نابرابری آرای ایالتهای آمریکا در انتخاب نهایی رئیس جمهور

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: در دوران ابتدایی ریاست‌ جمهوری آمریکا به علت فقدان امکانات ارتباطی و اطلاعاتی، امکان تجمیع همزمان نتایج آرای ایالت‌های مختلف وجود نداشت. از اینرو طبق قانون اساسی آمریکا پس از برگزاری انتخابات، از هر ایالت چند نفر به عنوان نماینده به کنگره رفته و نتایج انتخابات آن ایالت را اعلام می کردند. این قانون کماکان به قوت خود باقیست و به نمایندگان آرای هر ایالت به اصطلاح «هیأت انتخاب کنندگان رئیس جمهور» (electoral college) می گویند. در حال حاضر گروهی متشکل از ۵۳۸ نفر به نمایندگی از کل رأی دهندگان در سراسر آمریکا رئیس‌جمهور این کشور را انتخاب می‌کنند.

بر اساس قانون اساسی آمریکا، شمار اعضای «هیأت انتخاب کنندگان» هر ایالت معادل مجموع تعداد نمایندگان و سناتورهای همان ایالت در کنگره فدرال آمریکا است. هر چقدر ایالتی پر جمعیت تر باشد، تعداد اعضای هیأت‌ انتخاب کنندگان آن نیز بیشتر خواهد بود. به همین دلیل نقش ایالت‌هایی نظیر کالیفرنیا، تگزاس و نیویورک در انتخاب رئیس جمهور آمریکا در مقایسه با ایالت‌هایی همچون یوتا، وایومینگ و یا مونتانا به مراتب بیشتر است.

انتخابات در آمریکا با رأی غیر مستقیم مردم انجام می‌گیرد. این بدان معناست که مردم هر ایالت به نامزدهای مورد نظر خود رأی می‌دهند. هر نامزدی که برنده اکثریت آراء در آن ایالت شود، مجموع آرای هیأت انتخاب کنندگان (الکترال کالج) آن ایالت را از آنِ خود می کند و نامزدی که تا ۲۷۰ رأی هیأت انتخاب کنندگان را به دست آورد، رئیس جمهور آمریکا خواهد شد.

نکاتی در رابطه با این نظام انتخاباتی وجود دارد. اول آنکه نتیجه کمّی انتخابات در هر ایالت اهمیتی ندارد! فقط برنده و بازنده مهم است. به عنوان مثال اگر ترامپ در یک ایالت با نتیجه ۹۰ بر ۱۰ پیروز شود، تمام آرای هیأت انتخاب کنندگان یا آرای الکترال کالج آن ایالت متعلق به اوست؛ حال اگر هیلاری کلینتون در ایالتی دیگر با نسبت ۵۵ به ۴۵ پیروز شود، مانند مثال پیشین تمام آرای الکترال کالج آن ایالت به وی تعلق می گیرد.

به عبارت دیگر، نتیجه انتخابات آمریکا از تجمیع آرای مردمی مشخص نمی شود. مهم‌ترین عامل در پیروزی و یا شکست نامزدها مجموع آرای مردمی آنان نیست؛ بلکه تعداد آرای هیأت‌های انتخاب کنندگان ایالتی سرنوشت نهایی انتخابات را رقم می‌زند. هر نامزد برای پیروزی درانتخابات ریاست جمهوری و راهیابی به کاخ سفید، از مجموع ۵۳۸ رأی به حداقل ۲۷۰ رأی هیأتهای انتخاب کنندگان نیاز دارد. به همین دلیل ممکن است فردی با آرای الکترال کالج بیشتر و آرای مردمی کمتر به پیروزی دست یابد، در حالی که رقیب وی آرای مردمی بیشتری کسب کرده باشد. تاکنون چندین بار رؤسای جمهور منتخب آمریکا بدون آنکه ۵۰ درصد آرای مردمی را بدست آورده باشند، تنها با اتکاء به کسب حداقل ۲۷۰ رأی هیأتهای انتخاب کنندگان وارد کاخ سفید شده‌اند. این دسته از رؤسای جمهور آمریکا را اصطلاحاً «رؤسای جمهور اقلیت» می‌نامند.

با توجه به این نظام انتخاباتی، نتیجه انتخابات در بعضی ایالت‌ها در دورانهای مختلف تغییری نیافته است؛ به طوری که همواره در بعضی ایالات نامزد دموکرات و در برخی دیگر نامزد جمهوریخواه پیروز رقابتها بوده اند و همین امر سبب می شود که افراد زیادی از رفتن به پای صندوقهای رأی خودداری کنند زیرا این تصور وجود دارد که با توجه به برتری قطعی آرای یک حزب بر حزب دیگر، تفاوتی در نتیجه انتخابات حاصل نخواهد شد.

در واقع، نتیجه نهایی انتخابات در ایالت‌هایی تعیین می‌شود که در آنها هیچکدام از دو حزب اصلی و نامزدهای آنان از پشتیبانی قاطعی برخوردار نیستند و از اینرو احزاب رقیب نمی توانند به آرای الکترال کالج این ایالتها اتکاء نمایند. به این ایالتها که در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به شدت مورد توجه کمپین های انتخاباتی هستند، در اصطلاح «ایالتهای چرخشی» (Swing ْStates) گفته می شود. ایالتهای اوهایو، فلوریدا، کارولینای شمالی، کلرادو و نوادا از جمله این ایالتها هستند.  

با این حال، در انتخابات عمومی ماه نوامبر پس از مشخص شدن میزان آرای مردمی هر نامزد در هر ایالت و شمارش تعداد آرای هیأت‌های انتخاب کنندگان، می توان نامزد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را شناسایی کرد. نتایج انتخابات در جلسه مشترک مجلس نمایندگان و سنا در ماه دسامبر بطور رسمی اعلام می شود که طی آن، معاون رئیس جمهور به عنوان رئیس سنا، نتایج آرای هیأت‌های انتخاب کنندگان را می خواند و بدین ترتیب، رئیس جمهور بعدی آمریکا بطور رسمی اعلام می‌شود.

موضوع دیگر نحوه تقسیم ۵۳۸ رأی الکترال‌ بین ایالت‌های مختلف است. با آنکه یکی از شاخص‌های اصلی تعداد آرای الکترال هر ایالت، میزان جمعیت آن ایالت است؛ اما لزوماً آرای هر ایالت دارای اثر و قدرت یکسانی نیست. یعنی آرای برخی از ایالت‌ها به طور میانگین بیش از یک رأی قدرت دارند و آرای برخی ایالت‌ها کمتر از یک رأی. به عبارت دیگر اگر جمعیت واجد شرایط ایالت‌ها را تقسیم بر تعداد الکترال هر ایالت کنیم، با نتایج یکسانی مواجه نخواهیم شد.

به عنوان مثال هر رأی الکترال در ایالت وایومینگ نماینده حدود ۱۴۳ هزار نفر است؛ اما در ایالت نیویورک نماینده ۵۲۰ هزار نفر است. در نتیجه هر چهار رأی در نیویورک برابر با یک رأی در ایالت وایومینگ است.

اتفاق عجیب دیگری که در این سیستم انتخاباتی دو مرحله ای ممکن است رخ دهد، آن است که الکترال یا همان نماینده آرای ایالت ممکن است در زمان اعلام آرای مردمی ایالتی که نمایندگی آن را بر عهده دارد، نظر مخالف رأی مردم را اعلام کند! هیچ قانونی هم وجود ندارد که از این مسأله جلوگیری کند. تاکنون هشت بار (در سالهای ۱۹۴۸، ۱۹۵۸، ۱۹۶۰، ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۶، ۱۹۸۸ و ۲۰۰۰ و سه بار در قرن نوزدهم) این اتفاق افتاده است.