به گزارش خبرنگار مهر، حسین پاینده پیش از این مجموعه سه‌گانه‌ای را با عنوان «داستان کوتاه در ایران» توسط انتشارات نیلوفر منتشر کرده است که در آن دوره‌ها و آثار مختلف ژانر داستان کوتاه را در ایران مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. به این ترتیب، پاینده با انتشار اثر جدید خود «گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی» به سراغ ژانر دیگر داستان‌نویسی یعنی رمان نویسی، در ایران رفته و آن را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
بحث در خصوص کارکرد و شیوه تحلیل عناصر رمان مانند شخصیت، منظر روایی، کشمکش، حال‌و هوا و امثال آن، مباحث مربوط به نظریه‌های ادبی متأخر همچون بینامتنیت، مرگ مؤلف، روایت‌شناسی، پسامدرنیسم و ... بخشی از موضوعات و مطالبی هستند که در این کتاب درباره‌شان بحث شده است.
مخاطبان اصلی کتاب مذکور، هم منتقدان و هم رمان‌نویسانی هستند که به تعبیر نویسنده، به لزوم آگاهی نویسنده معاصر از نظریه‌های ادبی پی برده‌اند. روشی که پاینده در این کتاب برای نقد رمان مطرح می‌کند، مبتنی بر خوانش تحلیلی صحنه آغازین و معلوم کردن ربط آن به بقیه رمان است. فصل‌های کتاب «گشون رمان» با پیروی از روش‌شناسی واحدی نوشته شده‌اند که عبارت است از: الف. شروع فصل با یک مبحث نظری در نقد ادبی؛ ب. تحلیل مشروح صحنه‌ی آغازین یک رمان بر اساس مبحث نظریِ مطرح‌شده؛ و پ. نقد آن رمان با برقراری پیوند بین صحنه‌ی آغازین و سایر بخش‌ها.
علاوه بر مفاهیم و مطالب مربوط به نقد و به ویژه نقد رمان، خواننده این کتاب با نحوه کاربرد این مفاهیم در نقد عملی 10 رمان مهم و شناخته‌شده ادبیات معاصر فارسی آشنا خواهد شد. کاربردپذیری این روش، در کتاب پیش رو، با نقد یک داستان کوتاه و یک فیلم نشان داده شده است. پاینده همچنین برای آسان‌تر شدن دریافت مبانی و مباحث نظری کتاب، 100 اصطلاح تخصصی مربوط به نقد رمان را در انتهای این کتاب معنی و تشریح کرده است.
با توجه به این که عنوان کتاب، «گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی» است، پاینده در مقدمه کتاب، درباره معنای عبارت «گشودن» و استفاده از آن در این کتاب، می‌گوید از این عبارت هم به معنای باز کردن و هم به معنای آغاز کردن استفاده کرده است. او در مقدمه کتابش در این باره نوشته است:
واژه‌ی «گشودن» را در کتاب حاضر، هم به معنای «باز کردن» به کار برده‌ام و هم به معنای «آغاز کردن». معنای اول به نقد ادبی مربوط می‌شود و معنای دوم به رمان‌نویسی. در معنای اول، «گشودن رمان» یعنی فراتر رفتن از معنای سطحی و راه بردن به معانی ژرف آن. هر متن ادبی مجموعه‌ای معیّن از نشانه‌های واژگانی است که با کنش نقد از حالت بسته و مبهم‌شان «باز» می‌شوند. «باز شدن» به این مفهوم نشانه‌شناختی مترادف است با مشخص کردن مدلول برای دال‌های متن. به تعبیری استعاری می‌توان گفت که نقد یعنی «گشودن درِ معنای متن» و منتقد کسی است که با گشودن این در، معبری برای ورود به درون متن باز می‌کند. «گشودن رمان» در معنای دوم (معنایی که به عمل نگارش مربوط است) یعنی آغاز کردن رمان به شکلی که هم موجب تعلیق شود و هم نخستین نشانه‌ها از پیرنگی که متعاقباً تکوین می‌یابد را به صورتی فشرده به دست دهد. همان‌گونه که رمان‌نویسان صناعت‌شناس و حرفه‌ای به خوبی واقف‌اند، طراحی صحنه آغازین دشوارترین مرحله در فرایند نگارش رمان است. اولین صحنه باید آن‌قدر گیرا و تأمل‌انگیز باشد که خواننده را به ورود به جهان خیالی رمان، همراهی با شخصیت‌ها و دنبال کردن رویدادهایش ترغیب کند. رمان‌نویسی که نتواند با طرح پرسش‌های تلویحی در صحنه‌ی آغازین رمان خواننده را به کاوش در این جهان داستانی علاقه‌مند کند، بنا بر قاعده نویسنده‌ای توانا نیست. «گشودن رمان»، به معنای دوگانه‌ای که شرحش رفت، هم کلید فهم معانی ثانوی و تصریح‌نشده آن است و هم شیوه‌ای در نوشتنش.
توزیع این کتاب در بازار نشر از سه‌شنبه 24 دی آغاز شده است.
نظر شما