خبرگزاری مهر – گروه استانها: افزایش جمعیت و نیاز روزافزون به مواد غذایی مسئله‌ای است که یافتن راه‌حل‌های مطلوب روش‌های نوین در کشاورزی ازجمله کشت گلخانه‌ای را مورد تأکید قرار می‌دهد.
در این میان تولید بیشتر و یافتن اراضی مستعد کشت و استفاده بهینه از عوامل و امکانات موجود برای افزایش بازده تولید درکشت گلخانه‌ای از مهم‌ترین اهدافی است که باید مدنظر قرار گیرد.
گلخانه در اصطلاح علوم کشاورزی به بخش محدودی از فضا گفته می‌شود که در آن تمام عوامل محیطی قابل‌کنترل بوده و برای کشت‌های متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث می‌شود.
احداث گلخانه برای تولید میوه‌های خارج از فصل و همچنین گل و گیاهان زینتی از قرن ۱۷ میلادی در اروپا آغاز شد اما صنعت تولید محصولات کشاورزی گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر به‌منظور تنوع‌بخشی به بازار میوه و تره‌بار در فصول مختلف سال و استفاده بهینه از منابع خاک و آب با سرعت بیشتری در حال گسترش بوده است.
کشت گلخانه‌ای به‌عنوان یک روش متفاوت با بازده بالا در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است
ناگفته پیداست که ایجاد گلخانه‌ها در استان همدان همانند سایر نقاط کشور، برای تولید محصولات کشاورزی به دلیل امکان کنترل عوامل تأثیرگذار محیطی، جایگاه ویژه‌ای به این نوع از تولید داده و کشت گلخانه‌ای به‌عنوان یک روش متفاوت با بازده بالا در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است.
این توسعه به نحوی پیش رفته که برخی کارشناسان با توجه به تأثیر شرایط اقلیمی همدان و با توجه به خیل عظیم نیروی کاردانش آموخته، رویکرد به تولید محصولات گلخانه‌ای را یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در بخش کشاورزی این منطقه می‌دانند.
نگاهی به وضعیت خشک‌سالی و سرمازدگی محصولات کشاورزان استان همدان در سال‌های اخیر، سبب شده برای استفاده بهینه از منابع آب‌وخاک، ایجاد اشتغال برای دانش‌آموختگان، افزایش درآمد در واحد سطح، تنوع کشت، کنترل آفات و بیماری‌ها و سایر عوامل مثل طوفان، باران و خشک‌سالی گسترش کشت گلخانه‌ای مورد تأکید قرار گیرد.
به اعتقاد کارشناسان کشت گلخانه‌ای به معنای واقعی، جدا شدن از محیط آزاد کشت است بدین معنا که در این نوع کشت باید تمام شرایط لازم از قبیل خاک، رطوبت، دما، آب، هوا و خاک را برای رشد گیاه به‌طور مصنوعی فراهم کرد.
درخواست ایجاد ۱۴۰ هکتار گلخانه در همدان
در همین زمینه مدیر جهاد کشاورزی شهرستان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه در شهرستان همدان حرکت به‌سوی توسعه کشت‌های گلخانه‌ای است، اظهار داشت: در همدان سطح گلخانه‌های فعال به ۳۰ هکتار رسیده که در کنار آن‌ها درخواست ایجاد ۱۴۰ هکتار گلخانه نیز وجود دارد.
جواد رشیدی با اشاره به اینکه موافقت اصولی ۴۷ هکتار و پروانه تأسیس ۲۷ هکتار گلخانه در شهرستان همدان صادرشده است، افزود: این میزان گلخانه سال آینده به سطوح گلخانه‌ای شهرستان همدان اضافه می‌شود.
رشیدی بابیان اینکه ۷۸ گلخانه در شهرستان همدان وجود دارد که می‌توان کشت‌های صادراتی پرآب را در این گلخانه‌ها تولید کرد یا گلخانه‌ها جایگزین تولیدات پرآب شود، عنوان کرد: با توجه به منابع آبی محدود در استان همدان لزوم تغییر الگوی کشت و حرکت به‌سوی کشت‌های کم آب‌بر بیش‌ازپیش احساس می‌شود.
چند محصول برای کشت‌های جایگزین در شهرستان همدان معرفی شدند که مقاوم به سرما و کم‌آبی بوده و در شرایط دیم با بارندگی زیر ۳۰۰ میلی‌متر نیز رشد می‌کنند وی تغییر الگوی کشت راهکار اساسی برای اصلاح مصرف آب در بخش کشاورزی دانست و اظهار داشت: چند محصول برای کشت‌های جایگزین در شهرستان همدان معرفی شدند که مقاوم به سرما و کم‌آبی بوده و در شرایط دیم با بارندگی زیر ۳۰۰ میلی‌متر نیز رشد می‌کنند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز بابیان اینکه کشت گلخانه‌ای یکی از راهکارهای مقابله با کم‌آبی است، می‌گوید: با تولید محصولات گلخانه‌ای مصرف آب در واحد سطح ۱۰ درصد کاهش می‌یابد.
حجت‌الله شهبازی بابیان اینکه گلخانه‌ها باعث افزایش میزان اشتغال می‌شود، عنوان کرد: به ازای هر سه هکتار زمین کشاورزی در فضای باز یک اشتغال به وجود می‌آید درصورتی‌که به ازای سه هکتار کشت گلخانه‌ای ۳۶ نفر به‌صورت مستقیم مشغول به کارشده و حداقل همین تعداد شغل به‌صورت غیرمستقیم نیز ایجاد می‌شود.
وی با اشاره به اینکه نیروی کار درکشت فضای باز حداکثر ۶ تا ۷ ماه در سال مشغول به کار است، ادامه داد: درکشت گلخانه‌ای برای نیروی کار ۱۲ ماه سال، هفت روز هفته و ۲۴ ساعت روز کار وجود دارد.
محصولات در گلخانه‌ها در یک محیط ایزوله پرورش می‌یابند
شهبازی بابیان اینکه محصولات در گلخانه‌ها در یک محیط ایزوله پرورش می‌یابند، بنابراین ارتباط کمتری با محیط اطراف پیدا می‌کنند و شرایط تولید محصولات به شکل طبیعی فراهم می‌شود، گفت: در استان به‌صورت مستقیم تاجر برای صادرات محصولات تولیدی گلخانه‌ها وجود ندارد و اگر دست واسطه از فروش و صادرات محصولات گلخانه‌ای کوتاه شود، سود بیشتری نصیب تولیدکنندگان واقعی خواهد شد.
شهبازی بابیان اینکه در بخش گلخانه‌ها دو نوع بیمه محصول و سازه وجود دارد، ادامه داد: اگر گلخانه‌داران در فصل سرما محصولات و سازه خود را بیمه کنند در صورت بروز یک اتفاق غیرمنتظره دچار خسارت جبران‌ناپذیری نخواهند شد.
وی با تأکید بر اینکه در گلخانه‌ها امکان تولید محصولات طبیعی فراهم است، عنوان کرد: ازآنجاکه محیط گلخانه ایزوله است و تولید تحت کنترل گلخانه‌دار ازلحاظ میزان آبیاری و نوع تغذیه قرار دارد، محصولات سالم تولید می‌شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه گلخانه‌داران با توجه به بازار هدف محصولات خود را تولید می‌کنند، گفت: در گلخانه‌ها با حداقل مواد شیمیایی به‌راحتی قادر به تولید محصولات طبیعی و بدون دست‌کاری ژنتیکی و شیمیایی هستیم.
این نظر که محصولات گلخانه‌ای مواد شیمیایی بیشتر و کیفیت پایین‌تری از تولیدات در فضای بازدارند، مورد تأیید سازمان جهاد کشاورزی نیست وی بابیان اینکه در شرایط کنترل‌شده در گلخانه مواد شیمیایی کمتری برای تولید محصولات استفاده می‌شود، اظهار کرد: این نظر که محصولات گلخانه‌ای مواد شیمیایی بیشتر و کیفیت پایین‌تری از تولیدات در فضای بازدارند، مورد تأیید سازمان جهاد کشاورزی نیست.
یک کارشناس جهاد کشاورزی نیز بابیان اینکه تولید محصولات کشاورزی به روش گلخانه‌ای سبب شده تا احداث گلخانه‌ها و گسترش تولید محصولات گلخانه‌ای در اقتصاد مقاومتی مورد تأکید قرار گیرد، گفت: بهره‌وری منابع و امکانات تولید در محیط گلخانه نسبت به فضای باز بسیار بالاست و عملکرد محصولات کشاورزی به روش گلخانه‌ای حدود ۱۰ برابر فضای باز است.
احمد بهرامی با اشاره به اینکه احداث گلخانه و تولید محصولات مختلف به این روش یکی از گام‌های اساسی در مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی محسوب می‌شود، عنوان کرد: در تولیدات گلخانه‌ای بالغ‌بر ۱۰ برابر نسبت به فضای باز در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود که حتی در صورت مدیریت اصولی مسائل فنی و تجهیزات گلخانه صرفه‌جویی در مصرف آب بسیار بیشتر از این میزان خواهد بود.
وی افزود: در فضای باز به ازای تولید یک کیلو ماده خشک بسته به نوع محصول حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود درحالی‌که در محیط گلخانه این میزان به ۳۰ لیتر و یا حتی کم‌تر کاهش می‌یابد.
وی تحقق گسترش سطح گلخانه‌ها در استان همدان را نیازمند فرهنگ‌سازی، انجام اقدامات ترویجی، ارائه خدمات حمایتی به بهره‌برداران و فراهم کردن زیرساخت‌های صادراتی دانست و عنوان کرد: در این راستا ارائه تسهیلات کم‌بهره به تولیدکنندگان بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
در شرایط کنونی بحران آب توسعه کشت‌های گلخانه‌ای یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است
بهرامی تأکید کرد: در شرایط کنونی بحران آب که وضعیت منابع آبی هرسال ازنظر کمی و کیفی بدتر می‌شود احداث گلخانه و توسعه کشت‌های گلخانه‌ای یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است.
وی با یادآوری کاهش نزولات آسمانی در چند سال اخیر و تغییرات آب و هوایی و افزایش آمار سرمازدگی محصولات کشاورزی در استان گفت: در این وضعیت جایگزینی کشت گلخانه‌ای با روش‌های سنتی کشاورزی می‌تواند تا حدود زیادی به بقا و توسعه مشاغل کشاورزی در استان کمک کند.
وی توضیح داد: با توجه به اینکه درکشت گلخانه‌ای به دلیل کم بودن میزان تبخیر، برای تولید محصول به آب کمتری نیاز است در آینده برای مقابله با عوارض کم‌آبی ناچار به توسعه واحدهای گشت گلخانه‌ای در استان هستیم.
وی ضرورت رعایت نکات فنی و علمی در احداث و اداره واحدهای گلخانه‌ای را خاطرنشان کرد و در مورد توجیه اقتصادی تولید محصولات گلخانه‌ای در استان همدان گفت: کامل بودن اطلاعات علمی و مهارت‌های فنی در امر احداث گلخانه برای موفقیت در این کار بسیار مهم است.
یک گلخانه‌دار همدانی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه متقاضیان احداث واحدهای گلخانه‌ای در استان به هنگام انتخاب زمین و محل سرمایه‌گذاری باید نکاتی مانند قرار نگرفتن محل اجرای طرح در مسیر وزش بادهای شدید، متوسط دمای منطقه و نحوه تأمین انرژی گرمایشی واحد گلخانه‌ای در فصول سرد سال را هم باید مدنظر قرار دهند، گفت: اگر متقاضیان ایجاد واحدهای گلخانه‌ای مواردی مانند انتخاب محل مناسب، مشورت با کارشناسان مجرب و استفاده از تجربیات گلخانه‌داران موفق کشور را جدی بگیرند و نکات علمی و فنی را رعایت کنند تولیدات گلخانه‌ای سوددهی بالایی را نصیب آن‌ها خواهد کرد.
بهره‌وری هر هکتار گلخانه با ۱۵ هکتار باغ برابری می‌کند
علی زمانی بابیان اینکه بهره‌وری هر هکتار گلخانه با ۱۵ هکتار باغ برابری می‌کند، اضافه کرد:در تولید محصولات گلخانه‌ای از سم و کود شیمیایی کمتری استفاده می‌شود که ازاین‌جهت برای سلامت و بهداشت مردم بسیار مفید و مهم است.
وی افزود: گلخانه‌ها می‌توانند با استفاده مناسب از منابع آب‌وخاک، رشد و تولید محصول در فصول مختلف سال و کارآفرینی برای فعالان بخش کشاورزی نقش قابل‌توجهی در رونق اقتصادی منطقه داشته باشند.
آنچه مسلم است استان همدان به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و محدودیت‌های منابع آبی نیازمند تجدیدنظر اساسی در ساختار نظام کشت است که در این راستا توسعه کشت گلخانه‌ای می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مناسب مطرح باشد که هم‌اکنون نیز تا حدودی موردتوجه قرارگرفته است.
نظر شما