نامشخص بودن کاربری بنای مدور تنب پرگان متعلق به دوره ساسانی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علی اسدی سرپرست هیات کاوش باستان شناختی و تعیین عرصه و حریم تنب «پرگان»بستک هرمزگان  افزود: طی دو فصل کاوش باستان شناسی دو فرضیه رصد خانه و نیایشگاه برای این بنا مطرح شده است .

وی  با اشاره به شناسایی تپه پرگان در سال ۱۳۸۴ طی بررسی باستان شناختی شهرستان بستک گفت :فصل نخست کاوش تپه پرگان در سال ۱۳۹۰انجام گرفت.

او در ادامه به پژوهش و مطالعات صورت گرفته در فصل نخست کاوش در این محوطه اشاره کرد و افزود: شکل ویژه تپه ، شواهد وجود خندق ،  سفال های سطحی و سکه های ساسانی به دست آمده بیانگر تعلق تپه پرگان به دوره ساسانیان بود، که بررسی های دقیق تر این نظریه را تایید کرد.

این باستان شناس در ادامه به کشف سازه سنگی مدور روی تپه پرگان اشاره کرد که در فصل نخست کشف شده است و اظهار داشت : برای پی بردن به نوع کاربری سازه دومین فصل کاوش در این محوطه انجام گرفت .

او همچنین از وجود یک حصار خشتی مدور در اطراف بنای مرکزی خبر داد که دارای چهار نیم برج در جهات اصلی بوده و در نهایت تمامی مجموعه با یک خندق در اطراف مورد حفاظت قرار می گرفت.

اسدی  با اشاره به فعالیت های صورت گرفته در کاوش دوم این محوطه افزود : اگر چه در کاوش فصل نخست محدوده تپه با در نظر گرفتن خندق اطرافش به وسیله حصار و فنس مشخص شده بود اما تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه در ابتدای فصل دوم کاوش ها انجام گرفت .

این باستان شناس با اشاره به ایجاد ۹کارگاه لایه نگاری در اطراف تپه دراین فصل تصریح کرد :با ایجاد دو کارگاه در شمال و جنوب کار آغاز و به مرور بر تعداد کارگاه ها به سمت مرکز افزوده شد  تا با سازه های معماری در مرکز برخورد کردیم.

وی با اشاره به شواهد موجود که نشان از دو دوره ای بودن استقرار  در این محوطه دارد تصریح کرد:دیوار و  ظروف سنگی کشف شده در این محوطه مربوط به دوره دوم استقرار بوده و ربطی به کاربری نخست آن ندارد .

او درادامه یکی از پرسش های باستان شناسان را در کاوش های صورت گرفته نبود پی برای بنای مدور ذکر کرد و افزود : شواهد به دست آمده در فصل اول نشان داد که تپه پرگان تپه ای طبیعی است که روی بستری محکم  از خاک ماسه سنگی بنا شده از این رو پی خاصی برای آن ساخته نشده است .

اسدی با نمایش گوشه ای از بازسازی های صورت گرفته در رابطه به شکل بنا گفت : بازسازی و شواهد معماری نشان می دهد بر روی فضای مرکزی بنا، گنبدی مدور و رواقی سرتاسری نیز در اطراف آن قرار داشته است.

به گفته این باستان شناس، نتایج به‌دست آمده از کاوش فصل دوم تنب پرگان بیانگر سازه ای با شکل کاملا مدور است که دارای نمونه مشابه و شناخته شده ای در معماری ساسانی نیست.

او با بیان اینکه کاربری بنا هنوز بصورت پرسش باقی مانده است تصریح کرد : یکی از فرضیه های موجود  کاربری علمی برای بنا (رصد خانه ) است که با توجه به حصار خشتی اطراف آن که در هر ارتفاعی مانع از رصد نور در قسمت مرکزی است رد می شود .

اسدی فرضیه دوم را نیایشگاه بودن بنای مدور عنوان کرد و گفت :بنابر شواهد این بنا به طور قطع مربوط به دوره ساسانی است که بناهای پرستش گاهی در این دوره از فارس تا خوزستان و هرمزگان معمولا چهار طاقی با پلان مربع و گنبد مرکزی هستند و در بخش مرکزی آن مجمر آتشی وجود داشته است.

وی افزود : برای نمونه حوضچه سنگی که در بخش مرکزی بنا وجود داشت را به عنوان محل نگهداری آتش مقدس در نظر گرفتیم که با توجه به تعلق این حوضچه به دوره دوم استقرار و ارتباط نداشتنش  با بنای اصلی این مورد نیز قابل اتکا نیست .

او در پایان تلاش برای بازسازی و ارایه گزارش تحلیلی در ارتباط با بنا و انجام کاوش های آتی برای پی بردن به شواهد جدید که کاربری بنا را مشخص می کند را از برنامه های گروه باستان شناسی اعلام کرد و گفت : کاوش حصار خشتی بیرونی نیز می تواند در کاوش های آتی صورت پذیرد.