به گزارش خبرنگار مهر، زمزمه ابتلا به انگل شپش طی هفته های گذشته اظهارات متفاوتی را به دنبال داشته بطوریکه نگرانی خانواده ها در پی ابتلا دانش آموزان به آن شدت گرفته و در بسیاری از مدارس نکته های بهداشتی و آموزشی مراقبت در مقابل این بیماری بر روی تابلو بردها نصب شده است.
اینکه این انگل از کجا به کلاس های درس راه یافته موضوعی است نیازمند بررسی و با این وجود در وضعیت فعلی دو نهاد متولی آموزش و پرورش استان و معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل دست به دست هم داده اند تا شیوع این آلودگی را سد کنند.
انگل های مکنده خون منتظر آلودگی
شپش راسته ای از حشرات و انگل خارجی، دائمی و اجباری است. اجباری به این معنا است که به غیر از بدن پستانداران و پرندگان در جاهای دیگر نمی‌تواند زندگی کند. شپش‌ها در راسته شپش بی بالان دارای بیش از سه هزار گونه است که انگل خارجی پستانداران و پرندگانند. در بین راسته شپش بی بالان «پدیکولوس کپیتیس» به عنوان شپش سر شناخته می شود.
به گفته معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل آلودگی به شپش سر (پدیکولوز) در محل هایی که امکانات رفاهی پایین باشد و بهداشت فردی رعایت نشود شیوع دارد.
صادق حضرتی در گفتگو با مهر نمونه مراکز مستعد آلودگی را مراكز تجمع مردم مانند مهد کودکها، مدارس، پادگان ها و خوابگاه ها می داند که در تمام سنین به ویژه سنین مدرسه شیوع بیشتری مشاهده می شود.
وی تاکید دارد که دخترها به علت پوشش سر نسبت به پسرها بیشتر به شپش آلوده می شوند.
طبق تاکیدات این مقام مسئول نشانه های آلودگی به شپش سر انسان خارش مداوم پشت سر و گردن ناشی از واكنش حساسيتی پوست بدن فرد آلوده به بزاق شپش است كه در حين خون خوردن از بدن انسان به پوست تزريق می شود.
آسیب بیشتر متوجه دختران ابتدایی
در متون پزشکی استعداد ویژه لانه گزینی این انگل در بین دانش آموزان ابتدایی به ویژه دختران تاکید شده است. در عین حال مدیر کل آموزش و پرورش استان اردبیل نیز در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: احتمال شیوع این انگل در بین دانش آموزان دختر به دلیل پوشش سر بیشتر است.
صابر سپهری مدیرکل آموزش و پرورش استان اردبیل می گوید: متاسفانه در مدارس ما موضوع محرم سازی به ویژه برای دانش آموزان دختر ابتدایی اجرا نمی شود و همین موضوع موجب شده فعالیت بدنی و بازی در مدارس دختران را بیشتر مستعد آسیب کند.
وی تاکید دارد که باید زمینه ای فراهم شود تا در مدارس ابتدایی دختران پوشش سر خود را با محرم سازی برداشته و در زنگ های تفریح بتوانند بازی و فعالیت بدنی راحت در زیر نور آفتاب داشته باشند.
به گفته مدیر کل آموزش و پرورش استان شستشوی مناسب موی سر و قرار دادن آن در مقابل نور آفتاب از زمینه های پیشگیری این آلودگی است.
تشخیصی که همت عمومی می طلبد
هر چند سپهری که خود پزشک است این بیماری را مسری نمی داند و ضرورتی برای ممانعت از حضور دانش آموز آلوده در مدرسه نمی بیند اما به اعتقاد معاون بهداشت علوم پزشکی استان به دنبال تماس نزديك بين فردی و يا هنگامی كه افراد خانواده در فصل های سرد و برای تامين گرما لباس بيشتری می پوشند این انگل شايع می شود.
حضرتی تاکید دارد که در بيشتر موارد آلودگی به شپش سر انسان بدون علامت است و آلودگی را والدين، آموزگاران يا مربيان بهداشت مدرسه با مشاهده خود شپش و یا تخم آن در موی سر تشخيص می دهند و به طور عمده شپش سر انسان در نواحی پشت سر و پشت گوش زندگی می کند.
وی اضافه می کند: آلودگی از طریق تماس مستقيم افراد سالم با افراد آلوده و همچنین تماس غير مستقيم از طریق استفاده از وسايل شخصی آلوده (لباس ها، پتو، ملحفه شانه برس، حوله، كلاه، روسری و ...) منتقل می شود.
از اولین اخبار واصله در خصوص مشاهده این بیماری بخش های مختلف آموزش و پرورش استان و تیم مربیان بهداشت فعال شده اند تا گزارشات مکرر خود را تجمیع کرده و نحوه لانه گزینی انگل و وضعیت شیوع آن را بررسی کنند.
فعال سازی انجمن های اولیا و مربیان
به گفته سپهری در مواجهه با این موضوع هم از ظرفیت انجمن اولیا و مربیان استفاده می شود و هم مربیان بهداشت مدارس فعال شده اند تا ماهانه گزارشات خود را ارائه دهند.
در پاسخ به این سوال که این انگل در چند مدرسه و در چند دانش آموز مشاهده شده است مدیر کل آموزش و پرورش استان به عدد مشخصی اشاره نکرد.
آمارهای قابل توجه آلودگی در شهر
این در حالی است که برخی والدین از رقم قابل توجه آلودگی در مدارس می گویند که به واسطه آن دانش آموزان پسر مجبور به کوتاه کردن موی خود شده اند تا از آلودگی مصون بمانند.
سپهری با اشاره به ویزیت های متعدد خود از دانش آموزان می گوید: بنده به دلیل اینکه پزشک هستم به صورت رندم در یک مدرسه ۳۰ دختر را ویزیت کردم و حتی یک مورد آلودگی وجود نداشت.
مدیر کل آموزش و پرورش استان تاکید دارد که جای هیچ نگرانی نیست و یکی دو مورد آلودگی به مراکز درمانی و برخی پزشکان مراجعه کرده اند.
با این وجود معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان نظر دیگری دارد. طبق اظهارات حضرتی در ۹ ماهه نخست سال جاری تعداد کل موارد آلودگی دو هزار و ۸۲۳ نفر بوده که از این تعداد هزار و ۳۳۴ نفر روستایی (۴۷ درصد) و هزار و ۴۸۹ نفر شهری (۵۳ درصد) هستند. در عین حال به تعداد ۲۷۵ نفر مرد (۱۰ درصد) و تعداد دو هزار و ۵۴۸ نفر زن (۹۰ درصد) در گروه این آلودگی شناسایی شده اند.
این اظهارات زمانی قابل توجه است که بیشترین میزان آلودگی در بین ساکنان شهرها دیده می شود و نه روستاها که به نظر می رسد به دلیل کمبود امکانات باید مستعد تر به آلودگی باشند. به تاکید برخی کارشناسان یکی از دلایل آن می تواند امکانات بیشتر تشخیصی در شهرها و به صورت جامع تر پوشش مناطق شهری در طرح های کنترلی باشد.
به گفته حضرتی این آمار اغلب به واسطه مراجعه کارشناسان مراکز بهداشت شهرستان ها و بهورزان شاغل در خانه های بهداشت روستایی به مدارس شناسایی و نسبت به آموزش و همچنین درمان رایگان موارد آلودگی اقدام شده است
ضرورت آموزش عمومی خانواده ها
مدیر کل آموزش و پرورش استان تاکید دارد که اگر آلودگی قابل توجه بود ما از خود مردم و مسئولان برای مهار آن کمک می گرفتیم.
وی با یادآوری جلسه مشترک با علوم پزشکی می گوید در حال حاضر نیاز به آموزش عمومی خانواده ها در برخورد با مسائلی از این دست احساس می شود تا به جای برخورد احساسی به صورت منطقی با موضوع مواجه شوند.
سپهری دغدغه بهداشت فردی دانش آموزان را دارد و معتقد است در این راستا خانواده ها و والدین باید همراه مدرسه باشند.
وی با تاکید به اینکه شپش سر می تواند برخی بیماری ها را انتقال دهد، می گوید قرار نیست مسائلی از این دست به صورت غیر شفاف اطلاع رسانی شود.
معاون بهداشت علوم پزشکی استان نیز توصیه های بهداشتی مقابله با این آلودگی رارعایت بهداشت فردی (به خصوص استحمام مرتب)، شست شوی مرتب لباسها، روسری، کلاه و محلفه ها، شانه كردن روزانه ی موی سر، ترجيحا با شانه ی دندانه ريز، استفاده نكردن از وسايل مشترک (شانه، برس كلاه، شال گردن و ... )، استفاده از وسايل شخصی مثل شانه، برس كلاه، شال گردن و پرهيز از تماس با اشياء و لباس های فردآلوده می داند.
تاکید حضرتی به معاینه مرتب موهای سر دانش آموزان، گزارش مواردآلوده مشاهده شده به نزديك ترين مركزبهداشتی درمانی و خانه های بهداشت و درمان آلودگی بر اساس توصیه های بهداشتی است.
وی اصلی ترین درمان شپش سر را استفاده از شامپوی پرمترین ۱ درصد عنوان کرد.
در این خصوص برخی داروخانه ها از رقم قابل توجه مراجعه برای تهیه این شامپو اطلاع دادند. با این وجود آموزش و پرورش استان اردبیل نیز در اقدام قابل توجهی از توزیع رایگان شامپو در صورت نیاز می گوید.
طبق اظهارات سپهری به ویژه در مناطق محروم اگر لازم باشد این شامپو به صورت رایگان نیز در اختیار دانش آموز قرار خواهد گرفت.
وی تاکید می کند واحد بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی استان آمادگی کافی در اجرای این طرح را دارد و همانطور که فلوراید و قرص آهن را به صورت رایگان در اختیار دانش آموزان قرار می دهد در صورت نیاز می تواند شامپو را نیز به دست دانش آموز برساند.
مربیان بهداشت مدارس گوش به زنگ هستند تا هر گونه آلودگی را رصد کرده و برای آن تدبیر کنند و در این میان مقابله با شیوع آلودگی نیازمند مشارکت جدی والدین و خانواده ها است تا در ارتقا بهداشت فردی کودک خود ضریب ایمنی و مصون سازی وی را افزایش دهند.
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما