به گزارش خبرنگار مهر، به توجه به بالا بودن نرخ بیکاری بین فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و سهم پایین آنها در ایجاد اشتغال، دانشگاه فنی وحرفه‌ای به عنوان دانشگاهی اشتغال زا و کارآفرین مطرح شده و یکی از ماموریتهای اصلی آن تربیت تکنسین ماهر و آماده برای ورود به بازار کار است.
این دانشگاه، تنها دانشگاه متولی آموزش‌های عالی فنی و حرفه‌ای است که بین علم، عمل و تبدیل آن به ثروت پیوند ایجاده کرده و تلاش می‌کند از طریق تربیت تکنسین‌های ماهر و کارآفرین و نیز تعامل با مراکز صنعتی، بخش‌های دولتی و غیردولتی، زمینه لازم را برای کسب مهارت ها، ایجاد اشتغال و کارآفرینی ایجاد کند. این دانشگاه توانسته به معنای واقعی علم را به محصول تبدیل کرده و ارتباط خوبی با صنعت ایجاد کند.
با توجه به قرار داشتن در هفته پژوهش بر آن شدیم تا با دکتر مسعود شفیعی رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای گفتگویی داشته و در جریان دستاوردهای این دانشگاه قرار گیریم مشروح این گفتگو در زیر آمده است:
*دانشگاه فنی و حرفه ای یکی از نمادهای دانشگاه کارآفرین و نسل سوم است که توسعه آن بسیارمورد توجه مسئولان نظام آموزش عالی قرار گرفته به طوریکه در سند آمایش آموزش عالی نیز بر توسعه این دانشگاه تاکید شده برهمین اساس لطفا در مورد شکل گیری و ماموریت های این دانشگاه توضیح دهید؟
دانشگاه فنی و حرفه‌ای، قدمت ۵ ساله دارد، اگرچه سبقه آن به ۵۵ سال پیش باز می گردد، بنابر مصلحتی بر اساس ماده ۲۳ برنامه پنجم توسعه مقرر شد که دانشگاه فنی و حرفه ای تشکیل شود، ما جزء دانشگاه‌های تقاضامحور هستیم. باید نیروهایمان را برای صنعت و بازار کار تربیت کنیم که درحال حاضر این کار را انجام داده‌ایم به طوریکه ۷۰ درصد فارغ التحصیلان دانشگاه فنی و حرفه ای جذب بازار کار می‌شوند.
هنرستانی‌ها ورودی های دانشگاه فنی و حرفه ای را تشکیل می دهند، البته در این سیستم دو مشکل رخ داده، اول اینکه دانشجویان ما زمانی که تکنسین می شدند، باید در بازار کار سه تا پنج سال تجربه کسب می‌کردند و دوباره بازگشته و دو سال دیگر به عنوان کارشناسی ناپیوسته درس می‌خواندند، که این کارشناسی ناپیوسته از اول به نظر من غلط و من‌درآوردی ایران است. چون کشورهای توسعه یافته بعد از مدرک اول و جذب کار فقط گواهینامه می دهند نه مدرک.
با این روش کاردانی‌های ما که می‌خواهند اثرات کار خود را در صنعت نشان دهند و از طرفی به دنبال ایجاد تاخیر در سربازی خود بوده و مدرک‌گرا نیز هستند، برای کارشناسی ناپیوسته ثبت نام می کنند، این مسئاله باعث می‌شود که از مأموریت اصلی خود دور شوند، در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده بود که باید ۴۰ درصد نیروهای دانشگاهی ما تکنسین شوند، تا سال ۸۴، ۸۵ این روند صعودی بوده و به ۲۸ درصد رسیده اما بعد نزولی شد با این اوصاف دیگر کاردانی باقی نمی ماند.
*برای حل این مشکل چه برنامه ای را تهیه کردید؟
برای اینکه این مشکل را حل کنیم، طرحی را تهیه کردیم، تحت عنوان «سرباز تکنسین» و آن را به نظام وظیفه ارایه دادیم، جلساتی هم برگزار شد، در مجموع با ایده این موضوع مخالفتی ندارند. طرحی را تهیه کردیم، تحت عنوان «سرباز تکنسین» و آن را به نظام وظیفه ارایه دادیم، جلساتی هم برگزار شد در مجموع با ایده این موضوع مخالفتی ندارند ولی معتقدند، مجلس و یا دولت باید آن را مصوب کند، براساس این طرح آنجا دانشجویان را معاف کنند یا سربازی را به تأخیر بیندازند. براساس این طرح سه سال سربازی دانشجویان کاردانی فنی و حرفه ای به تأخیر افتاده و این دانشجویان تا سه سال که در صنعت مشغول فعالیت هستند مشمول نمی شود.
یعنی اگر صنعتی فارغ التحصیل فوق‌دیپلم دانشگاه ما را جذب کرد، باید مانند دانشجو با آن برخورد شود و در این سه سال مشمول سربازی نشود، مثل استادان و فوق لیسانس‌ها این فوق دیپلم‌ها نیز امریه بگیرند.
مشکل دیگری که اخیراً اتفاق افتاده، این است که درگذشته هنرستانی‌ها باید ۱۱ سال درس خوانده و سپس فارغ التحصیل می شدند و از طرفی هم این گروه نمی‌توانستند در مقطع کارشناسی و یا دانشگاه دیگر تحصیل کنند، باید در آموزشکده‌ها که حالا شده دانشگاه فنی و حرفه‌ای ادامه تحصیل می‌دادند، از طرفی هم باتوجه به مدرک گرایی در کشور ما، مقطع کارشناسی ناپیوسته نیز برای این دانشجویان ایجاد شده است.
اکنون وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده، هنرستانی‌ها و کاردانشی‌ها نیز ۱۲ سال درس بخوانند. این دانش آموزان سال ۹۷ فارغ‌التحصیل می‌شوند و می‌توانند بروند دنبال لیسانس که این مسئله ورودی دانشگاه فنی و حرفه ای را به هم می زند. چرا که ما می‌دانیم مدرک‌گرایی در ایران رواج دارد.
با وزارتخانه‌های علوم و آموزش و پرورش صحبت کرده ایم که این موضوع را طوری درست کنند و برنامه ای طراحی کنند که این نظام عرضه و تقاضامحوری به هم نریزد.
*دانشگاه فنی و حرفه ای در سال های گذشته چندان شناخته شده نبود ولی اکنون جایگاه خود را در میان دانشگاه ها پیدا کرده و اکثر مردم با این دانشگاه آشنا هستند چه برنامه هایی برای شناساندن دانشگاه اجرا کردید؟
وقتی که خود من ریاست این دانشگاه را پذیرفتم، شناخت چندانی نداشتم و چون یک مدت هم مسئولیت دانشگاه جامع علمی کاربردی را داشتم، وقتی از دانشگاه فنی و حرفه ای حرفی می شد برخی فکر می کردند همان دانشگاه جامع علمی کاربردی است، برخی جاها به نام سازمان فنی و حرفه ای می شناختند ولی اکنون دیگر اینگونه نیست بیرون از اینجا، این دانشگاه را می شناسند.
ما برنامه های زیادی برای شناساندن و معرفی دانشگاه اجرا کردیم، گزارش هایی را به دیوان عدالت و محاسبات، ارایه دادیم و از طریق خواستیم در این قسمت ها بهترین کار برای شناساندن دانشگاه علاوه بر کارهایی که صورت گرفته انجام شود.
همکاری های دولت، دانشگاه و صنعت برای توسعه ملی را مخصوص دانشگاه فنی و حرفه ای در ۱۰ سمینار طراحی و اجرا کردیم تا هم مراکز فنی و حرفه ای مزایای توانمندی های خود را بگویند و هم از طریق این سمینارها دانشگاه را شناساندیم و اکثر استانداران از ما تشکر می کردند که فارغ التحصیلان دانشگاه ما وبال گردن نیستند.
*با توجه به مشکلات پیش آمده، چه راهکارهایی برای جذب مخاطب پیش بینی کرده اید؟ منظورم این هست که چطوری می خواهید انگیره مخاطبان آموزش عالی را برای انتخاب این دانشگاه افزایش بدید؟
دراین زمینه برنامه هایی را پیش بینی کرده ایم که یکی از این کارها این است که با توجه به نیاز بازار کاردانی‌های جدیدی را وارد بازار کنیم. از طرفی برنامه داریم که «لیسانس فنی و حرفه‌ای» را هم راه‌اندازی کنیم و اکنون دنبال اخذ مجوز آن از وزارت علوم هستیم.
*در مورد دوره کارشناسی فنی و حرفه ای لطفا بیشتر توضیح بدید؟ چه تفاوتی با سایر لیسانس ها دارد؟
این دوره کارشناسی تفاوتش در این است که آزمایشگاه و کارگاه بیشتر دارد در دروس سال سوم و چهارم آن پروژه تعریف شده است، کارورزی و کار آموزی برای این دانشجویان در ۲ تابستان برگزار می شود تا وارد صنعت شوند.
ارائه ۱۰ واحد دروس شایستگی محور در دوره کارشناسی فنی و حرفه ای پیش بینی شده است. همچنین ۱۰ واحد دروس شایستگی محور در این دوره برگزار می شود، درس کارآفرینی را نیز پیش بینی می کنیم که فارغ التحصیل دانشگاه ما سربار کسی نباشد، دروس مهارت های زندگی برای دانشجویان ارائه می شود تا بدانند در ارتباطات عمومی چطور خود را ارایه دهند.
*یکی از سیاست های نظام آموزش عالی تجمیع و ادغام واحدهای دانشگاهی است. می خواهم بدانم دانشگاه فنی و حرفه ای نیز جزء دانشگاه هایی است که از توسعه آن جلوگیری شده است؟
با توجه به سیاست وزارت علوم که از توسعه برخی دانشگاه ها در جهت کیفی سازی نظام آموزش عالی جلوگیری کرده است، دانشگاه فنی و حرفه ای در حال توسعه است و دلیل آن این است که این دانشگاه بر مبنای آمایش آموزش عالی و با توجه به نیازهای بازار و مزایای منطقه ای و توجه به نقاط محروم توسعه یافته است.
در حال حاضر مجوز اصلی برای راه اندازی آموزشکده فنی و حرفه ای در هفت نقطه که اکثر آنها از نقاط محروم است توسط دانشگاه فنی و حرفه ای اخذ شده است. از سال گذشته تا الان ۱۲۰ سند از آموزش و پرورش به اسم بهره بردار، یعنی وزارت علوم شده و مابقی نیز در دست اقدام است و در حدود ۲۰ سند اختلاف وجود دارد که معاون اول رئیس جمهور برای پیگیری این مساله نماینده تعیین کرده اند و کارگروه ها آنها را پیگیری می کنند.
دانشگاه فنی و حرفه ای در هفت نقطه محروم کشور مجوز راه اندازی آموزشکده فنی و حرفه ای را دریافت کرده است. در بعضی از مکان ها دانشگاه قصد دارد ساختمان بسازد و از سازمان مدیریت اعتبار دریافت کند ولی چون صاحب زمین نیست، نمی تواند، در مورد تجمیع آموزشکده و دانشکده های فنی و حرفه ای نیز هر جایی که آموزشکده پسرانه داشتیم، نمایندگان آن شهر پیگیر افتتاح آموزشکده دخترانه نیز بودند، بنابراین در راستای کاهش هزینه ها مجوزی از وزارت علوم دریافت کردیم که در استان هایی که دارای آموزشکده پسرانه هستیم و امکانات اجازه می دهد، رشته هایی نیز برای دختران راه اندازی کنیم که فقط کلاس های آن مجزا و در روزهای مختلف برگزار شود.
یعنی در واقع زوج و فرد کنیم، دختران روزهای زوج و پسران روزهای فرد در دانشگاه حاضر شوند تا تداخل ایجاد نشود، اگر ما نیز بخواهیم مراکز فنی و حرفه ای را مانند برخی از دانشگاه ها افزایش دهیم به اشباع می رسیم و صندلی های دانشگاه خالی می شود برای همین باید با حساب و کتاب رشد کنیم و از طرفی با توجه به کمبود نیروی انسانی که داشتیم، به فکر تجمیع و استانی شدن افتادیم یعنی اگر در شهر تبریز، دو آموزشکده پسرانه و یک آموزشکده دخترانه فعالیت می کند، به جای اینکه در ۳ جا مدیریت و نیرو داشته باشیم با حساب و کتاب همه را در یک جا تجمیع کردیم و درحال حاضر مراکز هشت شهر بزرگ را مجتمع کرده ایم و همزمان رئیس آموزشکده بزرگ را به ریاست استان نیز منصوب کرده ایم.
* اوایل سال جاری دانشگاه فنی و حرفه ای از تبدیل مدرسان دانشگاه به «هیات علمی فنی» خبرداد، چرا هیات علمی فنی؟ دلیل این نام گذاری چه بود؟ لطفا در مورد تعداد اعضای هیات علمی و تعداد اعضای هیات علمی که نیاز دارید نیز توضیح دهید؟
ما برای ساماندهی و افزایش هیأت علمی سه کار انجام دادیم. اولین کار جذب هیأت علمی از طریق فراخوان بود، و دومین برنامه ای که اجرا شد، تبدیل کارشناسان به هیأت علمی بود که در حال حاضر ۲۶ نفر شرایط اولیه تبدیل به هیات علمی را داشتند و پرونده آنها به وزارت علوم ارسال شده و در حال بررسی است از این تعداد حدود ۱۰ نفر تأیید شده و تعدادی هم در پرونده‌شان نقص وجود دارد که باید تکمیل شود.
سومین کاری که در راستای ساماندهی هیات علمی دانشگاه صورت گرفت، تطبیق بود، یعنی افرادی که نامشان در لیست دانشگاه به عنوان، کادر آموزش، مدرس، هنرآموز و دبیر بودند، براساس مصوبه دانشگاه نام این افراد به «هیأت علمی فنی» تغییر یافت و در حال حاضر حکم افرادی که شرایط لازم را داشتند، صادر شده است.
۶۰۰ نفر با تطبیقی که صورت گرفت به هیات علمی فنی تبدیل شدند و ۴۰۰ نفر هیأت علمی نیز در حال حاضر در دانشگاه مشغول فعالیت هستند که در مجموع می توان گفت، دانشگاه فنی و حرفه ای حدود یک هزار نفر هیأت علمی دارد و با توجه به نسبت مطلوب استاد به دانشجو، به حدود ۲ هزار نفر دیگر عضو هیات علمی نیز نیاز دارد.
یک تعداد مدرسان دانشگاه نیز در گروه علوم انسانی‌ها بودند که هیأت امناء دانشگاه اجازه نداد این افراد هیأت علمی شوند که این افراد حدود ۱۰۰ نفر هستند که با رایزنی‌هایی که انجام شده، امیدواریم در هیأت امناء بعدی یک اتفاق خوبی رخ دهد. بناست تحت عنوان گرایش‌هایی که این مدرسان دارند، یک عناوین دیگر برای آنها پیدا کنیم تا بتوانند به هیات علمی تبدیل شوند.
*برای به روز کردن دانش اعضای هیات علمی چه تمهیداتی پیش بینی شده است؟
یک سری از کادر اعضای هیأت علمی قدیمی هستند و علم آنها برای ۲۰ سال قبل است و دست به آچار نیستند پس ما با دو قشر در هیأت علمی رو برو هستیم که باید یک قشر را دست به آچار کرده و دانش یک قشر را افزایش دهیم که با ارتباطات بین‌المللی که با کشور آلمان داشته ایم، بنا داریم کادر هیأت علمی خودمان را با برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت آموزش دهیم.
*دانشگاه فنی و حرفه ای در زمینه تعاملات بین المللی با کدام کشورها ارتباط دارد و در چه زمینه هایی تفاهم نامه امضاء کرده است؟
در بخش بین‌الملل بازدیدهایی از کشورهای آلمان، کردستان عراق و عراق و با کشورهای اروپایی دیگری جلسه داشته ایم که از طریق وزارت علوم به ایران آمدند همچنین با فرانسه صحبت هایی داشته ایم و بناست با کانادا دوره هایی را راه اندازی کنیم.
دانشگاه فنی و حرفه ای در مقطع کارشناسی با کشور آلمان دوره های کوتاه مدت برای تربیت تکنسین راه اندازی می کند. چون دانشگاه ما تحصیلات تکمیلی ندارد در مقطع لیسانس با کشور آلمان دوره های کوتاه مدت برگزار می کنیم و پایلوتی می شویم برای تربیت تکنسین به معنی سرویس دهی به شرکت های خارجی که محصولات شان را در ایران عرضه می کنند. آلمانیها خیلی از این موضوع استقبال کردند. چندین تفاهم نامه تا کنون منعقد شده و هیات اخیری که از آلمان آمده بود، آنها نیز محورکار خود را فنی و حرفه ای اعلام کردند.
*یکی از چالش های دانشگاه فنی و حرفه ای کمبود بودجه است چگونه با وجود این چالش مشکلات دانشگاه را رفع می کنید؟
در حال حاضر حدود سه هزار و ۵۰۰ نیروی قراردادی از ۶ هزار و ۲۰۰ نیرو در دانشگاه فنی و حرفه ای حضور دارند که باعث شده از سایر فصول ما حقوق دریافت کنند، یعنی ۵۰ درصد بودجه سایر فصول ما برای حقوق قراردادی ها اختصاص می‌یابد و این باعث می شود که ما به کارهای دیگرمان نرسیم، اکنون بخش اعظم بودجه ما به سه قلم غذای دانشجویی، حق‌التدریس ها، انرژی و تجهیزات آزمایشگاهی اختصاص می‌یابد. این موارد را که پرداخت کنیم، بودجه تمام می‌شود. تجهیزات، ساختمان، تأسیسات دانشگاه فنی و حرفه ای بسیار قدیمی است و این موارد به بودجه کلانی نیاز دارد تا بازسازی شود.
سال ۹۲ که تازه مسئولیت دانشگاه فنی و حرفه ای را قبول کرده بودم، حقوق حق التدریس ها سه ترم عقب مانده بود و دیون داشتیم اما بودجه ما در سال ۹۲ حدود ۲۹۲ میلیارد تومان شد و در سال ۹۵ به ۴۱۲ میلیارد تومان رسید.
با اینکه دانشجویان شبانه ما کاهش یافته است ولی درآمد اختصاصی ما کاهش نیافته و با کارهای دیگر درآمد ما افزایش یافته است. سال گذشته در نامه‌ای به مراکز اعلام کردیم که مراکز ما حق ندارند تولیداتی که مراکز دیگر تولید می کنند را از بیرون خریداری کنند، سال گذشته به میزان ۲۸ میلیارد تومان خودمان جنس به خودمان فروختیم که به گفته کارشناسان ۸ میلیارد تومان آن سود است.
همچنین شعار امسال ما «انضباط مالی، مدیریت هزینه‌ها و اقتصاد» است که براساس درآمدزایی و اقتصاد مقاومتی نام گذاری شده است.
*یکی از مباحثی که برخی از دانشگاهیان فنی و حرفه ای نسبت به آن نقد داشته و گلایه مند هستند بحث اعمال مدرک تحصیلی است در این زمینه چه راهکاری دارید؟
درس خواندن باید ضوابطی داشته و ارتقاء شغلی باید علاوه بر ارتقاء فردی بر مبنای نیاز سازمان باشد، یعنی وقتی فردی در مقاطع تحصیلات تکمیلی در رشته تربیت بدنی ادامه تحصیل می دهد، خود نیز باید در حوزه تربیت بدنی مانده و فعالیت کند، اگر قرار باشد تخصصی با مدرک تربیت بدنی در حوزه آموزش فعالیت کند که دیگر مدرک وی کارآیی برای سیستم ندارد. بنابراین اعمال مدرک برای کارکنانی صورت می گیرد که مدرک انها برمبنای نیاز سازمان باشد. در حال حاضر بیش از یک هزار متقاضی نفر که در سه سال گذشته درس خوانده اند خواستار اعمال مدرک تحصیلی شدند.
طی دو سال گذشته برای بیش از ۷۰۰ نفر از دانشگاهیان فنی و حرفه ای اعمال مدرک تحصیلی صورت گرفته است. این مساله ما را دچار مشکل کرده، از مجموع یک هزار نفر، طی دو سال گذشته بیش از ۷۰۰ نفر اعمال مدرک صورت گرفته است و حدود ۲۰۰ نفر از رسمی ها هنوز اعمال مدرک نشده اند، حدود ۱۰۰ نفر آنها نیز نسبت به این مساله اعتراض داشتند که برای حدود ۲۰ الی ۳۰ نفر از این ها با ارفاق هایی اعمال مدرک صورت گرفت از کل رسمی، پیمانی و رسمی آزمایشی ها فقط ۷۰ نفر باقی مانده اند که اعمال مدرک نشده اند که به دنبال این هستیم که با انجام ارفاق هایی برای این افراد نیز اعمال مدرک صورت گیرد.
*یکی دیگر از چالش های دانشگاه فنی و حرفه ای بحث مربوط به حق التدریس ها است لطفا آخرین وضعیت حق التدریس های دانشگاه را تشریح کنید.
سال ۸۸ حدود ۷۰ هزار نفر حق التدریس در آموزش و پرورش بودند که بر اساس مصوبه مجلس باید توسط آموزش و پرورش جذب می شدند و با آنها قرارداد منعقد می شد تا این افراد معلم و کارمند شوند این کارها تا سال ۹۰ زمانی که آموزشکده های فنی و حرفه ای از آموزش و پرورش جدا شدند انجام شد ولی آن زمان مسئولان وقت آموزش و پرورش اعلام کردند با افرادی که در آموزشکده ها تدریس می کنند، قرارداد منعقد نمی شود طی نامه نگاری هایی که در این چند سال صورت گرفت، سازمان مدیریت، مرکز پژوهش ها همه بر این دلالت می کند که ماده ۲۳ با تمام تعهدات و مسائل اعلام کرده که بودجه اضافه اختصاص نمی یابد، مسئولان نظارتی نیز اعلام کرده اند، که ما نمی توانیم دانشگاه را مجبور کنیم دانشگاه باید خود هر چه نیرو می خواهد جذب کند.
با توجه به تجربه ای که این افراد داشتند، و به دلیل انسان دوستانه که این افراد زحمت زیادی برای این آموزشکده ها کشیده اند دنبال حل این مساله بودیم و بارها گفته ایم اگر ردیف بودجه و ردیف استخدامی برای این افراد منظور کنند ما می توانیم به صورت مصاحبه ای و بررسی مدارک آنهایی را که دانشگاه نیاز دارد در دانشگاه جذب کنیم.
البته پیشنهاد دادیم این افراد از طریق فراخوان وزارت علوم اقدام کرده و هیات علمی شوند، برخی که محدودیت سن پیدا کرده اند، ممکن است در جریانات جذبی در اولویت نباشند به این نتیجه رسیده اند از طریق استخدامی پیگیر مساله باشند.
از طرفی یک نماینده مجلس در این خصوص سوال داشت و وزیرعلوم نیز در این خصوص پاسخ داد. همچنین معاون حقوقی وزارت علوم را موظف کرد راهکاری ارایه دهند که به این نتیجه رسیدیم که اگر از آن سهمیه ای و اعتباری که به وزارت آموزش و پرورش اختصاص یافته، یک تبصره به ماده حق التدریسی های وزارت آموزش و پرورش تعلق گرفته و اعتبار و ردیف آن را دریافت کنند، دانشگاه از طریق مصاحبه نیروهای مورد نیاز خود را جذب می کند.
به هر حال اخیرا جلسه ای با حضور ۴۰ نفر از حق التدریس ها برگزار شده و پیشنهاداتی تهیه شد که در حال پیگیری است تا مشکل حق التدریس ها نیز رفع شود.
نظر شما