آتش سوزی به شعاع 500 متر/ تمهیدات برای جلوگیری از آلودگی شادگان

به گزارش خبرنگار مهر، چاه شماره 104 مارون از دوم دی ماه جاری به علت برخی از خواص زمین شناسی منطقه در عمق 670 متری دچار آسیب شده و نفت و گاز از شکافهای زمین به سطح آمده و به سمت رودخانه جراحی سرازیر شده بود.

چاه نفتی 104 مارون در عمق سه هزار و850 متری زمین واقع شده است که بخشی از مسیر این چاه به علت فشردگی به وجود آمده در آن متلاشی شده و موجب فوران نفت به رودخانه جراحی شده است.

با توجه به اینکه آب شرب شهرهای رامشیر، ماهشهر، شادگان و شهرهای پایین دست این منطقه از رودخانه جراحی تامین می‌شود در صورتی که نفت به این رودخانه وارد شود، مردم در تامین آب شرب سالم و همچنین آب کشاورزی با مشکل مواجه خواهند شد.

رودخانه جراحی که از مجاورت رامشیر می گذرد تامین ‌کننده آب تالاب شادگان نیز هست و در صورت سرازیر شدن نفت به این رودخانه، حیات تالاب شادگان نیز به خطر می افتد.

تالاب شادگان با پهناوری حدود 400 هزار هکتار در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستانهای شادگان، آبادان و ماهشهر واقع شده است.

برای آگاهی از روند اجرای عملیات مهار و کنترل این چاه نفت و وضعیت زیست محیطی رودخانه جراحی و تالاب شادگان گفتگویی با مدیر کل ستاد حوادث و سوانح غیرمترقبه استان خوزستان انجام دادیم که مشروح این گفتگو در ذیل می آید.

- شاپور رستمی: چاه شماره 104 مارون در منطقه ای به نام "مشراگه" از توابع شهرستان رامشیر استان خوزستان و در مجاورت رودخانه جراحی حدود یک هفته قبل به دلیل مشکلات فنی که در عمق 700 متری چاه به وجود آمد دچار نشت شد. پس از وقوع این اتفاق نفت، گاز و آب به شعاع 500 متر به سطح زمین نفوذ پیدا کرد که از همان ابتدا با توجه به پیش بینی هایی که از اول به دلیل همجواری این چاه با رودخانه جراحی انجام شده بود اقدامات پیشگیرانه در راستای جلوگیری از مسائل زیست محیطی در دستور کار قرار گرفت.

پس از اطلاع از موضوع تیم های عملیاتی ارتش، بنادر و کشتیرانی، آب و برق خوزستان، محیط زیست و ... وارد عمل شدند تا نفت سرازیر شده از سطح و اطراف چاه را قبل از ورود به رودخانه جمع آوری کنند.

- دقیقا از روز سوم دی ماه به ما گزارش دادند که از محل چاه شماره 104 مارون حبابهای گاز متصاعد می شود که ما به محض دریافت این گزارش احتمال فوران نفت را نیز پیش بینی کردیم و اقدام های اولیه را در منطقه از جمله تهیه بومهای جاذب و استقرار پل شناور را انجام دادیم.

ولی فوران و خروج نفت از روز هفتم دیماه شروع شد که با توجه به اینکه ما از چهار روز قبل منتظر حادث شدن این اتفاق بودیم و اقدامات ایمنی لازم را انجام دادیم آمادگی مقابله با این حادثه را داشتیم.

- در حال حاضر تیمهای عملیاتی در قالب دو گروه در حال فعالیت در منطقه هستند که یک گروه عملیاتی تنها کار مهار چاه و رفع مشکلات فنی چاه را به عهده دارد و گروه دیگر علاوه بر کار گروه اول مانع از ورود آلاینده ها به داخل رودخانه جراحی به وسیله پل های شناور، بوم های جاذب و بندهای خاکی ایجاد شده در مسیر سرازیر شدن نفت می شوند.

به طور کلی در حال حاضر در منطقه سه کار در دست انجام است. اول اینکه نیروها مشغول ذخیره نفت در حوضچه های ذخیره هستند، دوم اینکه با استفاده از بوم ها و پل های شناور در مقطع عرضی رودخانه آلودگی های وارد شده به رودخانه جمع آوری می شود و سوم اینکه علاوه بر این دو کار بوم های جاذب در نقاط مختلف رودخانه تعبیه شده است.

با انجام این سه مرحله تلاش ما در این راستا است که هیچ مشکل خاصی به لحاظ آلودگی در رودخانه جراحی ایجاد نشود.

- در حال حاضر هم اکیپ های محیط زیست و هم آب و فاضلاب خوزستان در منطقه مستقر هستند و تاکنون گزارشی از آلودگی در آب شرب روستاها و شهرهای منطقه گزارش نشده است.

- در حال حاضر تیم های عملیاتی برای مهار چاه نفت که از جمله تیم های دارای سابقه و ماهر در منطقه هستند برای کنترل چاه شماره 104 مارون در حال تلاش هستند. این تیم های عملیاتی به دنبال این هستند که از عمق یک کیلومتری زمین به چاه یاد شده دسترسی پیدا کنند تا در عمق 700 متری چاه را کنترل و مهار کنند.

در حال حاضر این تیم های عملیاتی تلاش می کنند یا از طریق خود چاه به محل دسترسی پیدا کنند و یا از طریق چاههای نفت همجوار کار مهار و کنترل چاه شماره 104 مارون را دنبال کنند.

اما آنچه مسلم است این است که در منطقه وضعیت خاصی حاکم است و به طور خوش بینانه یک هفته تا 10 روز زمان نیاز است که این چاه مهار شود و در حالت بدبینانه پیش بینی می شود مهار کامل چاه نفت تا "دو ماه" زمان ببرد.

- هم اکنون در منطقه به شعاع 500 متر از چاه مارون آتش سوزی در منطقه وجود دارد.

- ببینید ما به طور مرتب ارتفاع خاکریزها را در منطقه تقویت می کنیم و از سوی دیگر به صورت مستمر نفت جمع شده در پشت این خاکریزها را به وسیله دستگاههای مکنده و تانکر جمع آوری و تخلیه می کنیم.

همچنین پل های شناور ایجاد شده در محل نیز به طور مرتب کنترل می شوند و در نهایت عملیات جمع آوری نفت به وسیله بوم های جاذب نیز تا پایان عملیات مهار و کنترل ادامه داده خواهد شد. با این تفاسیر به نظر نمی رسد طولانی شدن عملیات مهار و کنترل مشکلی برای رودخانه جراحی ایجاد کند.

- بله، در روزهای گذشته با توجه به بارندگی های شدید در منطقه نفت از حوضچه ها سرریز کرد و وارد رودخانه جراحی شد که بلافاصله این نفت به وسیله بوم های جاذب جمع آوری شد.

در حال حاضر نیز بیش از 20 تیم عملیاتی به صورت شبانه روزی در منطقه مشغول به کار هستند تا علاوه بر مهار چاه از آلودگی رودخانه جراحی جلوگیری کنند.

- در حال حاضر چاه حالت غیرعادی دارد و میزان نفتی که از این چاه خارج شده و به رودخانه جراحی سرازیر شده است قابل اندازه گیری نیست. هم اکنون به شعاع 500 متر از محل چاه نفت مارون به صورت لکه ای در برخی نقاط نفت و در برخی نقاط دیگر گاز متصاعد می شود. حجم این میزان نفت و گاز مشخص نیست و اگر کسی هم عددی راجع به حجم نفت وارد شده به رودخانه جراحی عنوان کند به طور قطع کارشناسی شده نیست.

اما در مجموع در حال حاضر گاز متصاعد شده در محل باید سوزانده و نفت نیز به منظور جلوگیری از روان شدن در منطقه و ورود به رودخانه باید آتش زده می شد.

- ببینید در حال حاضر تمام چاههای نفتی که در خوزستان به مدار بهره برداری می رسد گازهایی دارد که باید سوزانده شود و برای همین است که در این مناطق همیشه شعله های آتش و دود وجود دارد و این امر خیلی کار غیر متعارفی نیست. البته نمی توان مشکلات زیست محیطی ناشی از این امر را نیز انکار کرد.

- بله در این زمینه تدابیری اندیشیده شده است. با توجه به اینکه چاه شماره 104 مارون بین دو سد "مارون" و "مشراگه" قرار دارد می توان با تنظیم و کنترل آب این دو سد از ورود آلودگی به تالاب شادگان جلوگیری کرد.

- بله، ببینید چاه شماره 104 مارون در جداره رودخانه جراحی و در فاصله بین دو سد مارون و مشراگه قرار گرفته است به طوریکه این چاه نفت در فاصله حدود 6 تا 7 کیلومتری بالادست سد مشراگه قرار دارد.

ما می توانیم با تنظیم میزان حجم خروجی سد "مارون" روان آب موجود در رودخانه جراحی را به حداقل برسانیم به طوری که در روزهای اخیر دبی آب این رودخانه را در بالادست از 20 مترمکعب به 3 مترمکعب رسانده ایم.

از سوی دیگر با توجه به اینکه حجم روان آبی که به تالاب شادگان می رود از سد مشراگه تامین می شود می توانیم با تنظیم آب این سد و حتی در صورت نیاز با مسدود کردن این سد مانع از ورود آب به تالاب شادگان شویم.

در مجموع با تنظیم و کنترل خروجی سد بالادست و پایین دست که تا تالاب شادگان بیش از 60 کیلومتر فاصله دارد می توان عملیات کنترل آلودگی و جلوگیری از ورود مواد نفتی به تالاب بین المللی شادگان را انجام داد.

- خوشبختانه با تدابیر اولیه و تجربه ای که ما از آلودگی نفتی در کرخه داشتیم توانستیم تاکنون اقدامات ایمنی لازم و کامل را انجام دهیم و نگرانی در این زمینه وجود ندارد.