خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- علی کاوسی نژاد: با سفر اشرف غنی؛ رئیس جمهور افغانستان به دهلی نو فصل تازه ای در روابط و افزایش مناسبات دو کشور بوجود آمده است و این خود نشان از آن دارد که دولت «نارندرا مودی» نخست وزیر هند تمایل بسیار زیادی در افزایش روابط سیاسی، تجاری، اقتصادی با دولت کابل از خود نشان می دهد و این باعث بروز تشویش و نگرانی دولت اسلام آباد شده است تا جایی که در یک سال گذشته شاهد تغییر و تحولاتی جدی در روابط افغانستان و پاکستان و تیرگی در مناسبات سیاسی و تجاری دو کشور بوده ایم.
«نارندرا مودی» نخست وزیر هند تمایل بسیار زیادی در افزایش روابط سیاسی، تجاری، اقتصادی با دولت کابل از خود نشان می دهد و این خود باعث بروز تشویش و نگرانی دولت اسلام آباد شده استهند در گذشته نیز روابط نزدیکی با افغانستان داشته و یکی از حامیان مالی و اقتصادی افغانستان در سطح منطقه ای به شمار می رود. از جمله اقدامات دولت هند برای پیشرفت و توسعه افغانستان در بخش زیر ساخت ها می توان به احداث جاده ها، مدارس، ساختمان جدید پارلمان افغانستان و ساخت سد «سلما» موسوم به «سد دوستی هند و افغانستان» اشاره کرد.
همکاری های هند با دولت افغانستان تنها به بخش زیر ساخت ها منحصر نمی شود بلکه در بخش نظامی نیز هند تلاش کرده است با در اختیار گذاشتن بالگردهای نظامی به وزارت دفاع افغانستان نیروهای امنیتی این کشور را در مقابل مخالفان مسلح از جمله گروه طالبان و گروه تروریستی تکفیری داعش تجهیز و مسلح نماید.
همگرایی در روابط دهلی نو و کابل می تواند دلایل مختلفی و متنوعی داشته باشد که از آن جمله می توان به محدود کردن فعالیت های گروه هایی تروریستی به ویژه گروه تروریستی داعش و گروه طالبان پاکستان اشاره داشت. این گروه های تروریستی می توانند در آینده ای نزدیک امنیت افغانستان و به تبع آن امنیت هند را با خطری جدی مواجه کنند.
در روزهای اخیر گزارشهایی مبنی بر عضویت ۲۹ تن از شهروندان هندی در گروه تروریستی داعش در افغانستان منتشر شده و نگرانی های مقامات هندی را در خصوص پیوستن جوانان این کشور به گروه های تروریستی تکفیری افزایش داده است.
هند می تواند از طریق افزایش مناسبات تجاری و اقتصادی خود با افغانستان دولت اسلام آباد را تحت فشاری مضاعف برای مبارزه با گروه های تروریستی از جمله گروه تروریستی «جیش محمد» و شبکه تروریستی حقانی قرار دهد. گروه هایی که در گذشته امنیت هند را با خطراتی جدی مواجه کرده اند و نمونه بارز آن حملات تروریستی به شهر بمبئی در سال ۲۰۱۰ و در سال گذشته میلادی حمله به پایگاه هوایی «پتان کوت» در ایالت پنجاب بود که در این حمله ۸ تن از نیروهای امنیتی هند کشته شدند و دولت هند اعلام کرد این تروریست ها با گروه تروریستی جیش محمد در پاکستان تماس تلفنی داشته اند.
نارندرا مودی در دیدار خود با رئیس جمهور افغانستان از کمک یک میلیاردی بلاعوض به این کشور خبر داده است و در مجموع سه تفاهم نامه همکاری مشترک به امضای مقامات دو کشور رسیده است. این روزها اشرف غنی در راس یک هیئت عالی رتبه دولتی به دهلی نو سفر کرده است، نارندرا مودی در دیدار خود با رئیس جمهور افغانستان از کمک یک میلیاردی بلاعوض به این کشور خبر داده و در مجموع سه تفاهم نامه همکاری مشترک به امضای مقامات دو کشور رسیده است.
وزارت آموزش عالی هند نیز اعلام کرده است برای دانشجویان افغانستانی علاقه مند به تحصیل در این کشور بورسیه های تحصیلی در نظر گرفته است. این اقدام پس از آن صورت گرفت که دولت اسلام آباد چندی پیش اعلام کرده بود برای دانشجویان افغانستانی بورسیه تحصیلی در نظر گرفته است.
به نظر می رسد دولت هند و اسلام آباد رقابتی تنگاتنگ در حمایت از مردم افغانستان از خود نشان می دهند. اما در این میان دولت «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان در ماه های گذشته دچار اشتباهاتی جبران ناپذیر در خصوص حمایت از دولت و مردم افغانستان شده است و این خود می تواند آینده روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور را به چالشی بزرگ بکشاند.
اشتباه بزرگ دولت نواز شریف در ابتدا این بود که در اقدامی عجولانه به مهاجران افغانستانی اعلام کرد تا هر چه زودتر از مناطق شمالی پاکستان خارج شده و به افغانستان باز گردند. نحوه برخورد پلیس پاکستان با مهاجران افغانستانی به نحوی زشت و غیر قابل توجیه بود که حتی صدای رهبران قوم پشتون در ایالت «خیبر پختونخواه» پاکستان را درآورد و آنها نیز به سیاست دولت پاکستان در قبال مهاجران افغانستانی اعتراض شدیدی داشتند و نحوه برخورد با مهاجران را غیر انسانی و در جهت پیشبرد سیاست های دولت هند در افغانستان توصیف کردند.
در این اواخر دولت نواز شریف در نحوه برخورد خود با مهاجران افغانستانی تغییراتی بوجود آورد و با اتخاذ رویکردی جدید به آنها اجازه داد تا مارس سال ۲۰۱۷ میلادی در پاکستان اقامت داشته باشند و تمهیدات لازم برای بازگرداندن این مهاجران با حفظ عزت و احترام به آنها اندیشیده شود.
از سویی دیگر تجار و بازرگانان افغانستانی از طریق گذرگاه مرزی «واهگه» در پاکستان کالاها و محصولات زراعی خود را هند صادر می کنند. در این میان دولت پاکستان در اقدامی شتابزده مرز واهگه را بر روی بازرگانان افغانستانی بست و آنها متحمل خسارات فراوانی در این مرز شدند. اما در این میان اشرف غنی در تماس و رایزنی با مقامات دهلی نو ترتیبی اتخاذ کرد تا تجار افغانستانی بتوانند از راه هوایی و بدون پرداخت هزینه گمرکی کالاهای خود را به هند صادر کنند.
در این میان هند نتوانست گندم مورد نیاز افغانستان را از طریق خاک پاکستان به این کشور صادر نماید و این خود اشتباهی دیگر است که دولت پاکستان در قبال همسایگان خود اتخاذ نموده است و این احتمال می رود پاکستان در آینده به انزوای سیاسی و اقتصادی فرو رود.
اشرف غنی در تماس و رایزنی با مقامات دهلی نو ترتیبی اتخاذ کرد تا تجار افغانستانی بتوانند از راه هوایی و بدون پرداخت هزینه گمرکی کالاهای خود را به هند صادر کنند.
دولت پاکستان تنها به بستن مرز واهگه بسنده نکرد و در اقدامی دیگر گذرگاه مرزی خود در منطقه «چمن» را به دلیل تیراندازی نیروهای امنیتی افغانستان و نیز به آتش کشیده شدن پرچم این کشور در ماه آگوست همزمان با سالگرد استقلال پاکستان به روی کامیون های حامل بار بازرگانان افغانستانی بست تا تمام روابط تجاری خود با افغانستان را تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآورد.
دولت افغانستان نیز در اقدامی تلافی جویانه به کامیون های حامل بار بازرگانان پاکستانی اجازه تردد از طریق خاک افغانستان به کشورهای آسیای میانه را نداد و بدین ترتیب مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور رو به تیرگی کامل گذاشته است.
با نهایی شدن توافقنامه بندر چابهار با حضور سران دولت جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و هند و افتتاح خط آهن خواف- هرات توسط وزیر راه و شهرسازی کشورمان، نگرانی های اسلام آباد به شدت افزایش یافته است و دولت پاکستان از آینده کریدور اقتصادی مشترک خود با چین احساس خطر می کند.
یکی از عوامل مهم در بوجود آمدن کریدور اقتصادی چین و پاکستان تامین امنیت این پروژه اقتصادی است که از بندر «کاشغر» در چین شروع شده و به بندر «گوادر» در ایالت بلوچستان پاکستان منتهی می شود و مسافتی ۳۰۰۰ کلیومتری را در بر می گیرد و از سویی دولت هند نگرانی های خود را در خصوص عبور این کریدور اقتصادی از منطقه کشمیر که مورد مناقشه هند و پاکستان است، به دولت چین ابراز کرده است.
عدم موفقیت در مذاکرات صلح دولت افغانستان و گروه طالبان که به میزبانی اسلام آباد و کابل برگزار شد از دیگر عللی است که شکافی عمیق در روابط افغانستان و پاکستان بوجود آورده است.
اشرف غنی بارها در سخنان خود اعلام کرده است دولت پاکستان نه تنها به تعهدات خود در مذاکرات صلح افغانستان عمل نکرده است بلکه بین تروریسم خوب و بد تبعیض قائل می شود و علیه گروه تروریستی حقانی که در افغانستان به ترور و بمب گذاری مبادرت می کند، اقدامات فوری انجام نداده است.
به نظر می رسد پاکستان چندان تمایلی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح در افغانستان نشان نداده است و این خود باعث بدبینی دولت کابل از اسلام آباد شده است. گام مهم و اساسی برای بهبود در آینده روابط افغانستان و پاکستان و کاهش تنش در روابط این دو کشور همسایه تلاش جدی و مسئولانه پاکستان برای مبارزه با گروه های تروریستی و نیز اقدام در جهت برگزاری مذاکرات هدفمند صلح در افغانستان است.
«حامد کرزای» رئیس جمهور پیشین افغانستان در اظهارات اخیر خود از دولت هند خواسته بدون هیچ ترسی از پاکستان، کمک های نظامی خود به افغانستان در جهت مبارزه با تروریسم را افزایش دهد.از سویی دیگر شاهد آن هستیم که «حامد کرزای» رئیس جمهور پیشین افغانستان در اظهارات اخیر خود از دولت هند خواسته است، بدون هیچ ترس و واهمه ای از پاکستان کمک های نظامی خود به افغانستان در جهت مبارزه با تروریسم را افزایش دهد.
در سخنرانی اشرف غنی در موسسه مطالعات دفاعی هند در دهلی نو نیز وی اظهار داشت: توسعه مناسبات افغانستان و هند به ضرر هیچ کشوری نیست و کشورهای منطقه نباید ترسی از این موضوع داشته باشند ،بلکه آنها باید به مبازره با تروریسم در منطقه کمک کنند. به نظر می رسد اظهارات اشرف غنی تنها یک مخاطب خاص دارد و آن کشور پاکستان است.
همزمان با بروز اختلافات جدی میان «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان و اشرف غنی، نخست وزیر پاکستان از وی خواست تا به اسلام آباد سفر کند تا مشکل مهاجران افغانستانی در این کشور حل و فصل شود.
اما عبدالله که اوضاع داخلی افغانستان را چندان مناسب سفر به اسلام آباد ندید اعلام کرد، در فرصت و موقعیت مناسبی به پاکستان سفر می کند. هر چند اختلافاتی بین سران دولت وحدت ملی افغانستان در ماه اخیر مشاهده شده است اما عبدالله عبدالله ترجیح می دهد تا حل و فصل مسایل و تنش های خود با اشرف غنی از سفر به پاکستان خودداری نماید و مصالح ملی کشور را در نظر داشته باشد.
نظر شما