شپشها روی سر وکول دانش آموزان ارومیه ای/ مسئولان: کاملا طبیعی است

به گزارش خبرنگار مهر در ارومیه، رئیس سازمان آموزش و پرورش استان در حالی که روز به روز به تعداد دانش آموزان شپش زده در مدارس افزوده می شود در عین ناباوری از مهار کامل این بیماری در مدارس خبر می دهد و می گوید: با همکاری مرکز بهداشت و درمان آذربایجان‌غربی و توزیع رایگان شامپوهای ویژه شپش در خانه‌های بهداشت، این مسئله به طور کامل در مدارس استان مهار شده است!

احمد محمودزاده در عین حال با بیان اینکه هشت مدرسه ناحیه یک و دو ارومیه مبتلا به این بیماری بودند، می گوید: شورای شهر ارومیه نیز برای رفع این مسئله 500 میلیون ریال اعتبار اختصاص داده است.

مسئولان و کارشناسان بهداشت و سلامت آموزش و پرورش و دانشگاه علوم پزشکی استان نیز، شیوع این پدیده را جدی نمی‌دانند و در شروع فصل سرما آن را طبیعی تلقی می‌کنند این درحالی است آمار دانش آموزان شپش زده در سال جاری بیش از سایر سالهای گذشته است.

هرچند کارشناس سلامت و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش آذربایجان غربی از ارائه آمار تعداد دانش آموزان ابتلا به شپش سر باز می زند و می گوید آمار به صورت فصلی و تنها با اجازه حراست باید اعلام شود ولی در عین حال اظهار می کند: بروز پدیده شپش زدگی در بین دانش آموزان همه ساله مشاهده می شود و در این راستا سال گذشته دو هزار و 51 دانش آموز مبتلا به شپش در سطح استان شناسایی شد که امسال با توجه به شیوع آن باید شاهد افزایش آمارها باشیم.

اولین بار بحث شیوع شپش در آخرین جلسه شورای آموزش و پرورش استان در آبان ماه سال جاری در حالی مطرح شد که اهمیت بحث شیوع آنفلوانزا و تعطیلی برخی مدارس و کنترل این بیماری به عنوان دغدغه اصلی مسئولان و خانواده ها مطرح بود و این امر موجب شد بروز این پدیده بهداشتی تنها به هشدار معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و تاکید رئیس سازمان آموزش و پرورش استان در جهت توجه به بهداشت دانش آموزان و اتخاذ راهکارهای عملی از جمله توزیع گسترده شامپو مخصوص برای مقابله با آن محدود شود.

شاید همانگونه که مسئولان امور بهداشت استان و مدارس اعلام می کنند با توجه به شیوع همه ساله شپش در مدارس جای هیچ گونه نگرانی وجود نداشته و درمان شپش به راحتی امکانپذیر باشد و به قول آنها شیوع شپش در سطح مدارس ارومیه بزرگنمایی از سوی رسانه ها قلمداد شود ولی به لحاظ تاثیرات منفی و روانی بر روی دانش آموز مبتلا و سایر دانش آموزان، عدم وجود کافی مربیان بهداشتی نمی توان به راحتی از آن عبور کرد.

از اواسط پاییز هر سال شیوع شپش در مدارس کشور به ویژه دوره ابتدایی افزایش می‌یابد، هر سال روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها از شیوع شپش خبر می‌دهند و مانند هر سال آموزش و پرورش در تهران و شهرستان‌ها به تکذیب خبر می‌پردازد.

به نظر می‌رسد علت این تکذیب نه به خاطر نادیده گرفتن شپش در مدارس که ناشی از انکار وضعیت نامطلوب بهداشت در مدارس است. 

اما نکته قابل توجه در خصوص بروز این پدیده اجتماعی در ارومیه اظهار نظرهای ضد و نقیص و بعضا قابل توجه از سوی مسئولان است.

کارشناس سلامت و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش آذربایجان غربی به همراه معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی در گفتگو با مهر زمان و علت اصلی شپش زدگی را آغاز فصل سرما و اولین بار تابستان امسال و ازطریق مهدهای کودک اعلام می کنند، ولی معاون اجتماعی بهزیستی آذربایجان غربی با کذب محض دانستن ادعای آموزش و پرورش استان اظهار می کند: تمامی مهدهای کودک در ارومیه و استان در تابستان تعطیل هستند و نهایت فعالیت آنها به خرداد ماه هر سال محدود می شود و بحث دیگر بروز شپش به دلیل گرما بوده و تاکنون هیچ گزارش حتی یک مورد مبنی بر بروز بیماری شپش در هیچ یک از مهدهای کودک به ما واصل نشده است.

نکته جالب تر اینکه معاون سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز در سفری که هفته گذشته به ارومیه داشت در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر بروز این بیماری در بین دانش آموزان ارومیه ای را پدیده ای کاملا محلی دانسته و اظهار داشت: این بیماری هم اکنون در سطح کشور کاملا کنترل شده است.

تمامی این اظهار نظرها در حالی صورت می گیرد که بنا بر اظهار مسئولان استان بروز شپش در مدارس ارومیه مختص به منطقه یا مدرسه خاصی نیست، بلکه همه ساله در تمامی مناطق کشور و حتی دنیا هستند دانش آموزانی هستند که به دلیل عدم رعایت بهداشت فردی به راحتی دچار شپش زدگی می شوند.

کاهش مربیان بهداشت شیوع شپش را گسترش داده است

اگر تا سال گذشته ابتلا به شپش در برخی مدارس، دیده می شد امسال با کاهش تعداد مربیان بهداشت، شیوع شپش وضعیت دیگری دارد این امر بیش از همه موجبات نگرانی خانواده های ارومیه ای را فراهم کرده است چرا که عدم رعایت بهداشت در مدارس نه تنها باعث مختل شدن سیستم آموزشی دانش آموزان بلکه بار روانی بسیار بدی ناشی از این معضلات اجتماعی در مدارس لطمات جبران ناپذیری در آینده به همراه دارد.

شپوع شپش در مدارس را باید نه تنها یک مشکل بهداشتی بلکه یک معضل فرهنگی دانست چرا با توجه به کمبود مربی بهداشتی در مدارس باید در سالهای آتی نیز شاهد بروز مشکلات بهداشتی فراوانی در بین دانش آموزان باشیم.

براساس برنامه چهارم توسعه باید به ازای هر 750 دانش ‌آموز یک مربی بهداشت وجود داشته باشد این در حالی است که بیشتر مدارس کشور فاقد مربی بهداشت هستند، بنابراین چندان عجیب نیست که دانش‌آموزان به دلیل کامل نشدن مهارت‌ها و شرایط سنی آسیب‌پذیر در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها باشند.

تعداد مبتلایان به شپش موی سر در آذربایجان غربی به 240 مورد رسید

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و بهداشت و درمان آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگارمهر تعداد مبتلایان به شپش در بین دانش آموزان ارومیه را 240 نفر اعلام کرد و گفت: بر اساس آمار به دست آمده شپش در مدارس دخترانه به دلیل بلند بودن موی سر دانش‌آموزان دختر بیشتر از مدارس پسرانه است.

کامران دهقان با اشاره به اینکه امر نگران‌کننده‌ای در مدارس وجود ندارد و دانش ‌آموزان می‌توانند با رعایت بهداشت فردی به ویژه شانه کردن و شستن مداوم موی سر از انتقال شپش به افراد سالم جلوگیری کنند، اضافه کرد: مشکل شیوع شپش در مدارس بزرگنمایی از سوی مطبوعات و رسانه هاست.

وی با بیان اینکه بروز این مشکل بهداشتی در مدارس و کنترل و نظارت آن در سطح مدارس در حیطه وظایف معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی نیست، خاطرنشان کرد: با توجه به تعداد زیاد دانش آموزان و مدارس در کنار کمبود نیرو و امکانات در این معاونت امکان نظارت کامل در مدارس امکانپذیر نیست ولی اگر در میان دانش ‌آموزان یک کلاس، حتی یک مورد شپش مشاهده شود باید تمام دانش ‌آموزان آن کلاس و اگر در یک مدرسه در سه کلاس شپش مشاهده شود تمام مدرسه باید مورد بررسی قرار گیرد که این اقدام در حال اجراست.

دهقان با تاکید بر اینکه شپش‌ها درمان راحتی دارند، تصریح کرد: در این راستا بیش از پنج هزار شامپوی "پرمترین" خریداری و به صورت کاملا رایگان در بین تمامی مراکز بهداشتی توزیع شده است.

وی با اشاره به اینکه تاکنون 240 مورد از این شامپو در بین دانش آموزان مبتلا و حتی خانواده های این دانش آموزان توزیع شده است، بیان داشت: فرد مبتلا اگر به موقع مراجعه و درمان کند و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد از انتقال آن به دیگران جلوگیری می‌شود که متاسفانه به علت کم ‌توجهی، وقتی فردی مبتلا می‌شود در محیط مدرسه یا کار به راحتی این حشره را که حرکت می‌کند به دیگری منتقل می‌کند.

این مقام مسئول با بیان اینکه شپش مشکل استانی نیست، افزود: همه ساله در تمامی مناطق کشور به دلیل عدم رعایت بهداشت فردی و نیز آغاز فصل سرما شاهد بروز این مشکل بهداشتی در برخی مناطق هستیم.

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی علت اصلی شیوع این بیماری را تابستان سال جاری و از طریق مهدهای کودک عنوان کرد و گفت: در این ارتباط آموزش‌های لازم برای اولیا و مربیان در مدارس ارائه می‌شود و در شهر ارومیه از تمام مهدهای کودک‌بازدیدهای لازم انجام گرفته است.

یک مورد ابتلا به شپش در هیچ یک از مهدهای کودک استان گزارش نشده است

این اظهار نظر در حالی صورت می گیرد که معاون اجتماعی سازمان بهزیستی آذربایجان غربی با واکنش شدید نسبت به ادعای سازمان آموزش و پرورش استان در خصوص شیوع شپش از مهدهای کودک بیان کرد: آموزش و پرورش استان با این ادعا تلاش دارد معضل بهداشتی مدارس را تحت شعاع قرار دارد.

جلال جهانگیری افزود: تمامی مهدهای کودک استان نه تنها اینکه تاکنون حتی یک مورد ابتلا به شپش گزارش واصل نکرده اند بلکه از خردادماه تعطیل هستند.

وی با بیان اینکه بروز پدیده شپش زدگی با آغاز فصل  گرما صورت می گیرد، خاطرنشان کرد: باید از کسانی که ادعا می کنند این مشکل بهداشتی از مهدهای کودک استان شیوع یافته پرسید وقتی مهدهای کودک تابستان تعطیل هستند چگونه می توانند منبع شیوع شپش باشند؟

بهار امسال دو هزار و 51 دانش آموز مبتلا به شپش شناسایی شد

کارشناس سلامت و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش آذربایجان غربی که معتقد است بروز پدیده شپش زدگی همه ساله در مدارس کاملا عادی و طبیعی است، اظهار داشت: شیوع شدید این بیماری از تابستان امسال و از طریق مهدهای کودک آغاز شده است.

سوسن یکتا آغاز فصل سرما، عدم رعایت بهداشت فردی دانش آموزان و کمبود مربی بهداشت و امکانات بهداشتی در مدارس را از علل گسترش شپش زدگی در بین دانش آموزان ارومیه ای عنوان کرد و افزود: هم اکنون تیمهای مشترک از سوی آموزش و پرورش استان و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تشکیل شده و در حال معاینه و بررسی میزان این بیماری در سطح مدارس هستند.

وی ادامه داد: همچنین در کنار معاینه ضمن توزیع شامپوی شپش در بین دانش آموزان مبتلا آموزشهای لازم توسط کارشناسان به دانش آموزان ارائه می شود.

یکتا ارائه هر گونه آمار در خصوص تعداد دانش آموزان مبتلا به شپش را منوط به اجازه حراست دانسته و بیان کرد: آمار دانش آموزان به صورت فصلی جمع بندی می شود در این راستا بهار امسال بر اساس آخرین آمار دو هزار و 51 دانش آموز مبتلا به شپش شناسایی شد.

70 درصد دانش آموزان آذربایجان غربی از خدمات بهداشتی محروم هستند

کارشناس سلامت و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش آذربایجان غربی با انتقاد از کمبود مربی بهداشت در مدارس افزود: مدارس به خصوص مدارس دخترانه به خدمات بهداشتی بیشتری نیاز دارند در حالی که بسیاری از مدارس فاقد مربی بهداشت هستند.

وی افزود: متاسفانه به دلیل افزایش تعداد مربیان بهداشتی بازنشسته شده در مدارس طی سالهای اخیر، نیروهای جدید جایگزین نشده و شاهد کاهش تعداد مربیان بهداشتی در مدارس هستیم.

یکتا با اشاره به تشکیل تیمهای متشکل از مربیان بهداشت آموزش و پرورش یادآور شد: هم اکنون مربیان بهداشت در قالب این تیم ها بسیج شده و در حال غربالگری دانش آموزان هستند و به طور متوسط هر مربی 100 دانش آموز را از نظر وجود بیماری شپش بررسی می کند

تنها 54 مربی بهداشت برای 580 هزار دانش آموزان آذربایجان غربی وجود دارد

یکتا تعداد مربیان رسمی بهداشت در استان را 54 نفر اعلام کرد و افزود: در ماه های اخیر و با توجه به ابتلای بیماری آنفلوانزای نوع A تاکنون 116 نفر بهداشت کار نیز جذب شده است ولی با این وجود تعداد مربیان بهداشت با توجه تعداد مدارس و دانش آموزان استان جوابگو نیست.

از بروز شپش در مدارس ارومیه خبر ندارم

معاون سلامت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با خبرنگار مهر با تعجب از بروز شپش زدگی در بین دانش آموزان ارومیه گفت: از بروز این پدیده بهداشتی در مدارس ارومیه خبر ندارم.

حسن امامی رضوی افزود: بروز شپش در مدارس کشور کاملا کنترل شده و ابتلا دانش آموزان ارومیه به شپش مشکل محلی است.

 فقر فرهنگی مهمترین عامل بروز شپش موی سر در مدارس آذربایجان غربی

رئیس سازمان آموزش و پرورش آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار مهر تاکید کرد: متاسفانه در سالهای اخیر در مدارس دخترانه و حتی پسرانه به دلیل ناآگاهی از اصول بهداشت شخصی شاهد بروز  بیماری شپش زدگی هستیم.

احمد محمودزاده فقر فرهنگی را از دیگر عوامل بروز این پدیده بهداشتی دانست و اظهار داشت: با توجه به اینکه این پدیده بیشتر در بین دانش آموزان دختر بروز می کند ولی با ابراز تاسف شاهد شیوع آن در مدارس پسرانه نیز هستیم که با ارائه آموزشهای لازم به دانش آموزان، خانواده و اولیای مدارس و نیز توزیع شامپو مخصوص درصدد ریشه کنی آن هستیم و تا حدودی توانسته ایم آن را مهار کنیم.

تناقض در آمار تعداد مربیان بهداشت استان

وی تعداد مربیان بهداشت مدارس استان با هفت نفر بیشتر نسبت به آمار کارشناس سلامت و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش استان 62 اعلام کرد و ادامه داد: هم اکنون تنها 62 مربی بهداشتی برای 580 هزار دانش آموز وجود دارد که به صورت نیمه وقت در سطح مدارس فعالیت می کنند که فرصت کافی برای ارائه خدمات و آموزش های لازم بهداشتی ندارند.

محمود زاده استاندارد ملی برای حضور مربی در مدارس استان را یک مربی برای 12 نفر اعلام و خاطرنشان کرد: مشکلات مالی و محدودیت در جذب نیرو باعث بروز محدودیت هایی در به خدمت گرفتن نیروهای زبده در این ارتباط شده است و می طلبد مسئولان کشوری و استانی در این زمینه چاره اندیشی کنند.

آشنایی بیشتر با شپش

نام علمی شپش سر، "پدیکولوس هیومنوس کپیتیس" است. دوره زندگی یک شپش تنها چند هفته است. شپش ماده در هر نوبت تخم‌ریزی، حدود 100‌‌تخم می‌گذارد. این حشره ماده چسبناکی ترشح می‌کند که باعث چسبیدن تخم‌ها به مو در نزدیکی پوست سر می‌شود، هشت روز بعد، تخم‌ها سر باز می‌کنند و در عرض دو هفته این شپش‌ها بالغ می‌شوند و در مدتی که از زندگی‌ شان باقی است، روزی یک یا دو بار از خون انسان تغذیه می‌کنند.

شپشها شش پا دارند که به آنها این امکان را می‌دهد به موای سر بچسبند و از یکی به دیگری جابجا شوند. در ضمن می‌توانند به سرعت حرکت کنند و این باعث می‌شود که دیدن آنها سخت تر شود.

با وجود آن که این انگل‌ها به خون انسان بسیار علاقه‌مند هستند، ولی علاقه چندانی به خون سگ، گربه یا سایر حیوانات خانگی ندارند.

یک بدفهمی در مورد شپش وجود دارد و آن اینکه «شپش‌ها از حیوانات خانگی به بچه‌ها منتقل می‌شوند.» در حقیقت، شپش‌ها اصلا حیوانات خانگی را آلوده نمی‌کنند. آنها نمی‌توانند بدون خون انسان بیش از یک تا دو روز زنده بمانند.

بنابراین جارو کردن خانه، تمیز کردن مبلمان و شستشوی کف زمین، نقش اندکی در پیشگیری از ابتلا به شپش دارد، چون شپش علاقه‌ای به ماندن روی این سطوح ندارد و اگر در این جاها باشد، مرگ او حتمی است.

با شپش چه کار باید کرد؟

اگر کسی به شپش سر آلوده شد نباید دست و پای خود را گم کند. ممکن است این بیماری به نظر ناخوشایند باشد ولی خطرناک نیست و نمی‌تواند بازتابی از ناپاکیزگی یا سایر جنبه‌های شخصیتی شما باشد.

برای مقابله با شپش، داروهایی تجویز می‌شوند که حاوی پیرترین (ماده‌ای که از گل داوودی گرفته می‌شود)‌، یا پرمترین (نوع صناعی آن)‌هستند. شامپوهای حاوی این مواد نیز برای درمان شپش سر مورد تایید قرار گرفته‌اند و موثرند.

معمولا یک درمان دوم نیز در روز هفت تا 10 ابتلا لازم است. گاهی شپش‌ها از خودشان مقاومت نشان می‌دهند و این مقاومت ممکن است بیشتر شود. در این موارد، قدم بعدی استفاده از شامپوهای حاوی لیندان یا مالاتیون است که باید حتما توسط پزشک تجویز شوند.

شانه کردن می‌تواند کمک‌کننده باشد، ولی بیشتر به درد کودکانی که موهای کوتاه دارند می‌خورد. در حالی که تمیز کردن مبلمان و فرش برای پیشگیری از شپش لازم به نظر نمی‌رسد، شستن روتختی، روبالشی و لباس‌ها توسط آب داغ توصیه می‌شود، چون این لوازم با سر شخص آلوده در تماسند. برس‌ها، شانه‌ها و هر چیزی که با موی سر در تماس مستقیم است، مانند کلاه، کش مو و ... باید هر روز با آب داغ شسته شوند تا بیماری برطرف شود.

حکایت همچنان باقی است

ابتلای به شپش مختص امسال یا سال گذشته نیست بلکه از سالیان گذشته دانش آموزان ارومیه ای و استان با آن درگیر هستند، کمبود مربی بهداشت نیز مشکل امسال و پارسال نیست، حکایتی است که از دیرباز آغاز شده و همچنان باقی است.

بروز مشکلات و بیماریهای مانند شپش، آنفلوانزا در مدارس زنگ هشداری است برای مسئولان تا اهمیت بهداشت مدارس را در برنامه ریزی های خود قرار دهند چرا که  در صورت ادامه این روند صدمات جبران ناپذیری از نظر روانی و آموزشی در بین دانش آموزان باقی خواهد ماند.

..............................

گزارش: سکینه اسمی