ایران نیازمند موزه عکس جنگ است/ اعتماد عکاسان به نهادها مخدوش شده است

محسن شاندیز عکاس پیشکسوت در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضرورت حفظ و نگهداری عکس‌های دوران انقلاب و دفاع مقدس گفت: این موضوعی است که مدتها قبل از سوی برخی عکاسان مطرح شده بود و خوشبختانه امروز دیگر جای نگرانی نیست چراکه انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس توانسته در اندازه بضاعت خود این آثار را ساماندهی کند.

او با بیان این که عکس‌هایش را در اختیار انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس قرار داده است، بیان کرد: من همیشه نگران نگهداری و حفاظت عکس هایم از دوران انقلاب و جنگ بودم ولی خوشبختانه امروز با وجود تکنولوژی های پیشرفته در اسکن و کپی این آثار دیگر این نگرانی برطرف شده است و مسئولان انجمن عکاسان دفاع مقدس توانسته اند برخی از عکاسان را مجاب کنند تا آثارشان را در اختیار آنها قرار دهند. از سوی دیگر این عکس ها آنقدر در فضای مجازی و در مطبوعات منتشر شده است که دیگر نباید نگران از بین رفتن اسناد این دوره تاریخی باشیم.

این عکاس 62 ساله با اشاره به عکس‌هایی که برای خبرگزاری پارس (جمهوری اسلامی) در آن مقطع زمانی گرفته بود، توضیح داد: من عکاس دوران انقلاب و جنگ تحمیلی هستم و عکس های بسیاری را در آرشیو خبرگزاری پارس آن روزگار دارم که وقتی برای داشتن نسخه ای از این عکس ها به آنجا مراجعه کردم حتی حاضر نشدند عکس‌های یادگاری خودم را به من بدهند. عکاسان دیگر نیز وضعیت شبیه من را دارند، معلوم نیست که آنها نمی‌خواهند این عکسها را به ما بدهند یا آن که این آثار درست گردآوری و نگهداری نشده است که نمی توانند به ما بدهند.

او با تاکید بر لزوم حفظ آثار تصویری به جا مانده از انقلاب و دفاع مقدس بیان کرد: حدود 35 سال از انقلاب اسلامی گذشته است، بارها در خصوص ضرورت حفظ و نگهداری عکس ها و نگاتیوهای دوران انقلاب و جنگ تحمیلی هم صحبت شده  اما هیچ اتفاقی نیفتاده است. در هر دوره ای هر سازمانی در خصوص آثار انقلاب و جنگ به گونه ای رفتار کرده است، برخی کارهای خوبی در این زمینه کرده اند و برخی هم ضرورتی برای آن احساس نمی کنند، به هر صورت یک روند منطقی برای این مسائل وجود ندارد. این رفتارها ممکن است سلیقه ای باشد و هر مدیری رفتار متفاوتی را در قبال آرشیو عکس‌های انقلاب و دفاع مقدس در مطبوعات و خبرگزاری ها داشته باشد.

این عکاس انقلابی با تأکید بر اهمیت نحوه تعامل با عکاسان و صاحبان آرشیوهای عکس انقلاب و دفاع مقدس توضیح داد: من و آقای محمد صیاد مجاب شدیم که آرشیو عکسهایمان را در اختیار انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس قرار دهیم تا نسخه ای از آن را به صورت دیجیتالی داشته باشند و در شرایط مساعد نگهداری کنند اما بسیاری از عکاسان دیگر هم هستند که دوست ندارند آرشیو شخصی خود را در اختیار کسی قرار دهند و این حق را باید برای آنها قائل بود که خودشان بخواهند از آرشیو عکس هایشان نگهداری کنند چراکه به تجربه به آنها ثابت شده است که هیچ کس بیشتر از خودشان برای این آثار دلسوز نیست. 

محسن شاندیز که سالها با آژانس عکس کوربیس همکاری داشته است، در بخش دیگری از سخنانش درباره اهمیت عکس های انقلاب و دفاع مقدس گفت: همه هنرهای ایران در سه دهه اخیر از انقلاب و دفاع مقدس تأثیر گرفته اند، نقاشی، مجسمه‌سازی، پوستر و ...اما ارزش عکس به مستند بودن آن است و با گذشت زمان ارزش این عکس‌ها بیشتر می شود.

او تصریح کرد: با وجود تکنولوژی های امروز برای اسکن کردن و تهیه فایل دیجیتال از نگاتیوها و عکس‌ها، دیگر جای نگرانی نیست که اسناد این مقطع تاریخی کشورمان از بین برود.

شاندیز درباره نیاز به داشتن موزه ای برای عکس های انقلاب و دفاع مقدس هم گفت: نیاز به داشتن چنین موزه ای وجود دارد اما از سوی دیگر مسئولان باید رفتار حرفه ای در این زمینه داشته باشند و بتوانند عکاسان را مجاب کنند که از آثار آنها به درستی در این موزه نگهداری می کنند، در چنین شرایطی بسیاری عکاسان آثارشان را در اختیار موزه قرار خواهند داد. اما بارها مشاهده شده است که بودجه هایی برای این موارد هزینه می شود اما مسئولان دولتی چنان که باید و شاید قادر نیستند که عکاسان را مجاب کنند. این در  حالی است که در بخش خصوصی برای جشن تصویر سال، آنقدر اثر ارسال می شود که دیگر جایی برای پذیرش وجود ندارد بنابراین به نظر می رسد که اگر موزه ای بر اساس شرایط استاندارد و در یک چارچوب اصولی و صحیح تأسیس شود و مدیریت درستی هم داشته باشد، عکاسان هم با رغبت بیشتری آثارشان را در اختیار چنین موزه ای قرار خواهند داد.

عکاس سابق خبرگزاری پارس (جمهوری اسلامی) در بخش دیگری از سخنانش از عدم رعایت قانون کپی رایت در کشورمان انتقاد کرد و گفت: بارها اتفاق افتاده است که عکسی را برای مورد خاصی در اختیار یک رسانه قرار می دهیم ولی بعد از آن بارها از این اثر بدون اجازه و بدون آن که به نام عکاس آن اشاره شود، استفاده می شود این در حالی است که اجازه گرفتن از صاحب یک اثر برای انتشار آن در فضای مجازی یا مطبوعات یک اصل اخلاقی است و باید قبل از انتشار از صاحب اثر اجازه گرفته شود، به همین دلیل است که عکاسان اعم از حرفه ای و یا غیر حرفه ای دوست ندارند که آثارشان را در اختیار دیگران قرار دهند.

این عکاس پیشکسوت در ادامه گفت: ما عکاسان دوران انقلاب و جنگ تحمیلی به جز آسیب های جسمی که از انقلاب و  جنگ دیده ایم چه برایمان مانده است که امروز انتظار داشته باشیم به راحتی به هر کسی اعتماد کنیم و آرشیو عکس‌هایمان را نیز در اختیارشان قرار دهیم.

شاندیز با انتقاد از رفتارهای برخی مسئولان نسبت به عکاسان انقلاب و دفاع مقدس اضافه کرد: امروز باید دید که عکاسان زمان انقلاب و  جنگ تحمیلی در چه شرایطی هستند، چرا فقط در ایام خاصی از سال از آنها سراغ می گیریم و در طول سال یادی از آنها نمی شود، چرا وقتی ارگان و سازمانی کارشان با عکاس انقلاب و جنگ به صورت مقطعی تمام می شود دیگر حتی به تلفن های آنها پاسخ نمی دهند.