شناسایی معادن سنگ هخامشی در دشت پاسارگاد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، فرهاد زارعی کردشولی گفت: از این آثار می توان به دو معدن سنگ های آهکی تراورتن سفید در کوه الماس بّری تنب کرم و معادن سنگ های ماسه سنگی موسوم به ابوالوردی اشاره کرد.  اگرچه معدن الماس بُری در گذشته توسط باستان شناسانی که در حوزه پاسارگاد و تخت جمشید کار کرده بودند، شناسایی شده بود ولی از نحوه و چگونگی برداشت این سنگها گزارشی منتشر نشد.

نحوه برداشت سنگ از معادن در دوره هخامنشیان

او با اشاره به وسعت بیش از ۶ کیلومتر مربع معدن الماس بُری گفت: این معدن مهمترین و بزرگترین معدن هخامنشی مربوط به پاسارگاد است که از بیش از چهل قسمت آن سنگ برداشت شده است. پس از انتخاب محل بُرش و بر اساس ابعاد بلوک مورد نیاز، حجاران اقدام به جدا سازی بلوک ها با انواع تیشه و قلم می کردند (فاصله هر بلوک بریده شده با بدنه اصلی کوه بین ۵۰ الی۸۰ سانتیمتر و به اندازه عرض شانه حجاران بود.

وی افزود: در مرحله بعد بلوک ها را که به صورت قلم ستون های نیمه تراش و مکعبی شکل به وزن بین ۲ تا۵۰ تن بودند را از صخره ها جدا کرده و در دره های ریگزار مانند معدن به دامنه کوه انتقال می کردند.  در مرحله بعدی بلوک ها را سوار بر ارابه های بزرگ کرده و به وسیله چهار پایانی مانند گاو پس از گذر از تنگه های بلاغی و سعادتشهر، به پاسارگاد انتقال داده و کار می گذاشتند سپس بلوک ها یا قلمه ستونها را به وسیله انواع تیشه ها(از زبره تراش تا بسیار ظریف)صاف و در پایان به وسیله لیف درخت خرما یا پوست کوسه صیقلی می کردند.

فرهاد زارعی کرد شولی در ادامه به معدن ابوالوردی اشاره کرد و گفت: این معدن که به تازگی شناسایی شده، و از سنگ های استخراج شده آن، در پر کردن فضای داخلی دیواره صفه تل تخت و زیر سازی کاخ ها و آبنماهای باغ شاهی استفاده کرده اند.

او از دیگر سنگ های مورد استفاده دربناهای مجموعه پاسارگاد، به سنگ سیاه اشاره کرد و افزود: گروه بررسی امیدوار است در حوزه فرهنگی همین شهرستان، معدن آن را شناسایی کند. رگه هایی از سنگ های سیاه ، در بخش جنوب شرقی شهرستان(منطقه دهستان سرپنیران)شناسایی شده که از نظر نوع و جنس سنگ با سنگ سیاه مجموعه قرابت نزدیکی دارد.

او از جمله این آثار به کانال های هخامنشی جوی دختر اشاره کرد و گفت: هخامنشیان از بالا دست رود پلوار، ترعه ای (کانالی) جدا کرده وآب را با استفاده از شیب طبیعی زمین (شیب در پاسارگاد از شمال به جنوب است) در دامنه تپه ماهوری های شرق پاسارگاد، به پشت سد هخامنشی سرپنیران انتقال می دادند.

به گفته این باستان شناس آب در فصول پر بارش سال ذخیره و در فصول زراعی، کشاورزی آزاد می شد و پس از گذر از کانالهای دست ساز تنگ سعادتشهر به اراضی مرغوب شرق دشت سعادتشهر (بالغ بر ده هزار هکتار) انتقال پیدا می کرد.

فرهاد زارعی کرد شولی در ادامه افزود: هخامنشیان در تنگه تاریخی بلاغی نیز اقدام به حفر کانالهای دستکند منحصر به فرد به صورت منقطع در دو طرف شرق و غرب رود پلوار به طول۵/۵کیلومتر کرده و آب را به اراضی کشاورزی تنگه و بخش غربی دشت سعادتشهر انتقال داده اند.

شناسایی سنگ قبرهای نفیس صفوی

این باستان شناس افزود: از قرون متاخر اسلامی (از قرون نهم هجری تا چهارده هجری)آثاری نظیر بقاع متبرکه و قبرستانهای با سنگ قبرهای نفیس(دوره صفوی)، تعدادی پایه پل بر روی پلوار(حداقل چهار پل)، سه آسیاب و همچنین کاروانسرا شناسایی شد.

به گفته سرپرست هیات برنامه بررسی و شناسایی باستان شناختی شهرستان پاسارگاد، پیش بینی می شود بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد و بخش مشهد مرغاب به لحاظ وجود مناطق صعب العبور و کوهستانی تا پایان سال جاری و بهار سال۱۳۹۶ ادامه یابد.

او افزود: بعد از اتمام بررسی پیمایشی و ثبت و ضبط اطلاعات در فرمهای استاندارد پژوهشکده باستان شناسی کشور،اطلاعات در نرم افزارGISگنجانده خواهد شد.