تماشای تاریخ و تمدن در موزه‌های یزد/ تاریخ هزار ساله آبرسانی در موزه آب

به گزارش خبرنگار مهر، موزه های استان يزد با به نمایش گذاشتن آثار به دست آمده از پیشینیان در زمینه های نور رسانی و مواد سوختی، علوم طبیعی، سکه و آثار نفیس خطی و ... در چهار موزه شاخص خود، فرهنگ و تمدن چندهزارسال گذشته را تا به امروز به رخ می کشد.

موزه آیینه و روشنایی یزد

همانگونه که از نام آن پیداست، آثار این موزه در زمینه استفاده پیشینیان از نور برای روشنایی است و اینکه چگونه بدون امکانات با استفاده از ابزارهایی ساده و پیش پا افتاده از زندگی لذت می بردند.

این موزه در خیابان آیت الله كاشانی، روبروی پارك هفتم تیر قرار دارد. موزه آیینه و روشنایی در سال 1377 هجری شمسی، پس از انجام تعمیرات اساسی در خانه صراف زاده، به این مكان منتقل و افتتاح شد تا پذیرای علاقمندان باشد.

موزه آيينه و روشنايي يزد

این موزه با زیر بنای 837 متر مربع در باغی مصفا با وسعت هشت هزار و 174 متر مربع قرار گرفته و تنها موزه تخصصی در رابطه با موضوع نور در ایران است.

آنچه در این موزه در معرض نمایش قرار گرفته است شامل انواع پیه‌ سوز، شمع سوز، نفت سوز و اشیای برقی قدیمی است.

اشیای موجود در این موزه از جنس سفال،‌ شیشه، برنج، مس و برنز است که از قدمت بالایی برخوردار است و زیبایی خاصی نیز دارد.

از اشیای خاص موجود در این موزه می‌توان به پیه‌سوزهای پایه‌دار چند شعله سفالی، آیینه‌های سنگی و كارهای هنری انجام شده بر روی شیشه و آیینه اشاره كرد.

قدمت هزار ساله آبرسانی در موزه آب یزد

موزه آب یزد همزمان با برگزاری نخستین همایش بین‌المللی قنات در اردیبهشت ماه سال 1379 هجری شمسی در شهر یزد افتتاح شد.

این موزه محل مناسبی برای شناخت آثار و ابنیه تاریخی مربوط به آب است.

در این موزه لوازم مختلف پیرامون آبرسانی، شناسایی آب، تعیین نوع آب، کیفیت آب و ... قرار دارد.

موزه آب يزد

همچنین ابزاری برای حفر قنات، ابزار و ادوات اندازه‌گیری حجم آب، وسایل تأمین روشنایی در قنات، اسناد و مدارك خرید و فروش آب و وقف نامه های قدیمی برای حفظ و نگهداری و انتقال نسل به نسل قرار گرفته است.

كتابچه میراب‌ها و اسناد توزیع آب، ظروف نگهداری و حمل آب و بسیاری لوازم و اشیا ارزشمند دیگر که نشان از سختکوشی گذشتگان در تامین آب دارد نیز در این موزه نگهداری می شود.

موزه آب در یكی از ارزشمندترین آثار معماری سنتی یزد، به نام خانه كلاه‌دوزها قرار دارد و برای بازدید علاقمندان و گردشگران مهیا شده است.

یزد اما موزه علوم طبیعی نیز دارد. این موزه در مساحتی به وسعت یك هزار متر مربع، در محل مدرسه ایرانشهر تاسیس شد و شامل بخش‌های مختلف زمین شناسی، جانورشناسی و گیاه‌شناسی استان یزد است.

همچنین جسد یک انسان نیز که سارقان قصد سرقت آن را داشتند در این موزه نگهداری می شود که قدمت آن به بیش از 850 سال می رسد.

در این موزه همچنین می توان با بوم شناسی یزد آشنا شد به همین منظور ویترین هایی برای نمایش تاکسیدرمی از گونه های حیوانی و گیاهی منطقه تعبیه شده است.

در این موزه محلی همچنین مجموعه آثار فرهنگی و اشیاء مکشوفه از کاوش های باستان شناسی شامل ظروف سفالی، زیور آلات، وسایل اندازه گیری و ابزار زندگی مردم منطقه در معرض نمایش گذاشته شده است.

موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده

این موزه از موزه های شخصی و کلکسیونی به شمار می رود که در خانه عرب زاده قرار دارد .اين خانه از بنا هاي دوره قاجاريه است كه در ضلع شمال شرقي بافت قديم شهر ،در محله فهادان واقع شده است. موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده که به عنوان موزه تخصصی سکه کشور محسوب می شود و دارای مجموعه های سکه های قدیمی از جنس طلا، نقره، مسی و برنجی است.

آثار نگهداری شده در این موزه مربوط به 42 دوره تاریخی است که سکه های مربوط به دوره هخامنشیان تا عصر حاضر نگهداری می شود.

در موزه سکه و مردم شناسی حیدر زاده بیش از چهار هزار و 800 قلم شیء مختلف وجود دارد که چهار هزار و 500 مورد آن سکه های قدیمی هستند.

سکه های طلا و نقره عباس ابن مامون، احمد ابن علی سامانی، جلوس کریم خان زند و نادر شاه با اشعار شیعی از معروفترین آنها به شمار می روند.

در بخش مردم شناسی این موزه نیز، ادبیات شفاهی، مشاهیر، فرهنگ و آداب و رسوم، لباس، خوراک و صنایع دستی معرفی می شود.

موزه زیلو و پلاس

از دیگر موزه های استان یزد می توان موزه پلاس میبد را نام برد که در كاروانسرای شاه عباسی یا همان چاپارخانه شهرستان میبد قرار دارد.

در این موزه تعداد زیادی از زیلوهای قدیمی مساجد و دیگر اماكن تاریخی مربوط به نخستین قرن های هجری قمری نگهداری می‌شود.

موزه زيلو و پلاس ميبد

قدیمی‌ترین زیلوی موجود در این موزه، مربوط به قرن نهم هجری قمری است که با گذشت سالیان زیاد از بافت آن، هنوز هم اسکلت آن حفظ شده است.

در كنار این موزه، چند كارگاه بافت زیلو نیز دایر شده است و اطلاعات مربوط به این هنر نیز در قالب بروشور و پوستر در اختیار بازدید کنندگان قرار می گیرد.

در این كارگاه ها نیز طرح‌ های تاریخی زیلو توسط استادكاران مجرب دوباره بافته می‌شود تا این هنر قدیمی احیا شود و از نابودی قطعی نجات پیدا کند.

موزه مردم شناسی مهریز نیز از موزه های شاخص استان است که در محل یك حمام قدیمی متعلق به اوایل دوره قاجاریه به نام حمام استهریج قرار دارد.

طرح بنا مانند سایر حمام‌های قدیمی به صورت زیرزمین است و با مساحتی حدود ششصد و پنجاه مترمربع، در شش متری عمق زمین واقع شده و پشت بام آن هم‌ سطح خانه‌های اطراف است.

قبه‌های موجود بر روی سقف و شیشه‌های رنگی كه بعد از مرمت در آن به كار رفته است، با انعكاس نور طبیعی محیط زیبایی را برای موزه فراهم می سازد.

در این موزه نیز بیش از 600 اثر فرهنگی و تاریخی شامل ابزار و ادوات جنگی و كشاورزی، پوشاك سنتی، اسناد و قباله‌های قدیمی، ظروف شیشه‌ای فلزی، سفالی و غیره گردآوری شده است.

موزه رجال اردکان

موزه رجال اردکان نیز از دیگر موزه های استان یزد است که آثاری از علما و مشاهیر یزدی را در خود نگهداری می کند.

این موزه در سال  ‎1383 در منزل مسکونی مرحوم آیت الله خاتمی که از ابنیه تاریخی شهرستان اردکان است، تاسیس شد.

نمايي از فضاي بيروني موزه رجال اردكان

در این موزه، ‎ 28مورد زندگی نامه، تصاویر و آثار مکتوب مشاهیر و علمای بزرگ اردکان از جمله زندگی نامه مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری، حاج شیخ علی بهجتی، آخوند ملاعلی اردکانی و آیت الله حاج سید محمدرضا خاتمی نگهداری می‌شود.

موزه اسناد و نسخ خطی میرزا محمد کاظمینی

این موزه نیز در ردیف موزه های شاخص استان قرار دارد که میرزا محمدکاظمینی آن را جمع آوری و اشیاء و آثار آن را در سال 1385 درزادروزولادت حضرت زهرا(س) وقف کرده است.

این موزه نیز عمر کوتاهی دارد و با وجود اینکه در سال ‎1382 تاسیس شده است در آن هشت هزار و‎ 40 نسخه خطی مربوط به قرن هفتم هجری قمری تا به امروز نگهداری می‌شود.

مجموعه اسناد و نسخ خطی این موزه شامل صدها سند تاریخی و کتب خطی در موضوعات گوناگون، به ویژه علوم قرآنی و ادبی است.

موزه كاظميني

از آثار ارزشمند این گنجینه گران سنگ می‌توان به قرآن مجید مربوط به سده هفتم هجری، نسخه‌ای از دیوان حافظ در سده نهم هجری، شجره نامه آدم تا خاتم و سلسله سادات عریضی دو اصفهان به طول 36 مترمربع اشاره کرد.

این موزه در مجاور درب ورودی آستان مقدس امامزاده جعفر(ع) در هسته مرکزی شهر قرار دارد.

يزد با اين وجود اين موزه ها به كلكسيوني از تاريخ تبديل شده كه بازديد از آنها در كنار بازديد از جاذبه هاي تاريخي نظير بافت تاريخي، مسجد جامع و ... خالي از لطف نيست.

------------
گزارش: ابوالفضل محمدي