به گزارش خبرنگار مهر، گروه اخلاق انجمن جامعه شناسی ایران و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات همایش «خویش کاوی ایرانیان در دوران مدرن» را عصر روز گذشته، سه شنبه ۳۱ فروردین ماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار کردند. این همایش در دو پنل برگزار شد.
محمدرضا جوادی یگانه، مدیرپژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در پنل اول این همایش گفت: از سال ۱۸۲۴ که جیمزموریه، منشی و کاردار انگلیس در ایران، کتاب «حاجی بابای اصفهانی» را نوشت حاجی بابا به عنوان نماینده شخصیت ایرانی شناخته شد. سیاحانی که پس از آن به ایران آمدند در همه جا نشان از حاجی بابا یافتند همچنین افراد دیگری مثل گوبینو تلاش کردند تا داستانی مانند حاجی بابا بنویسند. نگاهی به محتویات کتاب موریه نشان می دهد که این شخصیت مرکزی تماما نشان دهنده جهالت و شرارت حاجی بابا است و نگاه موریه به ایرانیان در میان تمام سیاحان و کارگزارانی که به ایران سفر کرده اند یکی از منفی ترین نگاه هاست.
وی افزود: از همان ابتدای انتشار، کتاب با استقبال بسیار خوبی مواجه شد تا حدی که برخی موریه را فقط یک مترجم دانستند که نوشته ایرانی را به نام خود منتشر کرده است. به بیان دیگر برخی آنقدر توصیفات جیمزموریه از ایرانی ها را واقعی دانستند که او را مولف اثر می دانند نه مترجم. به عنوان نمونه سعید نفیسی با خواندن ترجمه اثر می گوید: حاجی بابای اصفهانی اثر تالیفی جیمز موریه است. جالب اینکه کتاب توسط ادیبان برجسته ای چون جمال زاده و مدرس صادقی تصحیح شده است. وجود جمال زاده در میان مصححین از این نظر اهمیت دارد که وی نویسنده یکی از مهم ترین متون خود انتقادی ایرانیان است.
جوادی یگانه ادامه داد: نکته ای که برای من خیلی اهمیت دارد این است که چرا «حاجی بابای» جیمزموریه با این همه القاب منفی و توهین آمیز انقدر مورد توجه قرار می گیرد و هیچ کسی آن را نقد نمی کند؟ به نظر بنده کتاب از نظر جامعه ایران نقد جامعه ایران نیست بلکه نقد سیاسیون و حاکمان جامعه ایران است و لذا به جای رنجش، از آن استقبال هم کرده اند.
دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تهران اضافه کرد: در سطح دیگری می توان این کتاب را معرف رفتارهای همه ایرانیان در حوزه های اقتصادی و سیاسی یا گزلشافتی دانست. ضمن اینکه ایلچی به عنوان اولین وزیر امور خارجه ایران گنجینه ای از انواع مفاسد بوده و خصایص رفتاری بسیار منفی ای داشته و طبیعی است که هم نشینی او با جیمزموریه باعث شود که موریه این همه ایرانیان را بد و منفی توصیف کند. به بیان دیگر نویسنده در این کتاب گاهی قصد داشته به سیاسیون و حاکمان طعنه بزند و نقد کند ولی چون نمی توانسته انتقادات خود را به صورت صریح و تند در حالت معمولی مطرح کند در قالب این کتاب آورده است.
جوادی یگانه گفت: ایران، دیگری هویت ایرانی است به این معنا که همواره در ناخودآگاه جمعی ما ایرانیان مسخره کردن خود وجود دارد و نمود بیرونی آن استفاده از اصطلاحاتی مثل ایرونی بازی و ... است. این شعر شفیعی کدکنی درمورد این وضعیت ما صدق می کند: به کجا چنین شتابان ؟ به هر آن کجا که باشد به جز این سرا سرایم
وی در پایان گفت: مسئله مهمی که جامعه علمی در این حوزه باید به آن توجه کنند اینکه هرکسی حق ندارد وارد حوزه خلقیات ایرانی شود و کار پژوهشی انجام دهد. چطور وقتی افراد غیرخودی وارد حوزه پزشکی می شود پزشکان در مقابل او می ایستند؟ جامعه علمی و آکادمیک حوزه انسان شناسی و جامعه شناسی هم موظفند در مقابل افراد غیرمرتبط با این حوزه بایستند و از انجام کارهای غیرعلمی و بدون پشتوانه نظری جلوگیری کنند.
نظر شما