استاد دانشگاه سنت اندروز در گفتگو با مهر: مرز میان "بد" اخلاقی و "شر" قانونی به خوبی مشخص نشده است

نسبت سیاست و اخلاق بحثی است که از دوران گذشته مورد توجه بوده است. این موضوع و نسبت میان این دو حوزه هنوز هم توجه اندیشمندان و صاحبنظران از یک سو و سیاستمداران را از سوی دیگر به خود معطوف داشته است.

اخلاق فایده‌گرا و اخلاق تکلیف‌گرا یا وظیفه‌گرا از زیر مجموعه‌های اخلاق هنجاری قلمداد می‌شوند.

بارزترین متفکر مکتب وظیفه‌گرایی اخلاقی، "امانوئل کانت" است. کانت معتقد است که ما وظیفه داریم عمل نیک انجام دهیم، فارغ از آنکه نتیجه یا پیامدهای آن چه باشد. کانت در حوزه اخلاق اشاره مشهوری دارد مبنی بر اینکه: "من راست می گویم حتی اگر جهان بر هم بریزد." بدین معنا کانت هیچ حیثیتی برای نسبیت اخلاق قائل نیست و فارغ از وظایف، توجهی به هیچ بعد دیگر رفتارها ندارد.

جنس تیمرمن استاد فلسفه در دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند است. حوزه‌های تخصصی او نظریه اخلاقی، فلسفه باستان نظریه‌های عدالت و فلسفه کانت است. او همچنین در حوزه‌های زیبایی شناسی و فلسفه مدرن که از دکارت شروع می‌شود صاحبنظر است.

او از صاحبنظران  و کانت شناسان معاصر است که در زمینه فلسفه کانت هم به زبان انگلیسی و هم به زبان آلمانی کتاب تألیف کرده است. کتاب برجسته او در مورد متافیزیک اخلاق در فلسفه کانت است.

تیمرمن در گفتگو با خبرنگار مهر و در مورد مهمترین پرسش و موضوع مطرح در نسبت میان  حوزه‌های اخلاق و سیاست، گفت: اخلاق به عنوان یک رشته دانشگاهی و سیاست به عنوان موضوعی که در حوزه عمومی اعمال می‌شود، بایستی در پی تعریف، تقویت و دفاع از تفاوت میان آنچه به لحاظ اخلاقی بد است و آنچه به لحاظ قانونی اشتباه است، باشد.

مرز میان "بد" اخلاقی و "شر" قانونی باید ترسیم شود

وی تصریح کرد: افعال و رفتار زیادی را می‌توان بر شمرد که هر فرد می‌تواند آنرا محکوم و انزجار خود را از آن بیان کند در حالی که برای همین افعال به لحاظ قانونی مجازاتی در نظر گرفته نشده است.

تیمرمن گفت: به عبارت دیکر افعال و اعمالی وجود دارند که اخلاق آنرا نمی‌پسندد ولی قانون در مقابل آن ساکت است و منعی را برای آن ایجاد نکرده است.

وی تصریح کرد: هر دو حوزه‌ای که مورد اشاره قرار گرفت در زندگی عمومی روزمره دچار نوعی سر در گمی هستند و این مسئله و پرسش که مرزهای میان این دو حوزه کجاست هنوز به قوت خود باقی است.

مهمترین وظیفه قلمروی سیاسی، دفاع از آزادی افراد است

استاد فلسفه دانشگاه سنت اندروز در پاسخ به این سؤال که برخی اخلاق کانتی را قابل اعمال در حوزه فردی می‌دانند و اخلاق فایده‌گرا را در حوزه عمومی و نظر شما در این مورد چیست، گفت: من این نظر را قبول ندارم. اولین وظیفه حوزه سیاست، دفاع از آزادی فردی و آزادی افراد است. به نظر من در این خصوص نبایستی معامله‌ای بر اساس فایده‌انگاری و محاسبه نتیجه صورت گیرد.