نابسامانی رودخانه های لرستان و حوادثی که خبر نمی کند/ نگرانی از وقوع سیلابهای مخرب

به گزارش خبرنگار مهر، به دنبال خشکسالیهای سالهای گذشته از سیلاب سال 84 در شهرستان پلدختر تاکنون حادثه جدی که بتوان نام آن را سیل نهاد در استان لرستان رخ نداده است تا این امر موجب غفلت مسئولان از سیل خیزی برخی شهرستان های این استان شود.

این در حالیست که شهرستان پلدختر در بهمن ماه سال 84 شاهد خسارت بارترین سیلاب 50 سال گذشته لرستان بود تا این سیلاب با آبدهی بیشینه سه هزار و 90 مترمکعب در ثانیه خساراتی معادل 800 میلیارد ریال بر جای بگذارد.

همین حادثه نشان می دهد که استان لرستان مستعد وقوع سیلابهای مخرب است، موضوعی که نباید از نظر مسئولان دور بماند.

از طرف دیگر کم توجهی به این مخاطره طبیعی در شهرستانهای مختلف استان موجب شده تا کارشناسان از استمرار این روند ابراز نگرانی کنند به طوریکه برخی معتقدند که مراکز شهری این استان در صورت وقوع سیلاب شاهد خسارات جدی خواهند بود.

کم توجهی به مباحث پیشگیرانه در این حوزه، اجرای پروژه های فاقد مطالعه و کارشناسی، غفلت از توجه به پدیده سیل در روند ساخت و سازها، عدم ساماندهی اصولی و درست رودخانه های استان و ... از جمله مواردی است که به دلیل غفلت مسئولان از احتمال وقوع سیل در استان رخ داده و همین امر موجب نگرانیهای جدی شده است.

لرستان از نقاط سیل خیز کشور با پتانسیل بالاست

رضا میرزایی دبیر کارگروه تخصصی سیل و طغیان رودخانه های استان لرستان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: سیل یکی از حوادث طبیعی است که سالانه خسارات زیادی به مردم و جامعه وارد می کند.

وی ادامه داد: این پدیده از نظر تعداد وقوع و گستردگی حوزه عمل، نسبت به سایر بلایای طبیعی در مرتبه بالاتری قرار دارد، به طوریکه یافته های آماری نشان می دهد در پنج دهه گذشته، بیش از نیمی از خسارات ناشی از بلایای طبیعی در دنیا مربوط به سیل بوده است.

میرزایی در خصوص سیل خیزی استان لرستان نیز عنوان کرد: لرستان سرزمینی کوهستانی با شیب متوسط حدود 11 درصد است که به لحاظ شرایط آب و هوایی و وجود بارش های شدید و سیل زا، گسترش سازنده های زمین شناسی ریزدانه و نفوذ ناپذیر، ویژگیهای خاکشناسی و همچنین دخل و تصرف های انسانی در حوضه های آبخیز آن به صورت تغییر کاربریهای غیراصولی در بستر و حریم رودخانه ها، برداشت های بی رویه مصالح رودخانه ای و تخریب پوشش گیاهی، یکی از نقاط سیل خیز کشور با پتانسیل بالاست.

که وقوع بیشتر سیلابهای شدید مربوط به اسفند و فروردین ماه است

میرزایی افزود: اگر چه به علت رخداد خشکسالیهای چند سال اخیر از بهمن ماه سال 84 تاکنون سیل یزرگ و مخربی در استان نداشته ایم ولی وضعیت آب و هوایی و رژیم آبدهی رودخانه ای استان لرستان به گونه ای است که وقوع بیشتر سیلابهای شدید مربوط به اسفند و فروردین ماه است.

کارشناس ارشد شرکت آب منطقه ای استان لرستان در ادامه سخنان خود در رابطه با عوامل نابسامانی رودخانه های استان اظهار داشت: تغییر کاربری بستر و حریم، ایجاد سازه های متعدد عرضی در مسیر جریان رودخانه ها، کاهش عرض رودخانه ها و مجاری جریان، طراحی های نامتناسب در بستر و حریم، برداشت های بی رویه و غیراصولی شن و ماسه و ریختن مصالح حاصل از فعالیت های عمرانی و نخاله ها و پساب های خشک از مهمترین عوامل نابسامانی رودخانه های استان لرستان است که معمولا توسط ادارات و ارگانها و عوامل آنها صورت می گیرد.

نگرش مسئولین نسبت به رودخانه و مهندسی رودخانه تغییر کند

میرزایی بیان داشت: با توجه به مشکلات پیش آمده برای رودخانه های استان، لازم است که نگرش مسئولین نسبت به رودخانه و مهندسی رودخانه تغییر کند و علاوه بر اینکه مجدد کاربریها و سازه های ایجاد شده در بستر و حریم رودخانه ها مورد بازنگری و مهندسی ارزش قرار گیرد، بلکه هر اقدام جدیدی در رودخانه ها با مطالعه و مجوز قبلی از شرکت آب منطقه ای که متولی رودخانه هاست صورت بگیرد.

میرزایی با بیان این مطلب که ساماندهی رودخانه ها در داخل شهرها با شهرداریها و در بیرون شهر با شرکت آب منطقه ای است گفت: اکثر رودخانه های دائمی و پرآب و سیل خیز لرستان از داخل شهرها و نقاط پرجمعیت عبور می کند.

رودخانه هایی که تبدیل به آبگذر شهری شد

وی ادامه داد: این در حالیست که متاسفانه بستر رودخانه های استان طی سالهای اخیر در اثر تغییر کاربریها که توسط شهرداریها یا با مجوز آنها صورت می گیرد تغییر زیادی کرده و در واقع به یک آبگذر شهری تبدیل شده اند.

میرزایی افزود: این امر موجب شده که این رودخانه ها به هیچ وجه ظرفیت آبگذری سیلابهایی با دوره بازگشت 50 و 100 و 200 ساله را ندارند؛ لذا بایستی در شهرها منتظر حوادث ناشی از سیلاب های مخرب در آینده باشیم.

مشاور اجرایی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای لرستان با ابراز نگرانی در زمینه وقوع سیلاب در مناطق شهری افزود: 61.3 درصد از جمعیت استان لرستان در شهرها زندگی می کنند و بررسی های آماری نشان می دهد که این روند رو به افزایش است.

میرزایی افزود: با توجه به تغییر عمده در بستر و حریم رودخانه ها در مناطق شهری، بایستی گفت که ریسک سیلاب در شهرهای استان لرستان نسبت به مناطق روستایی بالاتر است و این یک موضوع مهم است که مسئولین به ویژه شهرداریها و شوراهای اسلامی شهرها بایستی به آن توجه کنند و قبل از وقوع حوادث دلخراش، چاره ای بیندیشند.

کم توجهی به کارگروه تخصصی سیل و طغیان رودخانه ها

دبیر کارگروه تخصصی سیل و طغیان رودخانه های استان در خصوص عملکرد کارگروه سیل نیز اظهار داشت: مدیران در جلسات کارگروه کمتر شرکت می کنند و نمایندگانی که به جلسات می فرستند صاحب اختیار نبوده و قدرت تصمیم گیری ندارند.

میرزایی تصریح کرد: از سوی دیگر متاسفانه مصوبات این کارگروه که نیاز به پشتوانه مالی دارد نیز به علت نبود اعتبار، اجرایی نمی شود.

وی با بیان این مطلب که کارگروه کشوری برای کارگروههای استانی برنامه و ساز و کاری ندارد اظهار داشت: ارتباط بسیار ضعیف کارگروه کشوری با کارگروههای استانی، نبود اعتبار، عدم همکاری مدیران ادارات در اجرایی کردن مصوبات، نبود برنامه و سازکار مناسب از طرف کارگروه کشوری برای اجرایی نمودن مصوبات کارگروههای استانی سبب شده که کارگروههای استانی کارایی لازم را نداشته باشند.

میرزایی با بیان اینکه این وضعیت کارگروههای سیل تقریبا در کل کشور عمومیت دارد، عنوان کرد: با این رویکرد مشکلی از سیل کشور حل نخواهد شد.

به هر روی نباید فراموش کرد که رودخانه های لرستان همیشه اینقدر آرام نیستند که طی سالهای خشکسالی بوده اند، کمی که به خاطراتمان رجوع کنیم روزهایی را به یاد می آوریم که این رودخانه ها وقتی بستر را بر خود تنگ می دیدند از بستر خود خارج شده و راهی کوچه و خیابان شده اند، این رودخانه ها بارها ثابت کرده که اینقدرها که خیال ما فارغ است، آنها آرام نیستند.

.........................

گزارش: فاطمه پناهی