مهمترین اتفاق سال بهره برداری از موزه موسیقی بود

به گزارش خبرنگار مهر، آنچه باعث شده تا افتتاح موزه موسیقی ایران یکی از مهمترین اتفاقات حوزه موسیقی کشورمان در سال گذشته محسوب شود ضرورت هایی است که همواره طی دهه های گذشته برای وجود چنین موزه ای احساس می شده است؛ خطر از بین رفتن سازهای ارزشمند موسیقی دستگاهی و مقامی مناطق مختلف، لزوم جمع آوری مجموعه کامل آثار صوتی و تصویری موسیقی ، ضرورت گرد آوری اسناد و مدارک مرتبط با این حوزه و بسیاری مسائل دیگر از جمله مواردی هستند که نیاز به وجود چنین موزه ای را برای اهالی موسیقی امری حیاتی جلوه داده است.

در هر صورت موزه موسیقی ایران 21 آبان 88 با حضور چهره های برجسته موسیقی کشورمان افتتاح شد تا این اتفاق مهم با همکاری سازمان فرهنگی هنری شهرداری ثبت شود.

پروسه 15 ساله ساخت موزه موسیقی

پروژه احداث موزه موسیقی ایران سال 73 آغاز شد و در سال 78 با حضور اهالی فرهنگ و هنر و برخی از مسئولان این موزه افتتاح شد؛ اما از آنجا که موزه نواقص بسیاری داشت و جوابگوی وظایف تعریف شده آن نبود دوباره برای تکمیل و باز سازی به حالت تعطیل در آمد.

قرار بود موزه موسیقی با مساحت تقریبی 3650 متر و زیر بنایی بیش از 1400 مترمربع در سه طبقه زیر زمین، همکف و طبقه اول از بخش های متعددی چون استودیو صدابرداری، گنجینه اسناد، آرشیو فرهنگ صوتی تشکیل شود منتهی تامین اعتبار لازم برای بودجه اختصاص یافته به موزه به قدری کند اتفاق افتاد که از زمان آغاز پروژه تا پایان آن 15 سال طول کشید.

مجموعه ای که در 21 آبان 88 با عنوان موزه موسیقی ایران افتتاح شد شامل بخش های مختلفی چون آرشیو فرهنگ صوتی با بیست هزار ساعت موسیقی، کتابخانه ای با بیش از سه هزار جلد کتاب، کارگاه مرمت ساز، استودیو صدابرداری، گنجینه اسناد، کافی شاپ و گالری های مختلف سازهای بادی، زهی و کوبه ای بود که مکان آن در محله تجریش خیابان مقصود بیک کوچه نمازی واقع شده است.

هیئت مؤسس این موزه را نیز علی عسگری، محمد مهدی عسگر پور،  سید محمد بهشتی، علی مراد خانی و مرتضی کاظمی تشکیل می دهند که در اساسنامه موزه موسیقی، این مجموعه به عنوان مؤسسه ای غیر دولتی به ثبت رسیده است که اهدافی مانند حفظ و صیانت از میراث موسیقی ملی کشور، معرفی آثار و تولیدات متقدمین و گذشتگان به نسل های آینده، تکریم و گرامیداشت مشاهیر و اساتید پیشکسوت را دنبال می کند.

سازهای موزه

اصلی ترین قسمت موزه موسیقی به بخش نگهداری سازها اختصاص دارد که در فاز اول آن تجهیز و تکمیل سازهای ایرانی در دستور کار قرار گرفته است؛ این سازها از حوزه موسیقی نواحی مناطق مختلف ایران و دیگر سازهای ملی از جمله سازهای موسیقی سنتی گرد آوری شده است.

سازهای موزه به لحاظ کیفی به دو بخش کلی تقسیم می شود؛ گروه نخست شامل سازهای ارزشمند و به اصطلاح"موزه ای" می شود که قابلیت ارائه در موزه موسیقی را داشته باشد. این سازها منحصر به فرد بوده و معمولاً جزو گرانترین و نفیس ترین سازهای موجود شناخته می شود. دسته دوم نیز سازهایی است که بیشتر کاربرد آموزشی و پژوهشی دارد مانند سازهایی که از دو طریق ابتیاع و اهدایی در اختیار موزه قرار می گیرد.

البته با توجه به قیمت بالای بسیاری از سازهای قدیمی و کافی نبودن بودجه موزه برای خرید آنها، بسیاری از این سازها به صورت امانی در اختیار موزه قرار گرفته اند که قرار است به مرور زمان با تامین اعتبار مورد نیاز، این سازهای خریداری و یا جایگزین شود. سازهای استاد ابراهیم قنبری مهر و محمد رضا شجریان از جمله این سازهای امانی محسوب می شوند. در مجموع حدود 240 ساز در موزه موسیقی گرد آوری شده که این سازها به لحاظ تنوع سازی به 200 نوع می رسد.

از دیگر بخش های موزه موسیقی می توان به مجموعه گرد آوری شده از آثار نوازندگان، موسیقیدانان و پژوهشگران صاحب نام کشورمان اشاره کرد. این بخش نیز مانند بخش نگه داری سازها به شکل جامع تری گسترش پیدا خواهد کرد. این در حالی است که تا کنون در این بخش آثار، سازها و برخی لوازم شخصی استادانی چون احمد عبادی، حاج قربان سلیمانی، مجموعه فرهنگی صوتی گلشن ابراهیمی گردآوری شده است؛ از مجموعه سازهای استاد عبادی که در موزه قرار دارد می توان به سه تار میرزا عبداله، مفتاح السلطان عشقی و هاشمی و اشاره کرد.

کارگاه ساخت و مرمت ساز

یکی دیگر از بخش های موزه موسیقی که به صورت کارگاه طراحی شده به کارگاه ساخت و مرمت ساز مربوط می شود. این بخش شامل قسمت های"کارگاه ساخت و مرمت ساز" و "انبار ویژه نگهداری بهینه سازها" است. در این بخش فضایی برای باز سازی و آموزش صحیح ساز سازی به نسل جوان موسیقی ایران تهیه دیده شده است.

مهمترین ویژگی این کارگاه برنامه ریزی برای تشکیل کلاس هایی با حضور استاد قنبری مهر در راستای آموزش اصولی ساخت و مرمت ساز به ساز سازان جوان است که چنین کلاسی در نوع خود بسیار جالب توجه خواهد بود. 

تجهیزات صوتی

استودیو ضبط صدا یکی از بخش های فنی و مدرن موزه به شمار می رود که با طراحی دقیق و منطبق با آخرین فناوری های روز دنیا در حال تجهیز است. این بخش با نصب دستگاههای پیشرفته ضبط صدا در آینده نزدیک آماده ارائه خدمات به اهالی موسیقی خواهد بود.

از دیگر تجهیزات مدرن موزه موسیقی سیستم پخش اطلاعات به وسیله دستگاهی به نام"راوی" است. هر بازدید کننده در هنگام بازید از موزه موسیقی می تواند با در اختیار گرفتن یک دستگاه"راوی" که شامل یک گوشی بی سیم است اطلاعات مربوط به هر کدام از بخش ها را نیاز داشته باشد دریافت کند.

همچنین در بخش آرشیو موزه هزاران قطعه موسیقی از دوران گذشته تا زمان معاصر در دسترس علاقمندان و پژوهشگران قرار گرفته است. از جمله مجموعه های ارزشمندی که در این بخش به چشم می خورد می توان به مجموعه صوتی گلشن ابراهیمی اشاره کرد که یکی از بی نظیر ترین آرشیوهای صوتی موسیقی ایران محسوب می شود.

اظهار نظر چهره های موسیقی ایران در مورد موزه موسیقی

اظهار نظر بزرگان موسیقی ایران درباره موزه موسیقی و جایگاه آن از نکات جالب توجهی است که بیش از هر مورد دیگری ارزشمند بودن کار ساخت موزه موسیقی را یاد آوری می کند.

محمد رضا شجریان که در مراسم افتتاحیه موزه موسیقی حضور داشت گفته بود: امروز باید تشکر کنم از همه کسانی که باعث شدند تا این موزه درست شود. چندین سال است که بسیاری در تکاپو بودند تا این بخش از فرهنگ ما با یادگار بماند. مجموعه ای از فرهنگ ایرانی شکل بگیرد و آیندگان بتوانند آن را آبیاری کنند.

محمد رضا درویشی نیز به عنوان یکی از کسانی که در امر جمع آوری سازهای موزه موسیقی نقش داشته در مراسم افتتاحیه گفته بود: امروز بعد از گذشت بیش از 13 سال از آغاز به ساخت موزه موسیقی، تنها 30 درصد از انواع سازهایی که در ایران وجود دارد در این موزه جمع آوری شده است؛ البته گرد آوری همین مقدار ساز نیز اتفاق فرخنده ای است و باید تلاش کرد تا این موزه تبدیل به گلستان سازها شود. اما اگر مدیران نگاه درستی نسبت به این موضوع نداشته باشند و توجهات لازم به آن صورت نگیرد همین ساختمان می تواند به گورستان سازها تبدیل شود.

شهرام ناظری نیز در بازدیدی که از موزه موسیقی داشت گفته بود: ایجاد موزه موسیقی در ایران کاری ضروری بوده و هست که می تواند در زمینه غنای فرهنگ ایران زمین نقش موثری ایفا کند و این کاری است که باید خیلی وقت پیش از اینها صورت می گرفت ولی به هرحال جای شکرش باقی است که با همت مسئولان فرهنگی در شهرداری تهران و با زحمات مسئولان موزه این کارارزشمند صورت گرفت و کاری اساسی در این زمینه پایه ریزی شد.

گلستانی برای سازهای ایران

آنچه به عنوان مهمترین سرفصل های کاری موزه موسیقی در دستور کار قرار گرفته است عبارتند از غنی سازی فرهنگ صوتی، ارتقاء جایگاه موسیقی ایران در دنیا با ایجاد ارتباط با مراکز موسیقی کشورهای توسعه یافته و بویژه سازمان های معتبر جهانی نظیر یونسکو و شناساندن گنجینه چند هزار ساله موسیقی ایران، ارتباط تنگاتنگ با پژوهشگران و استادان موسیقی ایران و جهان، شناخت سازهای ایران و احیاء سازهای معدوم شده از طریق پژوهش بر روی آثار مکتوب و نقوش حکاکی شده بر روی سنگ ها، برگزاری جشنواره ها همایش ها و نمایشگاههای ویژه ساز در نقاط مختلف ایران و جهان، تجهیز کارگاه ساخت و ساز و آموزش سازندگان ساز با نگاه تخصصی مرمت ساز، انجام پژوهش های تطبیقی براساس سازهای مختلف جهان، برگزاری مستر کلاس با دعوت از استادان و صاحبنظران حوزه های مختلف موسیقی.

با توجه به این سرفصل ها تعیین شده و همچنین استقبالی که اهالی موسیقی برای توسعه و ارتقاء جایگاه موزه موسیقی از خود نشان می دهند شاید حداقل انتظاری که می توان از مسئولان و دست اندر کاران فرهنگی کشور داشت این باشد که در تامین اعتبار مورد نیاز این موزه مساعدت بیشتری داشته باشند تا پروسه تجهیز آن به مانند پروسه ساخت موزه موسیقی طاقت فرسا و طولانی نشود.