تا یار که را خواهد و میلش به که افتد؟/ خداوند، سبب‌ساز است

به گزارش خبرنگارمهر، سفره ضیافت الهی مملو از برکات فراوان است و هر کسی به اندازه توانایی که دارد می‌تواند از این سفره بهره‌مند شود؛ هر چه بیشتر بهتر! با توجه به آمادگی اولیه ورود به این مهمانی از سویی و تقویت آن در طول این ماه از سوی دیگر، میزان استفاده مدعوین، متفاوت است. پس، از خداوند می‌خواهیم که بهره ما از این ماه را فراوان قرار دهد و می‌گوئیم: «اللَّهُمَّ وَفِّرْ فِیهِ حَظِّی مِنْ بَرَکَاتِهِ؛ [۱] ای خدا در این روز بهره مرا از برکاتش وافر گردان.»

راز چگونگی دریافت برکات الهی

وجه نامگذاری بِرکه، آن است که آبی فراوان و ثابت دارد؛ پس، به خیر و بخشش ثابت و فراوان الهی نیز برکت می‌گویند. [۲] ماه مبارک رمضان، ماهی است مملو از خیرات ثابت الهی. به عبارت دیگر از این ماه می‌توان، نعمت‌هایی را دریافت کرد که هم فراوانند و هم برای مدت طولانی باقی خواهند ماند. یعنی با مراجعه به درگاه الهی، می‌توانیم از برکات این مهمانی، برای یک سال، و بلکه برای تمام عمر، ذخیره کنیم.

قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض‏؛ [۳] و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً برکاتی از آسمان و زمین برایشان می‏‌گشودیم‏.» معادله، خیلی ساده است. گناه و مخالفت با فرمان‌های الهی به هر درجه‌ای، مانع وصول برکات الهی است؛ یعنی اگر گناه را برداریم به همان درجه، قطعاً برکات الهی به ما می‌رسد. از همین رو، استغفار، موجب برکت می‌شود چنانکه حضرت نوح (علیه السلام) خطاب به قوم خود می‌فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُ کاَنَ غَفَّارًا یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکمُ مِّدْرَارًا وَ یُمْدِدْکمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِینَ وَ یجعَل لَّکمُ جَنَّاتٍ وَ یجعَل لَّکمُ أَنهَارًا؛ [۴] و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. [تا] بر شما از آسمان بارانِ پی در پی فرستد. و شما را به اموال و پسران، یاری کند، و برایتان باغ‌ها قرار دهد و نهرها برای شما پدید آورد.»

مؤمن زیرک، در مهمانی خدا به دنبال بهترین بخشش و برکت الهی است. حالا که کلید بخشش‌های الهی، برداشتن مانعی به نام گناه دانسته شد، سوال مهم آن است که بهترین خیر الهی چگونه نصیب انسان می‌شود؟ دقیقاً همان سؤالی که امیرالمؤمنین (علیه السلام) از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) پرسیدند که: برترین اعمال در این ماه چیست؟ رسول خدا پاسخ دادند: «یَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ؛ [۵] ای ابا الحسن! برترین اعمال در این ماه پرهیز از محرمات است.» ورع، بالاترین درجه تقواست که در آن، انسان از هر چیزی که مقدمه گناه یا احتمال گناه در آن می‌رود اجتناب می‌کند؛ چنانکه امام حسن عسکری (علیه السلام) می‌فرمایند: «أَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَة؛ [۶] پارساترین مردم کسی است که در موارد شبهه توقف کند (و آن جا که حق روشن نیست دست به اقدام نزند)» امام باقر (علیه السلام) در حدیثی قدسی، کلام خداوند در این باره را بیان کرده و می‌فرمایند: «قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ابْنَ آدَمَ اجْتَنِبْ مَا حَرَّمْتُ عَلَیْکَ تَکُنْ مِنْ أَوْرَعِ النَّاسِ؛ [۷] خداوند متعال فرمود: ای فرزند آدم! از آنچه بر تو حرام کردم اجتناب کن تا از پرهیزکارترین مردم باشی.» به هر میزان که از گناه، مقدمات، و احتمال‌های گناه دور شویم، از ورع بیشتری برخوردار خواهیم بود و نهایتاً استفاده بیشتری از مواهب خدادادی این ماه خواهیم برد.

دستم را به خیر، باز کن
خداوند، سبب‌ساز است. به این معنی که اسباب انجام کارها را نیز خداوند مهیا می‌کند. به عبارت دیگر، توفیق به انسان می‌دهد و مسیر او برای انجام کارهای خیر را هموار و آسان می‌سازد. از این رو، از خدای متعال درخواست می‌کنیم که: «وَ سَهِّلْ سَبِیلِی إِلَی خَیْرَاتِهِ‏؛ [۸] و بسوی خیراتش راهم را سهل و آسان ساز.» کارهای خیر در این ماه، فراوان و متنوع هستند و هر کدام در جای خود دارای ارزش و ثواب است اما برخی افراد بر خلاف دیگران، اسباب انجام دادن آنها را به آسانی می‌یابند. این، ناشی از توفیقی است که خداوند شامل حال برخی کرده است.

در فراز بعدی دعای این روز از خدا می‌خواهیم که کارهای نیک ما در این ماه را قبول کند و می‌گوئیم: «وَ لاَ تَحْرِمْنِی قَبُولَ حَسَنَاتِهِ؛ [۹] و از حسنات مقبول آن مرا محروم مساز.» راز قبول شدن کارهای نیک نیز تنها در یک کلمه نهفته است؛ تقوا! قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین‏؛ [۱۰] خدا، تنها از پرهیزگاران می‌‏پذیرد!» آری! گناه می‌تواند موجب شود حتی کارهای نیکی که انسان، با شوق و رغبت انجام داده است نیز مورد قبول قرار نگیرد؛ چنانکه می‌فرماید: «قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً لَنْ یُتَقَبَّلَ مِنْکُمْ إِنَّکُمْ کُنْتُمْ قَوْماً فاسِقین‏؛ [۱۱] بگو: «چه به رغبت چه با بی‌‏میلی انفاق کنید، هرگز از شما پذیرفته نخواهد شد، چرا که شما گروهی فاسق بوده‌‏اید.»

انسان برای نیفتادن در دام گناه، و حفظ تقوای خود، نیازمند هدایتگری است که بهترین راهنما باشد و چه کسی بهتر از خدای متعال که هم بنده را می‌شناسد و هم راه حق را؟! پس از او درخواست کرده و می‌گوئیم: «یَا هَادِیاً إِلَی الْحَقِّ الْمُبِین؛ [۱۲] ای راهنمای بسوی دین حق آشکار.»

پی‌نوشت
[۱]. مفاتیح الجنان، دعای روز نوزدهم ماه رمضان.
[۲]. ‏حسین بن محمد راغب اصفهانی، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن (مرتضوی: تهران، ۱۳۷۴)، ج ۱, ۲۶۱.
[۳]. سوره اعراف، آیه ۹۶.
[۴]. سوره نوح، آیات ۱۰-۱۲.
[۵]. ‏محمد بن علی ابن‌بابویه، أمالی شیخ صدوق (کتابچی: تهران، ۱۳۷۶)، ۹۵.
[۶]. ‏حسن بن علی ابن‌شعبه، تحف العقول (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، ۱۳۶۳)، ۴۸۹.
[۷]. ‏محمد بن یعقوب کلینی، الکافی (اسلامیه) (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۳)، ج ۲, ص ۷۷، ح ۷.
[۸]. مفاتیح الجنان، دعای روز نوزدهم ماه رمضان.
[۹]. همان.
[۱۰]. سوره مائده، آیه ۲۷.
[۱۱]. سوره توبه، آیه ۵۳.
[۱۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز نوزدهم ماه رمضان.