به گزارش خبرنگار مهر، محمد علی فضلی نژاد استاد بر جسته سفالگری خراسان رضوی که این روز ها به علت سکته و کهولت سن فعالیت هنریش محدود شده است.
وی که متولد سال ۱۳۲۰ در روستایی در حومه شهرستان نیشابور است، مدرک معادل فوق لیسانس هنری سفال دارد و از همان ابتدای کودکی که در كنار پدرش به كار زراعت اشتغال داشت و از همین رو سر و کارش با گل و خاک افتاد.
فضلی نژاد باتوجه به همین علاقمندی کم کم به كارهای تزئینی روی آورد و در سال ۱۳۵۵ به استخدام اداره فرهنگ و هنر وقت درآمد و در کنار استاد منصور دوانلو در مركز هنرهای تجسمی فرهنگ و هنر خراسان به فراگیری هنر حجم سازی و سفالگری پرداخت.
استاد فضلی نژاد در سال ۱۳۶۱ با ایجاد كارگاه هنر سفالگری، این هنر را در مشهد رواج داد و به عنوان مدرس ارشاد اسلامی در مدارس و مراكز تربیت معلم و كانون پرورش فكری به آموزش علاقمندان پرداخت، وی همچنین در نمایشگاه های متعددی در مشهد، تهران و خارج از كشور شركت و افتخارات بسیاری را کسب کرده است.
برای پیدا کردن استاد کافی بود به کارگاه سفالگریش واقع در مجتمع فرهنگی و هنری امام رضا (ع) مشهد سری بزنیم تا با این استاد عاشق گل و خاک هم سخن شویم.
برای احیای سفالگری با جان و دل کار کرده ام
او را پشت یکی از چرخ های سفالگریش در حالی که گلی را برای چرخ آماده می کرد یافتم، آرامش خاصی در نگاه این پیرمرد هنرمند موج می زند، آرامشی که شاید ارمغان سال ها جان بخشیدن به گل و خاک باشد.
این استاد برجسته هنر خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: ۳۰ سال است به شکل حرفه ای وارد هنر سفالگری شده ام و تمام تلاش خود را برای احیای این هنر که یکی از میراث های معنوی خراسان رضوی محسوب می شود، به کار بسته ام.
فضلی نژاد ادامه می دهد: از اوایل کودکی به گل بازی علاقمند بودم و پدرم این استعداد و علاقه را در من کشف و مرا برای گام نهادن در این مسیر تشویق کرد.
وی عنوان می کند: روزی که نه گلی و نه مکانی برای آموزش این هنر رو به فرموشی در خراسان رضوی وجود داشت، من به دلیل علاقه و عشق به بوی گل و خاک متولی و بنیان گذار احیای آن در استان شدم.
فضلی نژاد با بیان اینکه آن زمان برای پیدا کردن گل به سر کوره ها می رفتم، ابراز می کند: کوره و مواد اولیه یعنی گل برای آموزش نبود و من خودم برای تهیه این دو مشقت های بسیاری را متحمل شدم.
وی با اشاره به قدمت چند هزار ساله هنر سفالگری در خراسان می گوید: عاشق بوی گل و خاک هستم و با جان و دل برای نجات این هنر رو به فنا و فراموشی کار کردم.
فضلی نژاد با اشاره به کهولت سن و بیماری اش عنوان می کند: در حال حاضر با وجود بیماری فعالیتم محدود شده ولی سعی می کنم هر روز در کارگاه را برای بازدید و جذب علاقمندان به آموزش سفال باز کنم.
سفالگری هنری رو به فراموشی
فضلی نژاد ادامه می دهد: با وجود احیای این هنر پر سابقه در استان به علت عدم حمایت از جانب مسئولان و متولیان دارد مسیر فنا و نابودی را طی می کند.
وی با بیان اینکه شاگردان زیادی در سطح کشور و حتی خارج از کشور در سفالگری دارم، عنوان می کند: ۳۰ سال پیش کارگاه سفالگری را با کمک مسئولان وقت و مدیر وقت ارشاد تاسیس کردم.
این پیشکسوت سفالگری خراسان رضوی می گوید: آموزش را در مدارس شاهد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدارس استثنایی و حتی دانشگاه ادامه دادم تا با تربیت افراد مستعد در این هنر پایه های آن استحکام یابد.
وی ابراز می کند: ولی متاسفانه بنا به دلائلی این هنر پر رمز و راز امروز دیده نمی شود و بسیاری از شاگردانی که تربیت کرده ام به علت عدم حمایت و مشکلات پیش رو راه آن را ادامه نداده و رهایش کرده اند.
استعدادهایی که سفالگری را رها کردند
وی تصریح می کند: شاگردان نخبه و با استعداد زیادی را آموزش داده ام که امروز دیگر کار نمی کنند و این ضربه بزرگی برای این هنر محسوب می شود.
وی به جایگاه سفال خراسان در کشور اشاره کرده و می افزاید: سفال خراسان امروز در کشور کم رنگ شده و شاید کمتر فردی این هنر را به نام خراسان رضوی می شناسد.
فضلی نژاد با تاکید بر اینکه تلاش زیادی برای ارتقای جایگاه سفال های افسانه ای خراسان کرده، می گوید: در جشنواره ها و فستیوال های بسیاری در کشور و حتی خارج کشور شرکت و تقدیر و لوح های بسیاری را برای استان به ارمغان آورده ام.
وی عنوان می کند: امروز بعد از گذشت سال ها از عمر سفال خراسان و با توجه به زحماتی که به کمک ارشاد استان در حفظ و ارتقای آن کشیده ام، متاسفانه شاهد افت این هنر هستیم.
فضلی نژاد ادامه می دهد: برخی از افراد با سنگ اندازی هایی که می کنند اجازه پیشرفت به این هنر را نمی دهند و همین امر هم انگیزه هنرمندان را از بین برده و آنها را دلسرد کرده است.
وی با بیان اینکه هنر کهن خراسان امروز به حالت انزوا در آمده، عنوان می کند: برای بسته نشدن در کارگاه سفالگری استان و ادامه مسیر پر پیچ و خم پیشرفت آن مبارزه می کنم.
اثرات معجزه آسای سفال بر درمان بیماران
فضلی نژاد می گوید: سفال و گل بازی اثرات معجزه آسای بسیاری در درمان برخی بیماری ها به ویژه بیماری های روحی دارد که محققان هم به آن پی برده اند.
وی با اشاره به آموزش سفالگری و تاثیر آن بر روی کودکان معلول ابراز می کند: سفالگری نوعی فیزیوتراپی محسوب می شود و با تخلیه انرژی ناراحتی های بسیاری را درمان می کند.
فضلی نژاد عنوان می کند: به جز جنبه هنری که سفالگری دارد جنبه علمی و روانی که در درمان بیماران دارد باید عاملی بر حفظ آن باشد.
وی با اشاره به یکی از شاگردانش می گوید: این شاگرد که به بیماری انزوا طلبی مبتلا بود با کمک سفالگری و تاثیرات به سزایی که روی تخلیه انرژی و روان درمانی دارد، درمان شد و توانست در جشنواره های بسیاری در کشور مقام آوری کند.
فضلی نژاد با بیان اینکه حیف است هنری با این قدمت و پیشینه تاریخی در استان و با وجود جنبه های علمی و درمانی بسیاری که دارد به فنا و نابودی کشیده شود، می افزاید: همه باید برای حفظ و حراست از این میراث کوشش کنند تا با وجود سنگ اندازی هایی که در راه پایداری آن می شود به هنری ماندگار و کارا مبدل شود.
این پیشکسوت هنر استان در پایان تاکید می کند: تا زمانی که بتوانم در راه احیای این هنر گام بر می دارم و باز نگه داشتن درب کارگاه سفالگری پذیرای تمامی علاقمندان به آموزش سفالگری از هر نقطه ای هستم.
پیشکسوت هنرمند استان و پدر سفال خراسان رضوی آغوشش را برای احیای این هنر پر رمز و راز تاریخی گشوده و متولیان و مسئولان باید با ارج نهادن به زحمات این چنین هنرمندانی در راه حفظ هنرهای رو به فراموشی آن هم سفالگری با وجود جنبه های علمی و درمانی بسیاری که دارد تلاش کنند.
چنین پیشکسوتانی تا پای، در هستی دارند باید بزرگ شوند و نام و کار ارزشمندشان دیده شود تا همیشه ماندگار بماند.
---------------------------------
گزارش و عکس: ملیحه زرین پور
