درخشش«جز از کل»از استرالیا تا ایران/ کامو قابل قیاس با تولتز نیست

به گزارش خبرنگار مهر، اسفندماه سال گذشته بود که ترجمه پیمان خاکسار از نخستین رمان نویسنده جوان استرالیایی تحت عنوان «جز از کل» در ۷۰۰ صفحه منتشر و روانه بازار شد. این رمان در مدت زمانی اندک و به رغم حجم بالا مورد اقبال کتاب دوستان ایرانی قرار گرفت.

پیمان خاکسار مترجم این رمان در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره علل محبوبیت ترجمه فارسی رمان «جز از کل» نوشته استیو تولتز، گفت: این مساله، علت های مختلفی دارد که یکی از آن ها می‌تواند پرکشش بودنش باشد. این رمان، بی نهایت پرکشش است. یعنی یک داستان تودرتوی بسیار پرشاخ و برگ و درگیرکننده دارد. این یکی از عوامل موفقیت این رمان است.

بوکر، حق «جز از کل» بود

وی افزود: «جز از کل» کاندیدای جایزه بوکر ۲۰۰۸ بوده است. یعنی در فهرست ۵ تای نهایی جا داشته است. این وضعیت هم در صورتی وجود داشته که این رمان، اولین کتاب نویسنده‌اش بوده و معمولا کتاب‌های اول را در فهرست بوکر، این قدر بالا نمی‌برند. ولی «جز از کل» به قدری نبوغ آمیز بوده که وارد فهرست ۵ تایی بوکر شد. در میان مطبوعات هم، گاردین و ایندیپنت گمانه‌زنی کرده بودند که جایزه را «جز از کل» می‌برد اما رمان «ببر سفید» جایزه برد. این هم در وضعیتی بود که همه معتقد بودند این دو رمان اصلا با هم قابل مقایسه نیستند و بوکر، حق «جز از کل» بود.

این مترجم در ادامه گفت: جذابیت اصلی رمان، به خاطر شخصیت‌های آن و نگرشی است که نسبت به زندگی دارند. همه، یک سری آدم های عجیب و غریب با نگاه‌های عجیب به زندگی هستند. حرف ها و دیالوگ هایشان هم خیلی جذاب است. یعنی در فرازهایی از کتاب، نویسنده به کل داستان را رها می‌کند و به حرف‌های این شخصیت‌ها می‌پردازد. به نظرم این مساله، عامل اصلی جذابیت این رمان، برای مخاطب ایرانی است.  

خلاصه رمان «جز از کل» ۱۰ صفحه می‌شود!

مترجم رمان «سومین پلیس» گفت: آن چه برایم غریب است، این نکته است که تولتز، این رمان را در ۲۸ یا ۲۹ سالگی نوشته و در این سن، رمانی بزرگ پدید آورده است. البته این کارش، بی سابقه نیست و رمانی مانند «اتحادیه ابلهان» هم همین وضعیت را دارد. یا باز هم عقب تر، نویسنده‌ای چون آلبر کامو در جوانی، خودش را مطرح کرد ولی «بیگانه» کامو با «جز از کل» قابل مقایسه نیست. داستان «بیگانه» را می‌توان در یک نیم صفحه تعریف کرد اما اگر تنها بخواهید خلاصه داستان «جز از کل» را تعریف کنید ۱۰ صفحه A۴ خواهد شد. این رمان همان طور که اشاره کردم، خیلی پرشاخ و برگ و به شدت فلسفی است که در هر ۲ صفحه آن، یک اتفاق می‌افتد.

خاکسار ادامه داد: «جز از کل»، فلسفی است ولی عناصر داستان پلیسی را دارد. یعنی نویسنده رمان را وارد وادی پلیسی می‌کند ولی در آن، حرف‌های فلسفی می زند. این حرف بزرگی است که فردی، یک رمان فلسفی سخت بنویسد ولی این کار را در یک پی رنگ پلیسی انجام بدهد. تولتز معماها را از اول کار، ارائه می‌کند و آن‌ها را ذره ذره حل می‌کند. این رمان در فرازهایی حتی متافیزیکی می شود.

مترجم رمان «جز از کل» در پاسخ به سوال دیگری درباره مهندسی و طرح این رمان گفت: استیو تولتز صدرصد این رمان را با مهندسی پیش برده است. چون لوکیشن داستان هم مرتب تغییر می کند. حالا رمانی مانند «اتحادیه ابلهان» از این هم مهندسی شده تر است. نویسنده با مهندسی ای که به آن اشاره می شود، اتفاقات ریزی را در آخر بسط می دهد که حیرت انگیز است.

رمانی که خواننده دوست ندارد تمام شود

خاکسار افزود: یک نکته وجود دارد و آن این است که «جز از کل» با «اتحادیه ابلهان» مقایسه می‌شود. احساسم این است که چون اتحادیه محبوب‌تر است، این کار را می کنند ولی این دو اثر، واقعا ربط زیادی به هم ندارند. شخصیت اول اتحادیه ابلهان، خیلی فلسفه باف است. شخصیت اول «جز از کل» هم همین طور. ولی مدلشان با یکدیگر فرق می‌کند. شاید چون هر دو طناز هستند، این رمان ها را مقایسه می کنند. اما در فرازهایی از اتحادیه ابلهان، مخاطب از خنده قهقهه خواهد زد در حالی که در خواندن «جز از کل» کار به قهقهه کشیده نمی‌شود.

وی در پایان گفت: «جز از کل» از معدود رمان‌های حجیمی است که خواننده، دوست ندارد تمام بشود. ولی کافی است که آن را شروع کنید. به نظرم اگر استیو تولتز، استرالیایی نبود، این رمان خیلی بیشتر از این دیده می شد. یعنی اگر نویسنده انگلیسی یا آمریکایی بود، مخاطبان بیشتری این کتاب را می‌خواندند.