سرنوشت مبهم نخستین عکاسخانه جنوب ایران/سقف بنا در معرض ریزش

به گزارش خبرنگار مهر، بنای تاریخی عکاسخانه «فردوسی» فروردین ماه ۸۶ به شماره ۱۶۲۸۴ در فهرست آثار تاریخى فرهنگى کشور به ثبت رسید و اکنون در اختیار مالک بخش خصوصی است.

این بنای تاریخی سال گذشته هنگام تعطیلات نوروزی به صورت مکانی برای فروش میوه و تره بار مورد استفاده قرار گرفت و این در حالی بود که مالک آن با نصب پلاکاردی سردر بنا، آن را در معرض فروش گذاشت.

از سویی سقف این بنا به گفته یک کارشناس میراث فرهنگی از آسیب در امان نمانده و در معرض فرو ریختن قرار دارد.

درحالیکه این عکاسخانه از بناهای به ثبت رسیده در محور زندیه شیراز است و باید خیلی پیشتر پس از به ثبت ملی رسیدن بازسازی و مرمت می شد، از سوی مالکان به ارزش ۲ میلیارد تومان به فروش گذاشته شد.

این درحالیست که نوروز امسال نیز عکاسخانه "فردوسی"در ابتدای خیابان ۲۲ بهمن به محلی برای فروش تنقلات تبدیل شد.

مالک عکاسخانه فردوسی آسیب های بنا را پنهان می کند/ راه اندازی سفره خانه سنتی در پشت بنا

در این رهگذر مسئول فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فارس با تایید این موضوع در گفتگو با مهر، ابراز کرد: سقف این بنای تاریخی که در اختیار مالک خصوصی است درحال ریزش است و از سوی مالک پنهان شده تا از نگاه مردم به دور باشد. از این رو، پیش از هر اقدامی باید تغییر کاربردی و بازسازی روی آن انجام گیرد که هنوز این مورد اتفاق نیفتاده است و مالک فقط درخواست تغییر کاربری داده که هنوز پاسخی نگرفته است.

وضعیت عکاسخانه در نوروز ۹۳

سیامک بصیری تغییر کاربری بنای عکاسخانه فردوسی شیراز را مربوط به بخش پشتی این بنا که مسکونی است عنوان کرد و افزود: چون این خانه در پشت واحدهای تجاری  بنا قرار دارد مالک قصد دارد این خانه را به صورت سفره خانه سنتی تغییر کاربری دهد.

وی ادامه داد: تغییر کاربری این بنا بر اساس طرح مرمتی است که سازمان میراث فرهنگی از مالک می خواهد انجام می گیرد.

بصیری گفت: آوردن روح زندگی به یک بنای تاریخی فکر خوبی است که باعث می شود این بنا حفظ شود.

این کارشناس میراث فرهنگی تاکید کرد: این تغییر کاربری باید با حداقل مداخلات انجام گیرد و از سوی سازمان نیز نظارت شود که چنانچه این مداخلات اصولی نباشد آنجا ما مقصر هستیم.

وی حفظ کالبد و ساختار را از موارد مهم در تغییر کاربری بناهای تاریخی عنوان کرد و افزود: طرح مرمت بنا نیز باید صرفا در جهت بازسازی بنا باشد و فقط یک طرح تجاری نباشد.

قانون در فروش بناهای تاریخی خصوصی ابهام دارد/ حفظ و احیا عکاسخانه فردوسی شیراز نیاز به سرمایه گذاری فرهنگی دارد

کارشناس حفظ و احیای سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری فارس با بیان اینکه، حفظ و احیا عکاسخانه فردوسی شیراز نیاز به سرمایه گذاری فرهنگی دارد، صراحت قانون در فروش بناهای تاریخی در اختیار مالک خصوصی را دارای ابهام عنوان کرد و گفت: قانون اشاره می کند که مالک خصوصی حق خرید و فروش بنای تحت اختیار خود را ندارد. قاعدتا این قانون باید تفسیرپذیر باشد و در چهارچوب نگاه ما اگر قرار است خرید و فروشی انجام گیرد باید طوری باشد که در قالب حفاظت و نگهداری شکل بگیرد.

وی در پاسخ به اینکه «آیا تاکنون کسی برای بازسازی عکاسخانه های تاریخی شیراز مانند عکاسخانه مانی یا فردوسی درخواست داده است»، پاسخ داد: هنوز کسی برای بازسازی یا راه اندازی این عکاسخانه ها به صورت موزه درخواستی به سازمان میراث فرهنگی نداده است.

وضعیت امسال عکاسخانه

وی ابراز کرد: متاسفانه متقاضی این کار در شیراز دیده نمی شود و نگاه سرمایه گذار به این بخش نگاه صرفا اقتصادی است و طبیعی است که نگاه سرمایه گذار این بخش نگاهی منفعت طلبانه باشد که معمولا در بخش فرهنگی وارد نمی شوند و به تاسیس سفره خانه های سنتی بیشتر سوق می یابند.

عکاسخانه فردوسی تاریخ عکاسی شیراز را متحول کرد

برادران عکاسباشی (یعنی میرزا حسن، میرزا محمد رضا، محمد رحیم و میرزا فتح‌الله) که بعداً نام "چهره نگار" را برگزیدند، از پیشگامان عکاسی بودند و تاریخ عکاسی شیراز را متحول کردند.

میرزا حسن که به یقین نگرشی فراتر از دید خیلی از عکاسان امروزی داشت، بسیاری از مکان ها و نقاط دیدنی شیراز را حدود صد سال پیش ثبت کرده است.

عكاسخانه فردوسي از آثار تاريخي دوران پهلوي اول و مربوط به خاندان چهره نگار، نخستين عكاسان شيرازي است كه به وسيله ميرزافتح الله خان چهره نگار بنا شده است. میرزا فتح الله چهره نگار شیرازی، دکان عکاسی در شیراز تاًسیس کرد به نام فردوسی که در پشت ارگ کریم‌خانی واقع است. این دکان به همت فرزند ارشدش تا همین چند سال پیش نیز فعال بود.

نخستين عكاسخانه ها در بوشهر، كازرون و شيراز تأسيس شد

ميرزاحسن عكاسباشي نيمي از دوران اقامت ۲۰ ساله خود در بمبئي را به هنر عكاسي پرداخت و با گنجينه زيبايي از عكس هاي بناهاي تاريخي و مناظر كشور هندوستان به همراه برادر خود كه او نيز مدتي در اين كشور نزد استادان و هنرمندان عكاس، آموزش ديده بود راهي ايران شد و نخستين عكاسخانه ها را در بوشهر، كازرون و شيراز تأسيس كرد. ميرزاحسن تا پايان عمر در شيراز به هنر عكاسي پرداخت و در سال ۱۳۳۶ هجري شمسي ديده از جهان فروبست.

سقف عکاسخانه؛ نوروز ۹۳

ميرزافتح الله خان، ميرزاحبيب الله خان، بهرام، بانو عزيزه جهان، حسن و منوچهر از ديگر اعضاي هنرمند عكاس خاندان چهره نگار شيرازي هستند كه هر يك در زمان خويش، آثار ارزشمندي را به گنجينه هنري اين خانواده افزودند.

عكاسخانه فردوسي در شيراز، ميدان شهرداري، خيابان ناصرخسرو، نبش خيابان ۲۲ بهمن واقع شده و هم اكنون نماي آجري بيروني اين بناي تاريخي تقريباً سالم و پابرجاست. در پوشش سقف عكاسخانه فردوسي از تيرهاي چوبي و در بناي آن از آجر، سنگ، چوب و گچ استفاده شده است.

گزارش و عکس: محمد حسین نیکوپور