رافعی از سال 1380 کار خود را با رادیو شهرکرد آغاز کرد. بعد از آن در رادیو اصفهان، رادیو تهران و رادیو جوان به فعالیت ادامه داد و بعد از اجرای برنامه‌های "جریان" و "تیتر یک" برای شبکه یک، اکنون برنامه "آژیر" را روی آنتن همین شبکه دارد. خبرگزاری مهر صبح یکی از روزهای زمستانی میزبان او شد و رافعی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر درباره اجرای برنامه "آژیر"، مستند "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" و برنامه "فونت 35" گفت.
*خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: خانم رافعی شما بعد از سال‌ها فعالیت در رادیو، اجرایتان را در تلویزیون با عناوین خاص شروع کردید. در گفتگویی که برای برنامه "جریان" داشتم، شما ما را متهم به جریان‌سازی کردید. بعد پای خود را در کفش ما مطبوعاتی‌ها کردید و اجرای برنامه "تیتر یک" را پذیرفتید! و حالا هم اجرای برنامه "آژیر" را به عهده دارید. آیا انتخاب‌تان برای اجرای برنامه‌های تلویزیون تعمدی بود یا اتفاقی؟
ـ بنفشه رافعی: حسن سلیقه شما را برای پرسیدن این سئوال تحسین می‌کنم. مسلماً بخشی از انتخاب به عهده خودم است و بخشی دیگر باید پیش بیاد، ولی فکر می‌کنم وقتی کسی کاری را با تمام وجود طلب کند، برایش پیش می‌آید. همیشه طرفدار برنامه‌های خاص برای اجرا بودم و خوشحالم برنامه‌هایی که برای اجرا در تلویزیون به من پیشنهاد شده هر کدام به موضوع‌های خاص و متفاوت می‌پردازد.
*شما در هر برنامه سعی کردید یک فضای جدید را تجربه کنید."آژیر" هم به موضوع‌های خاص اجتماعی می‌پردازد و در هر برنامه پروندههای مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد. چطور اجرای این برنامه را پذیرفتید؟
- به نظرم هر مجری قبل از انتخاب هر برنامه‌ای باید توانایی خودش را بسنجد که آیا جنس اجرای او با محتوای برنامه همخوانی دارد؟ و علاقمند به موضوع برنامه است یا نه؟ شاید ریشه انتخاب برنامه "آژیر" به نوجوانی‌ام برمی‌گردد. همیشه علاقمند به خواندن صفحه‌های جنایی مجله جوانان بودم، اما بعدها این قضیه را فراموش کردم. نمی‌توانم بگویم از علاقمندان این صفحه بودم، چون حوادث تلخ است، اما زمانی این حوادث را پیگیر بودم.
به هر حال واقعیت‌هایی در جامعه وجود دارد و شاید اطلاع‌رسانی بتواند به پیشگیری خیلی از حوادث کمک کند. دلایلم برای انتخاب برنامه "آژیر" هم به این مسائل برمی‌گردد. البته زمانی که برنامه "تیتر یک" را اجرا می‌کردم، برنامه "آژیر" به من پیشنهاد شد. با توجه به اینکه نوع برنامه "تیتر یک" حوادث اجتماعی بود، خیلی علاقمند به اجرای "آژیر" نبودم، اما دوستان من را مجاب کردم که جنس این برنامه متفاوت است. به همین دلیل اجرای آن را پذیرفتم.
*در برنامه "آژیر" یک هفته مستند پخش می‌شود و هفته بعد پرونده مورد بررسی قرار می‌گیرد. معمولاً در برنامه‌های که با محوریت موضوع‌های اجتماعی از تلویزیون پخش می‌شود خیلی سطحی نگاه می‌شود، اما این برنامه فارغ از این مسئله است.
- یک گروه خوش سلیقه در این برنامه حضور دارند و سعی می‌کنند به دقت پرونده‌ها را آسیب‌شناسی کنند و با روانشناسان و کارشناسان جلسات متعددی برگزار می‌کنند. همچنین مدیر گروه مستند شبکه یک هم خودش روانشناس است و نگاهی ظریف و عمیق به موضوعات اجتماعی دارد. او همیشه تاکید می‌کند که در برنامه از کل به جز برسیم و اتفاقات به دقت مورد بررسی قرار بگیرد.
*برای اجرای هر قسمت از "آژیر" خودتان پروندههای جنجالی را پیگیری می‌کنید یا اینکه هر هفته گروه درباره پرونده مورد بررسی با شما صحبت می‌کند؟
- مسلما حساسیتم نسبت به قبل بیشتر شده است. در برنامه "آژیر" گروه حرف اول را می‌زند. گاهی پیش آمده درباره پرونده‌ای خودم پیشنهاد دادم و برخی مواقع کارگردان، ولی در کل این مسئولیت به عهده گروه تحقیق است که بچه‌های مطبوعات هم جزو این گروه هستند. من به روز بودن تحقیقات بچه‌ها ایمان دارم، چون می‌دانم به کار خود اشراف دارند. از طرف دیگر گروه اطلاعات لازم را در اختیارم می‌گذارند.
*بهتر نیست خودتان در فضای دادگاه قرار بگیرید تا پرونده مورد بررسی برای شما ملموس‌تر باشد؟
ـ بله، حق با شما است. برخی مواقع همراه گروه برنامه "تیتر یک" برای بررسی یک پرونده جنایی می‌رفتم و هنگام اجرا حضور ذهن بیشتری داشتم، چون با خانواده پرونده صحبت می‌کردم. با توجه به اینکه گروه تحقیقات برنامه "آژیر" اطلاعات لازم را در اختیارم می‌گذارند، بنابراین رفتن به دادگاه‌ها برای تهیه گزارش ضرورت زیادی ندارد.
*یکی از ویژگی‌های اجرای شما بداهه‌گویی است. چقدر از بداهه در برنامه "آژیر" استفاده می‌کنید؟
- سئوالات از قبل طراحی شده و بعد از هماهنگی در برنامه "آژیر" مطرح می‌کنم. در هر برنامه با توجه به جنس آن باید از بداهه استفاده کرد و در "آژیر" خیلی مجالی برای بداهه‌گویی نیست. البته زیاده‌گویی را نمی‌پسندم، چون مخاطب هم خیلی موافق نیست.
*چرا شما در اجرای برنامه "آژیر" وقتی مهمان خانم و آقا حضور دارند بیشتر مهمانان خانم را تحویل می‌گیرید! و با آنها بیشتر گپ می‌زنید؟
- ما به عنوان خانم وظیفه داریم شعار خانم‌ها مقدم هستند را نهادینه کنیم! در "آژیر" سعی می‌کنم عدالت را رعایت کنم و در دیالوگ‌هایم به این مسئله تاکید می‌کنم. البته مجری موظف است فرصت را عادلانه در اختیار مهمانان قرار بردهد. ممکن است در برخی قسمت‌ها بیشتر با مهمانان خانم صحبت کنم که آن هم به خاطر موضوع برنامه است و گاهی عکس این مطلب پیش می‌آید. در مجموع تلاش می‌کنم بیشتر زمان را به روانشناس برنامه اختصاص بدهم تا مهمانان دیگر، چون علاقمندم برنامه جنبه آسیب‌شناسی اجتماعی و نقش پیشگیرانه برای مخاطب داشته باشد.
*اخیراً در سازمان صدا و سیما تاکید شده مجریان خانم با مهمانان خانم برنامه را اجرا کنند و بالعکس. شما برای برنامه "آژیر" درگیر این ممیزی‌ها شده‌اید یا نه؟ و این قانون را چطور ارزیابی می‌کنید؟
- راستش این قانون را درک نکردم و هنوز با آن کنار نیامدم. نمی‌دانم چه دلیلی دارد در فضای رسانه این تفکیک مجریان پیش بیاید، چون منطقی به نظر نمی‌رسد. خوشبختانه در برنامه "آژیر" درگیر این ممیزی‌ها نشده‌ایم. امیدوارم این اتفاق هم نیفتد. فکر می‌کنم اگر این قانون شامل حال برنامه "آژیر" هم شود باید مجری از خانم به آقا تغییر کند یا قاضی پرونده از مرد به زن!
*شما اجرای مستند گزارشی "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" به کارگردانی شهرام گیل‌آبادی را به عهده دارید. شنیده‌ام فضای این برنامه در حوزه موضوعات معارفی متفاوت است. چطور اجرای این برنامه را پذیرفتید؟
- به خاطر تجربه خوبی که با آقای گیل‌آبادی سال‌ها در رادیو داشتم، اجرای این برنامه را پذیرفتم. برنامه "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" نمایشی گزارشی و فضای آن متفاوت و خاص است. علاوه بر آن به رشته تحصیلی‌ام همخوانی بیشتری دارد، حتی در بخش‌هایی از کار به جای اجرا بازی می‌کنم.
*پس پشتوانه تئاتری‌تان برای اجرای این برنامه به شما کمک کرده است؟
- بله این پشتوانه در همه اجراهایم به من کمک کرده و مدیون آن هستم. در مستند "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" بیشتر نمود پیدا کرده، چون به ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها با رویکرد فان می‌پردازیم.
*شنیده‌ام فضای این مستند با برنامه رادیویی "پارازیت" خیلی نزدیک است، حتی همان گروه "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" را می‌سازند.
-حق با شما است، اما اجرای برنامه "پارازیت" رئال‌تر بود، اما "این آدم‌ها سیاه و سفید هستند" مفرح‌تر است و خیلی خشک به موضوعات نمی‌پردازیم. در مجموع اجرای این دو برنامه کمی تفاوت دارد، اما کلیت آن نزدیک به هم است.
*یکی از معضلات اجرا در تلویزیون یکنواخت بودن آن در میان مجریان است. البته درباره استثناء‌ها صحبت نمی‌کنم، اما اجرای خیلی از مجریان ما خشک و بی‌روح است.
- متاسفانه این واقعیت وجود دارد. با توجه به اینکه سابقه اجرای من در تلویزیون کم است بنابراین به خودم اجازه نمی‌دهم در کار همکارانم دخالت کنم، اما به عنوان بیننده با نظر شما موافقم. ای کاش مخاطبان ما معترض می‌شدند که چرا این همه تکرار، کلیشه و مثل هم بودن در اجرا.
*به نظر شما چند درصد از اجرای مجریان راضی‌کننده است؟
ـ متاسفانه خیلی محدود است. من به عنوان بیننده راضی نیستم.
*فکر می‌کنید این مشکل چگونه برطرف می‌شود؟ آیا گزینش مجریان درست نیست؟
- به نظرم انتخاب‌ها خیلی درست نیست و باید این مسئله را به عنوان متهم اصلی قلمداد کرد، چرا که حداقل‌ها را از مجری می‌خواهند. در حالی که باید به حداکثرها توجه کرد. در گزینش مجریان باید هوش آنها هم مورد سنجش قرار بگیرد که بی‌توجهی می‌شود. باید بیننده متوجه شود ما نماینده فکری، ذهنی، زبانی و تصویری او هستیم.
*شما قرار است برنامه "فونت 35" هم اجرا کنید. از قرار برای دومین بار پای خود را در کفش ما مطبوعاتی کردید!
- (با خنده) این نشانه علاقمندی من به بچه‌های مطبوعات است! "فونت 35" به تهیه‌کنندگی پروین شمشکی و کارگردانی محمد حسن‌زاده تکمیل کننده برنامه "تیتر یک" است که در روزهای رسیدن به نقطه اوج متوقف شد.
*چرا "تیتر یک" بی‌مقدمه متوقف شد؟
-به دلیل جا به جایی مدیر گروه اجتماعی به گروه مستند برنامه باید قالب جدیدی تعریف می‌شد. امیدوارم "فونت 35" بتواند مخاطبان "تیتر یک" را با خود همرا کند.
*و صحبت آخر.
- همیشه از گفتگو با شما لذت می‌برم.
----------
گفتگو: فاطمه عودباشی
نظر شما