حرکت کانون زمین لرزه ها به سمت جنوب کرمان/ زلزله هر آن در راه است

علی رشیدی در گفتگو با خبرنگار مهر در کرمان به مناسبت سالروز زمین لرزه بم با اشاره به زلزله خیز بودن اکثر نقاط استان کرمان گفت: تقریبا تمام مراکز جمعیتی استان کرمان و شهرهای بزرگ در مجاوری گسلهای جوان و فعال قراردارند.

وی در خصوص تعداد گسلهای فعال کرمان گفت: نمی توان عدد دقیقی درخصوص تعداد گسلهای فعال کرمان اعلام کرد چون تنها یکی از گسلهای فعال کرمان که به گ"سل کوهبنان" معروف است خود از 40 گسل مختلف تشکیل می شود، که این گسله ها با فواصل مختلف از هم قرار واقع شده اند که زمین لرزه سال 83 زرند که منجر به کشته شدن تعدادی از هم استانی ها شد به دلیل فعالیت تنها یکی از این گسلها رخ داد همچنین همین گسل در سال 56 نیز موجب بروز زمین لرزه شدید و تلفات سنگین مالی و انسانی در منطقه شده است که فعالیت این گسل هم اکنون به سمت جنوب گسل در حال حرکت است.

رشیدی خاطر نشان کرد: گسلها در واقع شکستگی پوسته زمین هستند که به دلیل جابجایی به وجود آمده اند که در بسیاری نقاط وجود دارند اما گسلهای زلزله خیز گسلهایی هستند که فعال هستند و حرکت می کنند با این حال همه گسلها خطرناک نیستند که به گسلهای مرده معروفند.

وی از مهمترین گسلهای کرمان به "گسل سیرچ" اشاره کرد که از غرب شهر شهداد عبور می کند، و ادامه داد: همچنین گسلهای شرق شهر راور نیز فعال هستند اما گسل کوهبنان شناخته شده ترین گسل در شرق استان کرمان محسوب می شود که از شمال کوهبنان آغاز می شود از شرق شهرستان زرند عبور می کند و در جنوب گسل در نهایت تا نزدیکی های شهر کرمان امتداد دارد که در این سیستم گسله ای زمین لرزه های شدید در حال انتقال از شمال به سمت جنوب گسل هستند و این مسئله به صورت تجربی ثابت شده است.

رشیدی افزود: در غرب کرمان نیز در حاشیه کوهستان "داوران" گسل معروف داوران قرار دارد، همچنین یک گسل فعال نیز در رفسنجان وجود دارد که تا شهر باغین در نزدیکی شهر کرمان امتداد دارد.

وی در ادامه به گسل معروف "انار" نیز اشاره کرد که در حاشیه شهر انار قراردارد که از گسلهای بسیار فعال در مرکز ایران محسوب می شود.

رشیدی همچنین به "گسل نایبندان" اشاره کرد و گفت: این گسل درگذشته موجب بروز زمین لرزه طبس شده است و هم اکنون نیز در منطقه سیرچ و شهداد فعالیت دارد.

معاون سازمان زمین شناسی کرمان با اشاره به تمرکز گسلها در جنوب استان اضافه کرد: قابل انتظار است که در مجموع فعالیت گسلهای به خصوص مناطق مرکزی استان به سمت جنوب استان بخصوص شهرهای کهنوج و جیرفت سوق یابد.

گسل بم چهل سال پیش در نقشه های زلزله شناسی ثبت شده بود

وی در خصوص گسل بم گفت: علیرغم برخی اظهار نظرها گسل بم در گذشته نیز لرزه زا بوده است که در نقشه زلزله شناسی سال 1340 به عنوان یکی از گسلهای جوان و فعال استان معرفی شده است.

وی گفت: گسلهای کرمان هم اکنون از یک الگو تبعیت می کنند بطوریکه حرکت زمین لرزه ها به سمت جنوب در حال جابجایی است بخصوص در گسل کوهبنان که کانون زمین لرزه از شمال به سمت جنوب در حال مهاجرت است بطوریکه کانون زمین لرزه گسل در ابتدا در قسمت شمالی فعال بود به تدریج در اطراف زرند فعالیت خود را شروع کرد و طبیعی است به تدریج به سمت شهر کرمان مهاجرت می کند.

حرکت کانونهای لرزه خیز به سمت جنوب استان

رشیدی در خصوص حرکت کانون زمین لرزه روی گسلها گفت: این مسئله به صورت تجربی در مناطق مختلف جهان از جمله زمین لرزه سال 98 ترکیه اثبات شده است.

وی گفت: با توجه به این اصل احتمال وقوع زمین لرزه در مناطق جنوبی کرمان بیشتر است.

وی با اشاره به شهرستانهای جنوبی کرمان گفت: در نقشه گسلهای کرمان گسلها در نیمه جنوبی استان تمرکز بسیار بیشتری دارند و در واقع در استان کرمان هیچ منطقه ای به جزء قسمت کوچکی از شهرستان سیرجان از خطر احتمال بروز زمین لرزه در امان نیست.

ضرورت راه اندازی شبکه لرزه نگاری در کرمان

معاون سازمان زمین شناسی با اشاره به زلزله خیز بودن کرمان از نبود شبکه زلزله نگاری در کرمان ابراز تاسف کرد و گفت: متاسفانه استان کرمان علیرغم گسلهای فراوان و حساسیت بالا شبکه لرزه نگاری ندارد.

وی افزود: پس از زمین لرزه بم که بحث زمین لرزه در کرمان داغ بود این مسئله مجددا مطرح و قرار شد ساختمان و فضای فیزیکی در کرمان توسط استان مهیا شود و دستگاهها نیز توسط موسسه ژئوفیزیک تامین شود که علیرغم اقدامات مثبت استان هنوز تجهیز صورت نگرفته است.

وی گفت: ایجاد شبکه لرزه نگاری در استان کرمان یک امر حیاتی است چون با بررسی حرکات ریز زمین و زمین لرزه های خفیف می توان به رفتار زمین پی برد.

رشیدی ادامه داد: هر چند که امکان پیش بینی زمین لرزه وجود ندارد و به صورت علمی این مسئله اثبات نشده است اما وجود شبکه لرزه نگاری و مطالعه بلند مدت روی حرکات زمین بسیار ارزشمند است و تا حدودی می توان به ناهنجاریهای گسلها پی برد.

وی گفت: در این روش اطلاعات در طولانی مدت مورد مطالعه قرار می گیرد بطوریکه در برخی کشورها با استفاده از شبکه های لرزه نگاری به طور فشرده بیش از 50 سال به طور متراکم دیتا از شبکه برداشت می شود و مورد مطالعه قرار می گیرد.

رشیدی گفت: از روی اطلاعات شبکه لرزه نگاری، وضعیت آبهای زیر زمینی، بررسی میزان گاز و وضعیت الکترومغناطیس منطقه می توان به ناهنجاری ها پی برد و دستگاههای مسئول را هوشیار کرد.

مقاوم سازی تنها راه مقابله با زمین لرزه / تعداد سازها های نامقاوم در کرمان زیاد است

معاون زمین شناسی کرمان افزود: با وجود این مسائل مقاوم سازی سازه ها تنها راه مقابله با زمین لرزه است که این مورد در کشورهای غربی و ژاپن با جدیدت دنبال می شود.

وی افزود: در زمین لرزه زرند و بم نیز دیدیم که مکانهایی که مقاوم سازی شده بودند کمتر صدمه دیدند و حداقل خسارات جانی نداشتند و بیشتر تلفات زمین لرزه به مکانهایی دارد شد که هیچ گونه مقاوم سازی را رعایت نکرده بوند.

رشیدی گفت: در مقابل زمین لرزه باید همیشه آمادگی داشته باشیم ودر این صورت است که همیشه با آرامش زندگی خواهیم کرد اما نباید خطر بزرگ زمین لرزه را فراموش کنیم.

وی در خصوص وضعیت کنونی شهر کرمان در مقابل بروز زمین لرزه احتمالی گفت: هر چند که پس از زمین لرزه بم و زرند نظارت کافی در خصوص ساخت سازه های مقاوم صورت می گیرد اما به طور عمومی و طبق مطالعات و تحقیقات بخشهای نامقاوم در شهر کرمان بسیار زیاد است که بخصوص در مناطق بافت قدیم شهر شاهد وجود ساختمانهای نامقام و فرسوده هستیم که بسیار آسیب پذیر هستند.

رشیدی افزود: حنی در قسمتهای جدید شهر که چند دهه از ساخت آنها می گذرد با دیدگاه مقاوم سازی ساخته نشده اند و از این دیدگاه متاسفانه شهر کرمان آسیب پذیر است.

وی افزود: خوشبختانه سخت گیری در زمینه ساخت و سازهای جدید زیاد است اما باید فکری اساسی برای ساختمانهای قدیمی شود که نیاز به عزم عمومی و فرهنگ سازی در بین اقشار مختلف مردم دارد.

رشیدی افزود: هزینه مقاوم سازی نسبت به کل هزینه ساختمان زیاد نیست و با 20 درصد کاهش زیر بنا می توان استحکام را تامین کرد.

معاون سازمان زمین شناسی کرمان در خصوص وجود گسل در شهر کرمان به عنوان مهمترین مرکز جمعیتی زلزله خیز ترین استان کشور افزود: نقطه مشخصی در خصوص وجود گسلها در کرمان نمی توان اعلام کرد اما وجود برخی گسلها که در میان مردم شایع شده است مانند گسل "الغدیر" صحت ندارد با این وجود در اطراف شهر کرمان گسلهای زیادی وجود دارد که فعال هستند مثل گسل کوهبنان که تا نزدیکی کرمان امتداد یافته است اما خسارات زمین لرزه به موارد دیگری بستگی دارد نه به دوری و نزدیکی زمین لرزه.

هشدار نسبت به بالا آمدن آبهای زیر زمینی / شدت زمین لرزه افزایش خواهد یافت

وی افزود: شهر کرمان روی یک دشت آبرفتی ساخته شده است و هر چه ضخامت این آبرفت بیشتر باشد امواج زمین لرزه تشدید خواهند شد این درحالی است که ضخامت آبرفت در مناطق شرقی و شمال کرمان کم و هر چه به سمت غرب و جنوب پیش می رویم ضخامت افزایش می باشد.

وی همچنین با اشاره به جنس آبرفت به عنوان یکی دیگر از عوامل تشدید زمین لرزه گفت: هر چه آبرفت درشت دانه باشد زمین لرزه کمتر تشدید می شود و دانه های ریز امواج را تشدید می کنند و در این زمینه نیز در شرق و شمال کرمان شاهد وجود ریز دانه های درشت آبرفتی و در غرب و جنوب شاهد ریز دانه های کوچک هستیم.

معاون زمین شناسی کرمان همچنین با هشدار نسبت به بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی در شهر کرمان گفت: درست در منطقه ای که بافت قدیم شهر و ساختمانهای با استحکام کم وجود دارد، سطح آب زیر زمینی کرمان در حال افزایش است و این مسئله شدت زمین لرزه را تشدید می کند ضمن اینکه پایه های ساختمانها نیز به دلیل نم زدگی استحکام خود را از دست می دهند.

بروز پدیده وارونگی در صورت وقوع زمین لرزه احتمالی

وی گفت: در حالیکه در این مناطق دارای دانه های آبرفتی ریز نیز می باشد پدیده زمین لرزه در این مناطق تشدید می شود و شاهد پدیده ای به نام "وارونگی" یا جوشش خواهیم بود که اثری ثانویه از زمین لرزه اصلی است و خسارت بار خواهد بود.

رشیدی با اشاره به اینکه در قسمتهایی از غرب نیز سطح آب بالا آمده است گفت: در صورت بروز زمین لرزه در این گونه مناطق علاوه بر زمین لرزه پدیده ثانویه نیز رخ می دهد.

وی با اشاره به اینکه قسمت شرق کرمان از نظر وضعیت زمین مناسب تر می باشد گفت: با این حال در قسمت شرق شاهد سازه های قدیمی هستیم اما در قسمت غرب کرمان که زمین وضعیت مطلوبی ندارد ساختمانهای نو ساز با رعایت نکات استحکام سازی ساخته شده است.