بختیار خدای نظرف فیلمساز سرشناس تاجیک درگذشت

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بی بی سی، یک روز پس از درگذشت او اهالی فرهنگ و هنر تاجیکستان با برگزاری مراسمی در تالار «تاجیک فیلم» در شهر دوشنبه پایتخت این کشور، خاطره این کارگردان گرامی داشتند.

خدای نظرف در سال ۱۹۹۳ برای کارگردانی فیلم «قاش به قاش» از جشنواره فیلم ونیز جایزه شیر نقره‌ای را به دست آورد.

در این همایش که به ابتکار شرکت «تاجیک فیلم» و اتحادیه سینماگران تاجیکستان برگزار شد، هنرپیشگان سینما و تئاتر، شعرا و نویسندگان،خوانندگان و نقاشان برجسته تاجیکستان و دوستداران سینمای تاجیک شرکت داشتند.

در آغاز این همایش عکس هایی از زندگی و جریان ساختن فیلم ها توسط خدای نظرف به نمایش گذاشته شد.

صفر حقداد، رئیس اتحادیه سینماگران تاجیکستان، درگذشت او را ضایعه بزرگی برای سینمای تاجیک خواند.

حقداد در باره نقش بختیار خدای نظرف در سینمای تاجیکستان گفت: هر فردی در سینما نقش معینی دارد، ولی هستند آدمان انگشت شماری که به معنای کامل تعیین کننده یا معرفی کننده سینمای ملی ما بودند. در کنار بزرگانی چون کامل یارمتف، بوریس کیمیاگراف و چند تن دیگر که تعیین کننده رسالت سینما، جریان ها و مکتب های آن محسوب می شوند، نام بختیار خدای نظرف هم برای همیشه زنده و جاوید خواهد ماند.

وی با اشاره به استعداد فوق العاده بختیار خدای نظرف گفت که او در پی نخستین فیلمش که در سال ۱۹۹۱ به نام «برادر» در مسکو روی پرده آمد، در میان دوستداران سینما محبوبیت گسترده ای پیدا کرد.

بختیار خدای نظرف زمانی وارد عرصه هنر سینما شد که تاجیکستان مثل جماهیر دیگر شوروی تحولات بزرگی را در همه عرصه ها، از جمله در هنر سینما، تجربه می کرد. سیاست پرسترویکا که میخائیل گورباچف، رهبر وقت شوروی در پیش گرفته بود، عرصه را برای روی کار آمدن استعدادهای جوان هموار کرد.

در آن زمان با توجه به پا گرفتن جنبش های هویت خواهی و استقلال طلبی فرهنگیان تاجیک، از جمله سینماگران، تلاش می کردند جهان را طور دیگر ببینند و در آثار خود به بازتاب زندگی سنت و آیینهای ملی می پرداختند. در سینما و ادبیات آن دوران انتقادهایی به نظام شوروی و سلطه حزب کمونیست، به ویژه در مورد از میان بردن فرهنگهای قومی و محلی، مطرح می شد.

آن زمان بود که دولت خدای نظرف، فیلمساز معروف تاجیک، در شهر دوشنبه یک مکتب سینما تاسیس کرد. برخی بختیار خدای نظرف را از نخستین شاگردان مکتب دولت خدای نظرف می دانند. در ضمن، هرچند نام خاوادگی این دو فیلمساز معروف به هم شبیه است، ولی آنها با هم روابط خویشاوندی ندارند.

بختیار خدای نظرف ۲۹ مه سال ۱۹۵۶ در شهر دوشنبه متولد شد. او نخستین فیلم سینمایی خود «برادر» (۱۹۹۱) را هنگامی ساخت که هنوز دانشجوی رشته کارگردانی در دانشکده سینمای گراسیمف در مسکو بود. این فیلم بیش از ۲۰ جایزه به دست آورده است.

این فیلم در باره زندگی مردم در آسیای میانه، یکی از واپس مانده ترین بخش های قلمرو شوروی سابق بود و با استقبال گسترده ای روبرو شد. پس از این، فیلم دوم خدای نظرف به نام «قاش به قاش» (ابرو به ابرو) در شهر دوشنبه ساخته شد که فیلمنامه آن را خود او نوشته بود.

یکی از معروف ترین فیلم هایی که بختیار خدای نظرف ساخت، فیلم «پدر مهتابی» (Luna Papa) بود که در سال ۱۹۹۹ به روی پرده سینما آمد. این فیلم تولید مشترک روسیه، آلمان، سوئیس، اتریش و تاجیکستان است که جایزه اصلی جشنواره فیلم «کینوتاور» در روسیه را به دست آورد.

از فیلم های دیگر بختیار خدای نظرف که با استقبال دوستداران سینما روبرو شد، فیلمی به نام «شیک» بود که بر مبنای اثری از نویسنده آمریکایی ری بردبری (Ray Douglas Bradbury) ساخته شده است.

بختیار خدای نظرف در زمان جنگ داخلی تاجیکستان این کشور را ترک کرد و به روسیه رفت. وی طی سالهای اخیر غالبا در مسکو و برلین زندگی می کرد و در کنار تولید فیلم به ساختن سریال هایی نیز مشغول بود.

آنگونه که منابع نزدیک به خانواده بختیار خدای نظرف می گویند، جنازه او در آلمان به خاک سپرده خواهد شد.