پایگاه پژوهشی انشان کهن ترین منطقه تاریخی فارس را بررسی می کند

به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، شهر باستانی انشان یکی از معدود شهرهای باقیمانده از دوران عیلامیان و یکی از مراکز مهم این دروه بوده که آثاری از آغاز دوران عیلامی تا دوره هخامنشی (سه هزار و 300 سال پیش از میلاد تا قرن پنجم پیش از میلاد) را در خود جای داده است.

طی سده های پایانی هزاره دوم عیلامی ها به یکی از قدرتهای سیاسی خاور نزدیک باستان تبدیل شدند، آنان پیروزمندانه به شهرهای مهم بین النهرین تاختند و سلسله کاسی ها را منقرض کردند. اگرچه فرمانروایان امپراطوری عیلام میانی در بسیاری از کتیبه های عیلامی دست آمده از شوش خود را شاه انشان و شوش خوانده اند اما تا سالهای 1968 و 1969 که ویلیام سامنر حوضه رود کر در شمال غرب شیراز در جنوب مرکزی ایران را مورد بررسی قرار داد هنوز موقعیت انشان ناشناخته بود.

شناسایی مقدماتی آن نشان داد که تپه بزرگ و کم ارتفاع در گوشه شمال غرب حوزه که امروزه تل میان نامیده می شود مرکز عمده استقرار منطقه ای در بیشتر دوران هخامنشی مقدم بوده است.

سامنر در آن زمان تکه آجرهای کتیبه داری را در تل میان یافت و "اریکا راینر" آنها را رونوشت بخشی از یک متن کامل اما از خاستگاهی نامعلوم شناسایی کرد که به هوتلودوش - این شوشینک اول آخرین شاه عیلام میانی تعلق دارد.

محوطه باستانی ملیان با وسعتی نزدیک به 200 هکتار از بزرگترین و مهمترین محوطه های پیش از هخامنشی در ایران است. ملیان به خط مستقیم در حدود 50 کیلومتری شمال - شمال غربی شیراز و 48 کیلومتری غرب - شمال غربی تخت جمشید در دشت بیضا قرار دارد.

از نظر موضع نگاری، تپه ملیان را می توان به سه قسمت تقسیم کرد که شامل زنجیره ای از تپه های کم عرض و نسبتا بلند که بقایای دیوار شهر را تشکیل می دهند و محوطه را از سه طرف در بر گرفته اند و محدوده ای وسیع و مسطح در داخل دیوارها با اندک بقایای فرهنگی و گروهی از تپه های مرتبط که مساحتی حدود 100 هکتار را پوشانده و محدوده استقراری اصلی شهر باستانی را تشکیل می دهند، می شود. 

پژوهش و مطالعه در شهر باستانی انشان از سالهای قبل از انقلاب شروع شده است، اداره کل باستان شناسی فارس به سرپرستی فریدون توللی یک فصل سه ماهه را در دهه 40 به حفاری در ملیان پرداخت.

کارشناسان در جریان کاوش و حفاری های باستانی شناسی در بخشهای مختلف شهر باستانی انشان توانسته اند بقایای معماری های مختلفی را از دوران آغاز عیلامی (سه هزار تا دو هزار و 800 پیش از میلاد) عیلام قدیم (دوهزار و 200 تا هزار و 600 پیش از میلاد) و عیلام میانه (هزار و 500 تا هزار و 100 پیش از میلاد) را شناسایی کنند.

با توجه به اینکه سازه ها و بقایای معماری کشف شده در بخشهای مختلف این محوطه جای گرفته اند و متعلق به دوره های مختلف عیلامی هستند، می توانند تصویر روشن تری از این شهر و سیر تحول زندگی و معماری را نشان دهند و بررسی های آینده روی بقایای معماری، آجرهای کتیبه دار و مهر کفش شده و اشیاء باستانی می تواند اطلاعات مهم و رازهای بسیاری از زندگی و حکومت دوره عیلامیان و تاریخ گذاری دقیق این محوطه را روشن ساخته و در اختیار کارشناسان قرار دهد.

با پیگیری های سازمان میراث فرهنگی فارس، سازمان پایگاه پژوهشی انشان با هدف پژوهش و مطالعه دائمی و انجام کاوشهای بیشتر در محوطه باستانی انشان از اواخر سال گذشته در این محوطه باستانی ایجاد شده است.

در این مرکز بخشهای مختلف از جمله گنجینه، آزمایشگاه، پژوهشگاه، کتابخانه و بخش مرمت ایجاد خواهد شد و اقداماتی نظیر جمع آوری و تکمیل مطالعات از منابع مختلف داخلی و خارجی پیرامون منطقه، تهیه عکسهای هوایی و ماهوراه ای منطقه، تهیه طرح هادی بخش بیضا و روستاهای ملیان و قاسم آباد برای استعلام و بررسی حریم منطقه باستانی انشان، رایزنی با هیئتهای باستان شناسی خارجی در خصوص ایجاد زمینه های مناسب پژوهشی، تهیه و اجرای طرح بازنگری در خصوص اصلاح حریم مصوب و آماده سازی نقشه جدید از منطقه بر اساس ضوابط جدید سازمان و... از جمله فعالیتهای اخیر این پایگاه پژوهشی در چند ماه اخیر بوده است.