به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای برنامه با حضور رشید کاکاوند کارشناس ادبیات، پارسا یعقوبی در توصیف آداب نامه‌های کهن فارسی عنوان کرد: در عرف کسانی که ادبیات خوانده‌اند، تیتری با عنوان آداب نامه نداریم بلکه به صورت سیاست‌نامه هستند که بعضی اوقات کاملا قصه محورند و گاهی هم قصه و نظریه با یکدیگر تلفیق می شوند و کارکرد انضباطی و ویژگی بازدارنده دارند. کارکرد انضباطی این نوع از متون ادبی که به آن آداب‌نامه می‌گوییم، یک نوع تبیین و توضیح مباحثی درباره رویکردهای تعامل اجتماعی است.
وی افزود: گاهی فضا به فضای روانی جامعه گفته می‌شود و گاهی نیز به معنای فاصله گزینی است. نشانه‌هایی که با چینش اشیا یا رفتارهای بدنی به وجود می‌آید، به معنای فاصله گزینی است. نوع نشستن ما درجه صمیمت ما را نشان می‌دهد و با چینش اشیا و رفتارهای بدنی خاص همین کار را انجام می دهیم. گاهی در صف اتوبوس فاصله بیشتر است و هرچه شلوغ تر می شود، فاصله کمتر می شود و به اقتضای شرایط فاصله نیز تغییر می کند و هرگونه تعامل فاصله گزینی است.
این دانشیار دانشگاه با اشاره به فضای کلی کلیله و دمنه گفت: ریشه کلیله و دمنه هندی است و طبقات اجتماعی در هند خیلی بسته و مسائل به صورت سلسه مراتب است که عبور از آن غیرممکن است. عدالت در طول تاریخ معناهای مختلفی داشته و برداشت اول این بوده که هرچه از الگوی طبیعت پیروی کند، به معنای عدالت است. در اندیشه ایران باستان عدالت به معنای قرارگرفتن هرچیزی در جای خود است.
یعقوبی ادامه داد: ظاهر قضیه در کلیله و دمنه این است که خوب ها پیروزند و بدها کنار می روند اما واقعیت این است که آدابنامه‌ای مانند کلیله و دمنه با همین تلقی کاست بنیاد شکل گرفته که عبور از طبقه در هر حالتی غیرممکن است.
وی با بیان اینکه یک نظام تنبیه و تشویق در داستان های کلیله و دمنه شکل گرفته است، یادآور کرد: جالب این است قصه ها را افراد گمنام به وجود آوردند و نصرالله منشی در ترجمه از این گفتمان سلسله مراتبی خارج نشده است. کسانی که این نظام سلسله مراتبی را در این داستان‌ها رعایت می کنند، رستگار می‌شوند و کسانی که رعایت نمی‌کنند دچار مرگ و خسران می شوند.
یعقوبی تصریح کرد: در داستان کلیله و دمنه احساس می کنیم چون دمنه کار غیراخلاقی کرده، از رده خارج شده اما واقعا این طور نیست و رآی و کلیله کسانی هستند که دعوت می کنند نوعی نظم رعایت شود؛ یعنی امکان حرکت از طبقه بالا به پایین و برعکس وجود ندارد. دمنه بارها تأکید می کند کسی که کفایت لازم را ندارد ضرورتی برای حضور در طبقات بالا را ندارد.
وی با اشاره به داستان «شیر و گاو» کلیله و دمنه گفت: داستان «شیر و گاو» حرکت از طبقه پایین به بالاست اما فاصله گزینی تنها به این معنا نیست بلکه به معنای فاصله درون و برون است. در داستان «بومان و زاغان» به این دلیل بومان زندگی خود را از دست می‌دهند که فاصله درون و برون را رعایت نمی‌کنند و یک خارجی را به درون خود راه می دهند که بر اثر آن اتفاقات بدی می افتد.
«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.
نظر شما