاه این هنر زیبای قدسی در میان مردم کم رنگ شده است و به نوعی می توان گفت که مردم با هنر بیگانه شده اند و کسی سراغی از نقاشی این هنر متعالی که با زبان دین و مذهب با مردم ارتباط برقرار می کند را نمی گیرد.
این پیشکسوت هنر نگارگری خراسان رضوی با تاکید بر اینکه تلاش بسیاری در راه احیای مینیاتور در استان کرده ام، بیان کرد: هنرجویان بسیاری تربیت کرده ام که هر کدام الان برای خود استاد محسوب می شوند، اما سطح آگاهی مردم از هنر پایین آمده است و همین امر سبب مظلومیت هنر مینیاتور شده است.
وی ادامه داد: نقاشان و هنرمندان خوبی در مشهد و استان داریم ولی کمتر به زمینه نگارگری و مینیاتور توجه شده و بیشتر به سمت نقاشی های رنگ روغن با سبک های مختلف رفته اند و همین امر نیز دلیلی بر مغفول ماندن این هنر است.
باسط راد عنوان کرد: زمانی در ۱۵ نقطه مشهد آموزشگاه نقاشی و نگارگری داشتم که امروز حتی یادی هم از آنها نیست چرا که با ورود تورم و مشکلات اقتصادی و عدم استقبال و توجیه اقتصادی این رشته هنری، رفته رفته تعداد هنرجویان کم شده و آموزشگاه ها یکی پس از دیگری تعطیل شد.
نگارگر پیشکسوت خراسانی ابراز کرد: بیش از ۱۰۰ اثر هنری مینیاتور در کشورهای خارجی دارم که نشان از توجه به هنر در این کشورها دارد و حتی در نمایشگاهی که در آلمان برگزار شد به بنده پیشنهاد کردند همان جا بمانم و با در اختیار قرار دادن فضا و امکانات به آموزش هنر بپردازم که قبول نکرده و ترجیح دادم آن را در کشور و شهر خودم احیا کنم اما متاسفانه عدم توجه از سوی متولیان امر مرا دلسرد و نا امید کرد.
رنج هنرمند گل و بوته های قدسی از بزرگداشت هنرمندان بعد از مرگ
وی با بیان اینکه امروز هنر نگارگری و مینیاتور این هنر گل و بوته های قدسی مظلوم و مغفول مانده، تصریح کرد: فرهنگ و ارشاد بیشتر باید به هنرمندان و هنرهایی که مستقیما با مذهب سر و کار دارند توجه کند.
این هنرمند پیشکسوت گفت: انجمن هنرهای زیبا در مشهد فعالیتی ندارد و توجه خاصی هم به هنرمند و هنر مینیاتور نمی شود در حالی که ارشاد باید مشوق اصلی هنرمندان برای ادامه راه با برپایی نمایشگاه های مختلف و معرفی هنر به مردم باشد.
استاد باسط راد تاکید کرد: بنده توقع دارم تا زمانی که در قید حیات هستم ارزش کار هنری ام دیده شود و با در اختیار قرار دادن فضا و امکانات کوله بار تجربیاتم را در اختیار هنرجویان جوان قرار دهم و گرنه بعد از مرگم چه سودی برای کسی دارم.
وی با بیان اینکه فقط به خاطر علاقه به سمت نقاشی رفتم، افزود: به علت تعصب مذهبی ام به سمت مینیاتور که هنری مذهبی عرفانی و قدسی است کشیده شدم.
وی اظهار کرد: برای خلق هر تابلوی مینیاتور که از عمق وجودم نشات گرفته یک تا دو سال زمان صرف کرده ام اما در حال حاضر ۲۰۰ تابلو آماده در گوشه انباری منزل شخصی ام خاک می خورد.
استاد باسط راد افزود: چرا باید ارزش کار یک هنرمند بعد از مرگش دیده شود، فروش این تابلو ها بعد از مرگ من فایده ای ندارد، من نیاز به امکانات دارم تا آثاری که زحمات فراوانی برایشان کشیده ام دیده شده و باعث جذب هنرمندان و گسترش هنر شود.
آثاری که بعد از مرگ هنرمند ماندگار می شوند
وی با بیان اینکه امروز هنرمندان واقعی به علت عدم توجه گوشه گیر شده اند، عنوان کرد: با تعطیلی تنها آموزشگاه نگارگری باقی مانده ام در یکی از اتاق های منزل شخصی ام به خلق آثار هنری می پردازم در حالی که افسوس می خورم که چرا این تجربیات را باید برای خودم نگه دارم.
وی تاکید می کند: اگر فضا و امکانات آموزشی در اختیار من قرار گیرد به طور رایگان در راه احیای مینیاتور تجربیاتم را در اختیار جوانان سرزمین ام قرار می دهم.
استاد باسط راد در خصوص معرفی هنر مینیاتور ابراز کرد: مینیاتور یک هنر ظریف و زیبا است که مستقیما از احساس و اندیشه هنرمند نشات گرفته و خود را در پیکر نگاری و نقوش زیبای آن نشان می دهد و غالبا از اشعار به ویژه اشعار شاعرانی که عرفانی و مذهبی سروده اند همانند حافظ، مولانا و فردوسی نشات می گیرد.
وی ادامه داد: استفاده از گنبد و گلدسته، نقش و نگار های عرفانی و جاذبه های شرقی و به کار گیری رنگ طلایی در این هنر آن را به یک هنر قدسی مبدل کرده که با تخیل مذهبی هنرمند سر و کار دارد.
این هنرمند خوش ذوق و سلیقه شهرمان ابراز کرد: یک بیت شعر در عین حال برای من هنرمند یک تابلوی نقاشی محسوب می شود.
تابلوی " قدسیان" در موزه آستان قدس ماندگار شده است
وی با اشاره به چند اثر خلق شده اش گفت: تابلوی نگارگری "خانه کعبه"، " رستم و سهراب" و "قدسیان یا شهید" از جمله بارزتریم کار هایی بوده است که مورد توجه همگان قرار گرفته و تابلوی قدسیان در حال حاضر در موزه آیت الله خامنه ای آستان قدس رضوی قرار دارد و به نوعی ماندگار شده است.
استاد باسط راد با بیان اینکه در حال حاضر فقط به خاطر احساس و دلم کار می کنم، افزود: به دنبال ماندگاری اثر خلق شده ام هستم و در حال حاضر روی تابلوی مینیاتور "یوسف و زلیخا" کار می کنم.
وی در پایان با بیان احساسات عمیقی که از هنر در دل دارد، گفت: "هنر" تو فرزند عشقی، نشانی از کبریایی، بیان کننده احساس و اندیشه هایی، چو دریا بی کرانی و چو رویا زیبا و دل انگیزی، در شکوه و عظیمی و مانند دشت ها سبزو خرمی و من در راه احیا و زنده نگه داشتن تو با تمام توانم تلاش خواهم کرد.
آری کم نیستند هنرمندان صاحب سبک و پیشکسوتی که عمری را در راه احیا و زنده نگه داشتن هنر های اصیل این مرز و بوم تلاش کرده اند و امروز نیاز به توجه و بزرگداشت دارند تا هنرشان دیده شده و راهشان ادامه یابد.
----------------------------
گزارش: ملیحه زرین‌پور
