خبرگزاري "مهر" - گروه دين و انديشه: لطفا در ابتداي گفت وگو خود را معرفي كرده و بفرماييد تحصيلات شما در چه رشته اي صورت گرفته است؟
- سابرينا مروين : من سابرينا مروين داراي دكتراي زبان و ادبيات عربي از موسسه ملي زبان هاي شرقي هستم. رساله دكتراي من " نهضت اصلاح گري شيعه، علما و ادباي جبل عامل " بود. استاد راهنماي اين رساله ژيلبرت دولنو تاريخ شناس و استاد مشهور زبان عربي است كه راجع به مصر تخصص داشته و درباره نهضت اصلاح گري مصر تا زمان محمد عبده تحقيق كرده است.
* چه انگيزه اي شما را به خواندن زبان و ادبيات عربي ترغيب كرد؟
- من به دو دليل به خواندن زبان عربي علاقه پيدا كردم . دليل اول اين است كه من به خاورميانه سفرهاي زيادي داشتم ، زيرا شغل من روزنامه نگاري بود و شما به خوبي مي دانيد كه بدون دانستن زبان عربي نمي توانستم به خوبي از عهده وظايفي كه بر دوشم بود برآيم. دليل دوم اين كه پس از مدتي پي بردم كه روزنامه نگاري مرا ارضاء نمي كند لذا شروع به تحقيق درباره زنان جهان و اساطير زن پرداخته و آن را به شكل كتاب منتشر كردم. پس از اين كتاب، شروع به تحقيق درباره تاريخ خاورميانه كردم و حدود يكسال فرصت داشتم كه به تكميل زبان عربي بپردازم لذا چنين كردم. پس از تكميل زبان عربي علاقه مند شدم كه درباره نسبت ميان اسلام و مدرنيته تحقيق كنم. يكي از استادان مرا به هانري لائوس معرفي كرد. لائوس از من خواست كه درباره نهضت هاي اصلاح گري چيزي بنويسم . وي علاقه بسياري به تشيع و اصلاح گرايي شيعه داشت و به من گفت مي توانم درباره اين موضوع به لبنان سفر كنم. از آنجا كه در فرانسه كتابي كه به اين موضوع اختصاص داشته باشد نيافتم به لبنان سفر كردم.
* در لبنان اين مطالعات را چگونه يافتيد؟
- در لبنان دريافتم كه درباره نهضت هاي اصلاح گري اهل تسنن به اندازه كافي مطالعه شده است لذا كار خود را وقف مطالعه بر روي تشيع كردم. اين كار براي من اهميت فراواني داشت ، زيرا كساني كه در فرانسه معروف به محقق تشيع بودند بيشتر ايران شناس بودند تا محقق و متخصص تشيع ، لذا من تصميم گرفتم كه به خود شيعيان رجوع كنم.
* در لبنان با چه كساني ملاقات كرديد؟
- با بسياري ازعلماي لبنان كه در جنوب اين كشور بودند ديدار و گفت وگو كردم. يكي از مهمترين آنها سيد محسن الامين و پسرش سيد حسن بودند . من همچنين با شيخ محمد حسين فضل الله ، محمد جواد مغنيه و شرف الدين عاملي نيز ديدار كردم. در حين اين ديدارها و گفت وگو با مردم لبنان به اين امر پي بردم كه بسياري از علماي لبنان از حوزه علميه نجف به لبنان آمده اند . لذا كار خود را بر روي سيستم آموزشي نجف و كتاب هايي كه در اين حوزه علميه تدريس مي شد متمركز كردم.
* آيا شما به نجف نيز سفري داشته ايد؟
- خير. البته در زمان حكومت صدام چندين بار اقدام به اخذ ويزا كردم ، اما به من اجازه ورود به كشور عراق را ندادند. رساله دكتراي من پنج سال پيش به عربي ترجمه شد . پس از اتمام رساله ، پروژه بعدي من "ساختار مدرنيسم اسلامي در تشيع" بود. در حين مطالعات اوليه اين پروژه به اين امر پي بردم كه حوزه هاي علميه در اين زمينه اهميت فراواني دارند . شهرهاي نجف، قم، اصفهان، و حوزه هاي علميه سوريه و لبنان از جمله اماكني هستند كه از اين حيث داراي اهميت فراواني مي باشند. البته در شهر لكنهو هند و كشور بحرين نيز آراء و نظرات تشيع تدريس مي شود . من تحقيق خود را از كشور سوريه و لبنان آغاز كرده و در صورت امكان به نجف نيز سفر خواهم كرد .
* در ميان علماي عراق با چه كساني آشنا هستيد ؟
- من با شيخ محمد رضا مظفر و محمد باقر صدر آشنايي دارم و مي دانم كه اين دو عالم برجسته نوآوري هايي در تاليف و تدريس دروس حوزه هاي علميه داشته اند و مي دانم كه محمد باقر صدر علوم جديد را وارد حوزه علميه نجف كرده و كتابهايي همچون " فلسفتنا" و اقتصادنا" را تاليف كرده است .
* چندمين بار است كه به ايران سفر مي كنيد و در ايران با چه كساني ديدار داشته ايد ؟
- من دو بار به ايران سفر كرده ام . هدف من از سفر به ايران مطالعه درباره اصول جديد تدريس در مدارسي همچون مدرسه حقاني بود . من علاوه بر آشنايي با آراء و نظرات آيت الله مطهري، آيت الله محمد حسين بهشتي ، و آيت الله مفتح با آيت الله مصباح يزدي ديدار داشتم و در اين ديدار درباره حوزه و دانشگاه ، انقلاب فرهنگي و ارتباط ميان علوم اجتماعي و علوم اسلامي گفت وگو كردم . همچنين با حجت الاسلام اعرافي رئيس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نيز ديدار داشتم .
* شما به بسياري از كشورهايي كه در آنها حوزه هاي علميه اهل تشيع وجود دارد سفر كرده ايد . به نظر شما حوزه هاي علميه ايران چه تفاوتي با ساير حوزه هاي اهل تشيع دارد ؟
- يكي از مهمترين تفاوتها، اهميتي است كه در حوزه هاي علميه ايران براي فلسفه قائل هستند . اين امر براي من بسيار تعجب بر انگيز بود . درست است كه در حوزه هاي علميه لبنان هم تدريس فلسفه وجود دارد ، اما آنها از اين حيث تحت تاثير ايران هستند .
* يكي از عوامل مهم رونق فلسفه در حوزه هاي علميه ايران در دوران اخير ، بنيانگذار انقلاب اسلامي ، امام خميني( ره) و علامه محمد حسين طباطبايي(ره) - كه ديدارهايي با هانري كربن داشته است - هستند . علاوه بر اين ، ايران همواره مهد فيلسوفان و انديشمندان بوده است ، لذا چندان جاي تعجب نيست كه هم اكنون نيز فلسفه مورد توجه طلاب قرار بگيرد . رو حانيون جوان حوزه هاي علميه علاوه بر آموزش و تدريس فلسفه و حكمت اسلامي با فيلسوفان و انديشمندان فلسفه غرب نيز آشنايي داشته و بسياري از آثار آنان را به زبان فارسي ترجمه كرده اند . شما به غير از آيت الله مصباح يزدي و حجت الاسلام اعرافي با فرد ديگري نيز ديدار داشته ايد ؟
- بله . من با استاد مصطفي ملكيان نيز ديداري داشته ام . من در ديدار با ايشان بسيار تحت فشار بودم ، زيرا وي براي هر مدعايي كه مطرح مي كرد استدلالي ارائه مي كرد و گاهي روند استدلال به درازا مي كشيد ، به گونه اي كه من فكر مي كردم با يك فيلسوف تحليلي رو به رو هستم كه دغدغه اصلي اش ارائه استدلال است ، اما بعدها از طريق پرفسور يحيي بونو پي بردم كه ايشان به مسائل معنوي نيز تعلق خاطر فراواني دارد .
* وضعيت مطالعات شيعي در فرانسه را چگونه ارزيابي مي كنيد ؟
- بزرگترين مكتب شيعه شناسي در فرانسه به هانري كربن و شاگردان او تعلق دارد . از جمله شاگردان كنوني او مي توان از كريستين ژامبه و دكتر امين رضوي ياد كرد . رويكرد كربن و شاگردان او رويكردي فلسفي است . البته بايد متذكر شوم كه افراد متعددي وجود دارند كه از جنبه هاي مختلف به مطالعه درباره شيعه مي پردازند كه من اطلاع چنداني از آنها ندارم . براي مثال، بسياري از اين افراد درباره تاريخ تشيع درعراق، لبنان و ايران به تحقيق مي پردازند و مسائل كنوني خاورميانه و نقش تشيع در آنها را مورد بررسي قرار مي دهند . از اين حيث مي توانم از دكتر فرهاد خسرو خاور ياد كنم .
* شما از چه منظري به مطالعه شيعه شناختي توجه داريد ؟
- من بيشتر به وضعيت حوزه هاي علميه شيعه و دروسي كه در آنها تدريس مي شود و شيوه هاي آموزش اين حوزه ها در نسبت با دنياي مدرن توجه دارم . در حال حاضر نيز در پي تاليف كتابي به نام " حوزه هاي علميه شيعه و دنياي معاصر " هستم ، و به همين دليل نيز به ايران سفر كرده ام .
نظر شما