مخالف نوآوری نیستیم/ انتشار کتاب مرجع و آثار گنجینه‌ای استادان نگارگری

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری نهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران صبح امروز دوشنبه 10 آذرماه با حضور امیر طهماسبی دبیر این دوسالانه و رضا یساولی عضو هیئت داوران در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.

طهماسبی ابتدا گزارشی از روند اجرایی شدن این دوسالانه ارائه کرد و افزود: از اسفندماه سال گذشته با همکاری انجمن نگارگران ایران درصدد برگزاری این دوسالانه برآمدیم و شورای سیاست گذاران من را به عنوان دبیر این دوره انتخاب کردند. از اواسط تابستان سال جاری نیز رایزنی های خود را با آقای ملانوروزی مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد آغاز کردیم و به دنبال آن 15 هنرمند شایسته از جامعه دانشگاهی را برای داوری آثار این دوره انتخاب کردیم.

او با اشاره به بخش های مختلف این دوسالانه یادآور شد: این دوسالانه در پنج گرایش نگارگری، تذهیب، گل و مرغ، تشعیر و طراحی به صورت رقابتی برگزار می شود و در بخش غیر رقابتی نیز مجموعه ای از آثار استادان مدعو و هنرمندان پیشکسوت به نمایش گذاشته می شود.

طهماسبی درباره آمار آثار راه یافته به این دوره توضیح داد: در این دوره 968 اثر به صورت اینترنتی به دست ما رسید که با انتخاب هیات داوران تعدادی از آنها شامل یک سوم آثار ارسالی به بخش داوری نهایی راه یافت و در این بخش نیز از روی اصل آثار داوری صورت گرفت که هیات داوران با توجه به کیفیت آثار آنها را با سخت‌گیری بسیار داوری کردند.

او ادامه داد: آثار منتخب از روز 15 آذرماه در مرکز فرهنگی و هنری صبا روی دیوار می رود که از میان 5 بخش مختلف این دوره در بخش نگارگری بیشترین آثار را داشته ایم که موضوع انسان و طبیعت برای این بخش در نظر گرفته شده است.

دبیر نهمین دوسالانه نگارگری درباره تعداد آثار راه یافته به نمایشگاه ها در گرایش های مختلف اظهار کرد: در بخش نگارگری 400 اثر، گل و مرغ 223 اثر، در بخش تذهیب 187 اثر، در بخش طراحی 103 اثر و در بخش تشعیر نیز 53 اثر به نمایشگاه راه یافته است و از هفته دوم برپایی نمایشگاه نیز داوری نهایی این آثار برای انتخاب آثار برگزیده آغاز خواهد شد.

طهماسبی یکی از ویژگی های این دوره را انتشار همزمان کتاب آثار این دوسالانه ذکر کرد و افزود: کار انتشار این کتاب را آقای یساولی و انتشارات یساولی بر عهده دارند که این کتاب شامل بخش بسیاری از آثار هنرمندان شرکت کننده در این دوسالانه به همراه آثار استادان نگارگری خواهد بود.

طهماسبی در بخش دیگری از سخنانش درباره هیات داوری این دوسالانه بیان کرد: در این دوسالانه 15 نفر از استادان و هنرمندان پیشکسوت را به منظور حضور در این دوسالانه دعوت کرده ایم که هیئت انتخاب ترکیب 5 نفره ای منتخب از این تعداد بود.

وی افزود: در بخش نگارگری، عباس جمال پور، مجید مهرگان و محمدعلی رجبی حضور دارند، در بخش گل و مرغ محمد ناصری پور، حسین علی ماچیانی و رحیم چرخی، در بخش تذهیب، فریدون جوقان، سلیمان سعیدآبادی و محمدرضا هنرور در بخش تعشیر نیز حسین عصمتی و مهدی خداپناه و در بخش طراحی آقای یساولی، حسینی و مهرداد خطایی آثار را داوری می کنند.

این هنرمند نگارگر همچنین به بخش مقالات این دوسالانه هم اشاره کرد و یادآور شد: در بخش مقالات 18 مقاله از هنرمندانی که بیشتر در بخش دانشگاهی فعالیت دارند، به دست ما رسیده است که تعدادی از این مقالات نیز در کتاب آثار این دوره به چاپ می رسد.

در ادامه این نشست، رضا یساولی عضو هیات داوران این دوسالانه نیز در سخنانی گفت: تیم 5 نفره کار انتخاب آثار این دوسالانه را در بخش های مختلف برعهده داشتند که بیشتر به کیفیت آثار توجه شد و بنابراین آثاری که روی دیوار می رود، قابلیت های هنری بالایی خواهند داشت.

او درباره انتشار کتاب این دوسالانه هم متذکر شد: برای انتشار کتاب این دوره در خدمت دوسالانه نگارگری هستیم و برخلاف دوره های گذشته که کتاب این دوسالانه شکل کاتالوگ آثار را داشت و صرفاً برای معرفی آثار ارائه شده در دوسالانه منتشر می شد، در این دوره تصمیم گرفتیم که کتاب آثار شکل مرجع و منبع هنر نگارگری معاصر ایران را داشته باشد و بنابراین در این کتاب آثار منتشر شده محدود به هنرمندان شرکت کننده نیست و در واقع معرفی هنر معاصر نگارگری ایران است.

یساولی درباره ویژگی هایی این کتاب توضیح داد:این کتاب شامل سه بخش است، بخش اول  آثار هنرمندان واستادان نگارگری که در آرشیو موزه هنرهای معاصر تهران و همچنین آرشیو انتشارات یساولی وجود داشت و بهترین نمونه های آثار این استادان نگارگری ایران در بخش آثار استادان چاپ و منتشر می شود، در بخش دوم مجموعه ای از آثار هنرمندان نگارگر با سابقه حدود  25 ساله که از جمله شاگردان استادان و هنرمندان پیشکسوت نگارگری ایران بوده اند، منتشر می شود و بخش سوم نیز به آثار هنرمندان شرکت کننده در این دوسالانه اختصاص دارد.

او تأکید کرد که در این کتاب همه آثار هنرمندانی که به نمایشگاه راه پیدا کرده اند، منتشر نمی شود و سعی شده است تا بهترین آثار این هنرمندان باشد چرا که این کتاب شکل مرجع را دارد و آثاری در کنار آثار استادان نگارگری به چاپ می رسد که از قابلیت های خوبی برخوردار باشد اما به منظور تشویق شدن، تعدادی از این آثار که در کتاب منتشر نشده است، به بخش نمایشگاهی دوسالانه راه یافته است.

ادامه این نشست به پرسش و  پاسخ اختصاص داشت که طهماسبی در پاسخ به سوالی درباره دعوت نشدن محمدباقر آقامیری و نبودن او در ترکیب هیئت داوران این دوسالانه توضیح داد: این دوسالانه با همکاری انجمن هنرمندان نگارگر برگزار می شود و آقای آقامیری هم ریاست این انجمن را بر عهده دارد که در جلسات شورای سیاست گذاری این دوره نیز حضور داشتند، همچنین بخش زیادی از هنرمندان شرکت کننده این دوسالانه از شاگردان او محسوب می شوند و هیئت داوران نیز ارتباط دوستانه ای با ایشان دارند.

طهماسبی در پاسخ به سوال مهر درباره رویکرد این دوسالانه به سمت هنر معاصر و توجه به نوآوری در بخش های مختلف این هنر سنتی توضیح داد: در حوزه نقاشی ایرانی تعریف مشخصی داریم اما با این حال با نوآوری مخالف نیستیم، ضمن این که فضای بسیاری از آثار نگارگری ما با نقاشی و مینیاتور کلاسیک ایرانی متفاوت است هم از نظر موضوع و هم از نظر تکنیک، ابعاد و ... اما آن چه برای ما مهم است این است که این آثار در مبانی فکری این هنر بگنجد.

او افزود: در هنر نگارگری معاصر ما از مرحوم بهزاد تا فرشچیان، مهرگان، آقامیری و ... آثاری را آفریدند که تکرار آثار گذشتگان خود نبود. با این حال هیچ محدودیتی برای آثار نوآورانه نداریم اگر این آثار در قالب نقاشی ایرانی بگنجد.

طهماسبی تأکید کرد: در سایر دوسالانه ها نیز این طور نیست که همه آثار ارائه شده نوآورانه باشد و این در نگارگری هم صادق است، چرا که نگارگری با ادبیات و هنر سنتی و کهن ما پیوند عمیقی دارد.

دبیر نهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران در پاسخ به سوالی مشابه یادآور شد: این که در آثار نگارگری ما از لباس مرسوم در دوره صفویه استفاده می شود که با زندگی امروز ایران فاصله دارد، به دلیل همخوانی این آثار با ادبیات است، اما از سوی دیگر آثاری هم داشته ایم که ارتباطی با ادبیات نداشته و بسیار بروز بوده است. لباس های پرپیچ و خم دوره صفوی با عبا و عمامه بیشتر برای رسیدن به فرم های نرم تر و موزون تر در این آثار است و به هماهنگی متن ادبی با تصویر کمک می کند، اما این اتفاق حتمی و تأکیدی نیست و بسیاری از آثار نگارگری هم این ویژگی را ندارند و به موضوعات اجتماعی روز پرداخته اند، به هر حال نوآوری دغدغه همه هنرمندان نگارگر است.

طهماسبی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: هنر نگارگری معاصر ما در حال شکل گیری است، همچون مکتب هرات، تبریز و ... مکتب نگارگری معاصر ایران هم در حال شدن و شکل گیری است.

دبیر این دوره از دوسالانه نگارگری در پاسخ به سوال مهر درباره رقابتی بودن این دوسالانه و تأثیر انتخاب هیئت داوران در پرداختن به شیوه خاصی از نگارگری سنتی یا نوآورانه توضیح داد: برای انتخاب یک اثر خوب چند وجه را باید در نظر گرفت که خلاقیت هم یکی از آنهاست. تکرار نشدن و حرف جدید زدن دغدغه همه هنرمندان ماست و اثری که همه ویژگی های یک نقاشی ایرانی و ویژگی های بصری را همراه با نوآوری را داشته باشد، می تواند به عنوان اثر برگزیده در نظر گرفته شود.

طهماسبی درباره اصطلاح تشعیر که از سوی یکی از پیشکسوتان نگارگری اصطلاح غلطی ذکر شده است، توضیح داد: گفته می شود که غلط مصطلح بهتر از درست غیر مصطلح است. با این حال همان طور که مینیاتور به نگارگری برگردانده شده و به تازگی نیز به جای کلمه تذهیب اصطلاح زرنگاره را پیشنهاد کرده اند که می تواند جایگزین مناسب تذهیب باشد، کلمه تشعیر نیز می تواند در بخش دانشگاهی برای برگزیدن عنوان مناسبتر مورد بررسی قرار بگیرد.

دبیر این دوسالانه در پاسخ به سوال دیگر مهر درباره سرنوشت کتاب دوسالانه های پیشین نگارگری که تاکنون منتشر نشده است، اظهار کرد: ما مسئولیت انتشار کتاب نهمین دوسالانه نگارگری را بر عهده داریم اما گویا در دوره های قبل کتاب چند دوره منتشر نشده است و باید آرشیوی از این آثار تهیه می شد که مشخص نیست این آرشیو وجود دارد یا خیر، در آن دوره متولیان باید پیگیر این موضوع می شدند که حالا به هر دلیل به ثمر نرسیده است.

او تأکید کرد: این احتمال وجود دارد که هیچ سابقه تصویری از آثار دوسالانه های نگارگری که کتاب آن منتشر نشده است، وجود نداشته باشد اما اگر این سابقه و آرشیو در موزه هنرهای معاصر باشد، با آقای ملانوروزی رایزنی می کنیم که برای انتشار این کتاب نیز تلاش شود، اگر چه مسئولیتی در این زمینه نداریم.

طهماسبی درباره توجه به موضوعات قرآنی در این دوسالانه هم توضیح داد: اگر بخش نقاشی آثار قرآنی بر خط ترجیح داشته باشد و یا به موضوعات قرآنی پرداخته باشند، در این دوسالانه به آن توجه خواهد شد.

او در پایان سخنانش تعداد شرکت کنندگان شهرستانی را دو برابر تهرانی ها و تعداد بانوان را دو برابر آقایان ذکر کرد.

یساولی نیز در پاسخ به سوالی درباره آثار استادانی که در کتاب این دوره از دوسالانه منتشر می شود، اظهار کرد: آثار استادان نگارگری را از آرشیو موزه هنرهای معاصر و انتشارات یساولی انتخاب کرده ایم که شامل بهترین آثار این استادان است، از مرحوم بهزاد، حسین اسلامیان و میرزا آقا امامی گرفته تا استادان معاصر دیگر.

او تأکید کرد: کتاب این دوسالانه فقط یک کاتالوگ برای نمایش ومعرفی آثار این دوسالانه نیست، بلکه به هنرنگارگری معاصر ایران می پردازد که قصد داریم در نمایشگاه های سایر کشورها نیز عرضه شود، بنابراین بهترین نمونه های آثار استادان نگارگری وبهترین آثار این دوسالانه را دربر می گیرد.

این عضو هیئت داوران تصریح کرد: این کتاب به همه شرکت کنندگان در دوسالانه اهدا می شود.

نهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران 15 آذرماه در موسسه فرهنگی وهنری صبا آغاز به کار می کند و تا 10 دی ماه ادامه دارد.