به گزارش خبرنگار مهر، سید جواد میری، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نخستین نشست کتابخوان تخصصی مطالعات اجتماعی که دیروز به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالن اندیشه برگزار شد، در ابتدا با اشاره به اینکه اندیشمندان در جهان سوم یا باید به زبان مادری خود بنویسند تا مخاطب داشته باشند یا در دنیا گم شوند یا اینکه به آن طرف بپردازند و مخاطب را از دست بدهند، گفت: تجربه زیسته هر فردی در نگارش او تاثیر دارد و من نیز از تاثیر بیوگرافی مستثنی نبوده و نیستم. من هشت سال است به ایران آمدم، در ابتدا برایم فارسی نوشتن هم سخت بود، اما اساساً در این پنج سال اخیر موازنه‌ای ایجاد کردم تا مخاطب داخلی و خارجی را با هم در نظر داشته باشم. امسال هم چهار کتاب منتشر کردم که یکی از آنها درباره مالکوم ایکس است.
میری به معرفی کتاب «مالکوم ایکس» پرداخت و افزود: این کتاب به زبان انگلیس است که در ۱۳ فصل منتشر شده است. مالکوم ایکس مبارزی سیاهپوست بوده که در آمریکا علیه نژادپرستی مبارزه می کرده که علاوه بر فعالیت سیاسی یک نظریه‌پرداز نیز بوده است. اهمیت پرداختن به مالکوم به زبان انگلیسی این است که باید سوژه ایرانی را در نظر بگیریم تا بتوانیم بعد از آن خلاقیت ایجاد کنیم. این کتاب سه ماه پیش به چاپ رسید که مشتمل بر ۱۳ فصل است. در این کتاب محققان هشت کشور مشارکت کرده‌اند. مالکوم ایکس به عنوان نظریه‌پرداز دینی یکی از فصل‌های کتاب است. مالکوم ایکس وقتی به حج می‌آید با همسرش نامه‌نگاری می‌کند که من در مقاله خود این نامه‌ها را تحلیل محتوا کردم. سید فرید العطاس نیز در فصل دیگری از کتاب مقایسه‌ای بین نظرات پدرش و مالکوم ایکس دارد.
وی در ادامه با بیان اینکه من سه کتاب دیگر به فارسی منتشر کردم، گفت: کتاب «وهابیت و خشونت‌گرایی اسلامی از منظر جامعه‌شناسی» یکی دیگر از آثار من است. مساله دین امروز تنها موضوعی در جهان نیست که متخصصان علوم سیاسی به آن بپردازند، اما در ایران بررسی موضوع دین و یا گروه‌های تکفیری به صورت انحصاری در دست متخصصان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است و جامعه‌شناسان کمتر به آن پرداختند و این سوال را بررسی کردند که فرقه‌هایی مانند می‌توانند وهابیت چه تاثیری روی منطقه ما و یا نگاه جامعه‌شناختی داشته باشند.
میری افزود: متخصصانی که در علوم سیاسی فعال هستند، مدل‌های ذهنی برای بررسی وهابیت دارند و براساس آن سخن می‌گویند در حالی که برای بررسی وهابیت مانند سایر مقولات اجتماعی باید از پشت میز بلند بشویم و به بررسی جامعه‌شناختی و میدانی آن بپردازیم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه با بیان اینکه می‌توان به چند رویکرد در بررسی وهابیت اشاره کرد، گفت: رویکرد نخست این است که به وهابیت به عنوان شر کامل نگاه کنیم که بر این اساس نمی‌توانیم با آن مفاهمه کنیم. رویکرد دوم وهابیت را به یک مقوله سیاسی تقلیل می‌دهد که فقط در دستان حاکمیت است. در حالی که وهابیت مقوله سیاسی نیست که با آمدن و رفتن پادشاهان عربستان تغییر کند. رویکرد سوم نگاه جامعه‌شناختی به وهابیت است که از علوم انسانی نشأت می‌گیرد و به این موضوع که در جوامعی که وهابیت غالب است چه ذائقه، فرهنگ و هنجارهایی وجود دارد می پردازد.
میری درباره کتاب دیگر خود با عنوان «ایران فرهنگی: فرصت‌ها و چالش‌ها در تاتارستان» نیز توضیحاتی داد و گفت: اکنون تاتارستان یکی از مناطقی است که در ۶۰۰ کیلومتری مسکو واقع است و اطلاعات ما در این باره کم است. بنابراین در این کتاب سعی کرده ام آداب و رسوم تاتارستان را شرح دهم.
وی افزود: اما کتاب «شریعتی و هایدگر» آخرین اثر من است که در سال جاری منتشر شده است. من در این کتاب به این موضوع که آیا شریعتی جامعه‌شناس بوده است یا خیر و آیا اساساً فهمی از هایدگر داشته است؟ پرداخته ام. که من این را در خیلی از جاها مطرح کرده ام و گفته ام که ما باید در دانشگاه رشته ای با عنوان «شریعتی چه چیزهایی را نمی دانست» تاسیس کنیم. چرا که در ایران عده ای متخصص این شده اند که تا صحبت از شریعتی می کنید می گویند که اصلا شریعتی این ها را نمی دانست.
وی با اشاره به سخنرانی سمینار کنکاش های مفهومی که به همت انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد اشاره کرد و گفت: به عنوان نمونه در این سمینار من درباره کنکاش های شریعتی نسبت به هایدگر صحبت کردم که آیا شریعتی برداشتی نسبت به هادیگر داشت یا نه آیا ما می توانیم این امکان را مطرح کنیم بعد از من دکتر منوچهر آشتیانی گفت که اصلا شریعتی فهم هایدگر را نداشته و... این موجب شد که پاسخ این کار را من با این کتاب بدهم و این کتاب را نوشتم.
ما اگر بخواهیم یک نظم و نظم اجتماعی نوینی ایجاد کنیم بدون اینکه به اندیشه اجتماعی که ماحصل تجربیات سوژه ایرانی در این صد ساله در مواجهه با مدرنیته و تجربه های جدید جهانی کسب کرده ایم نتواند استفاده کند و یک مفهوم سازی از موضع و مقام ایرانی ارائه نکند، نمی توانیم صحبت از علوم اجتماعی، صحبت از خلاقیت بکنیم و اینکه دیگران ما را جدی بگیرند بکنیم.
نظر شما