مروری بر اهداف نهضت جنگل

 میرزا کوچک خان جنگلی درسال 1257 شمسی در محله استاد سرای رشت دیده به جهان گشود. پدرش میرزای بزرگ از روحانیون رشت بوده و کوچک خان در خانواده‏ای با وضع معیشتی متوسط رشد و نمو یافته است.

در نوجوانی برای تحصیل علوم دینی قدم به مدارس مذهبی گذارده و مدارج علمی را توامان طی می‏کند. وی از مجاهدان دلیر، دین دار و میهن دوست بوده و در جریان واقعه مشروطیت به انقلابیون می‎پیوندد ودر فتح قزوین شرکت می‎کند.

اودر ماجرای اولتیماتوم روس از مخالفان پذیرش اولتیماتوم به حساب می‎آید. او که از همان ابتدا علیه نظام استبدادی ایران قیام کرده بود برای مبارزه با استعمار گری پس از بحث و تبادل نظر با همراهان خود تصمیم می‏گیرد تا در گوشه‏ای از ایران کانون ثابت برای مبارزه ایجاد کند. این کانون در شهر رشت تشکیل می شود و پس از چندی در آن شهر حکومت جمهوری اعلام می گردد.

کوچک جنگلی در کشاکش جنگ جهانی اول نیز کمیته اتحاد اسلام را در گیلان برپا ساخته وهدف اواز تشکیل چنین اتحادیه ای ایجاد حکومتی مستقل از نفوذ هر بیگانه به شمار می‏آید.

او پس از اعلام رژیم جمهوری در شمال موجودیت دولت جدید را اعلام و دولت مرکزی ایران را به علت قرار داد 1919 غیررسمی قلمدادمی کند. میرزا کوچک خان سپس به همراه امان الله خان از یاران خود در 20 رمضان 1338 قمری به وسیله بیانیه ای تشکیل هیات دولت جدید را به مردم گیلان اعلام می کند واهداف نهضت جنگل را ابراز می نماید در اهداف این نهضت این طور آمده:این نهضت در صدد است تا
1-نیروهای بیگانه را اخراج کند
2-بی عدالتی را رفع نماید
3-با خودکامگی واستبدادمبارزه کند
4-دولتی مردمی برقرار نماید

باید گفت قیام میرزا کوچک خان جنگلی به وسیله کسانی چون دکتر حشمت طالقانی، احمد کسمایی، ومحمد تقی پسیان تقویت و حمایت می‏شده است. حتی در برهه‏ای از زمان شوروی نیز به حمایت و پشتیبانی از قیام میرزا کوچک خان مبادرت می‎کند اما پس از آنکه شوروی مشاهده کرد که با حمایت از این نهضت منافعش در خطر می افتد دست از حمایت کشیده و تغییر رویه می دهد .این تغییر رویه دولت شوروی ناشی از فشار دولت سید ضیاءالدین بوده است.

هنگامی که کابینه سید ضیاء از عدم حمایت شوروی از رژیم بلشویکی گیلان اطمینان حاصل می کند تصمیم می‏گیرد تا انقلاب گیلان و قیام میرزا کوچک خان را ریشه کن سازد. به این ترتیب عملیات نظامی علیه گیلان بلافاصله پس از تشکیل دولت قوام السلطنه آغاز و قسمت عمده مازندران از نیروهای متجاسر پاک می گردد.

زد وخورد نیروهای دولتی با بقایای حکومت انقلابی گیلان و میرزا به طول انجامید به طوری که کابینه قوام دچار تشنج شده و ادامه عملیات به سردار سپه واگذار می گردد. سردار سپه کار گیلان را شخصا به عهده گرفته و در جریان نبرد بسیاری از نیروها کشته، تسلیم و یا به فرار مبادرت می کنند.

هر چه اطرافیان سعی کردند تا میرزا کوچک خان را وادار به عقب نشینی و تسلیم کنند اما احساسات دینی وتعصبات مذهبی او مانع از انجام چنین عملی می‏شد. میرزا مقاومت را بر فرار ترجیح می دهد و آن قدر پافشاری می ورزد که در گردنه بین طالش وخلخال سرانجام از سرما درگذشت در این بین یکی از افراد طالش به طمع دریافت جایزه سر میرزا را بریده وآن را تسلیم نیروهای دولتی می کند. به این ترتیب نهضت جنگل به پایان رسیده ومیرزا کوچک خان جنگلی به شهادت می‏رسد.

گر چه نبرد میرزا کوچک خان با اندیشه اسلامی وضد استعماری آغاز گردیده بود اما به علت نیرنگ وخیانت کمونیست‏ها به تجزیه و نفاق داخلی دچار می‏شود و محکوم به شکست می‏گردد.

اما نباید از نظر دور داشت که قیام کوچک جنگلی و کسانی چون او که درد وطن وعرق میهن داشتند کاملا صادقانه بوده است. گرچه بسیاری سعی دارند تا قیام کوچک خان را جاه طلبانه و خود خواهانه جلوه دهند اما باید گفت: اوآرزویی جز نیکی وسربلندی ایران در سر نمی پروراند و اگر به هدف خود نمی رسد تنها یک علت دارد وآن تغییر وتحولات ناگهانی سیاسی و اجتماعی به همراه نداشتن قدرت و نیروی کافی است.