تمایز کتاب و مقاله فلسفی را باید جدی گرفت

میان کتاب و مقاله تفاوت بسیار اساسی وجود دارد. در مقاله باید چکیده و عصاره یک دیدگاه را عرضه کرد. ساختار مقاله ساختار متفاوتی با کتاب دارد شما در کتاب این امکان را پیدا می‌کنید که به شرح و تفصیل مطالب بپردازید. شرح و تفصیل مطالب به شما این امکان را می‌دهد که به صورت‌بندی ادله و ساختاربندی مباحث اقدام بکنید اما در مقاله این فرصت نیست. لذا نوشتن مقاله در موارد بسیار زیاد دشوارتر از نوشتن یک کتاب است.

 

مقاله فلسفی اولاً و بالذات معطوف به تبیین آخرین دستاوردها و جستجوهای محقق حوزه فلسفه است. در حالی که کتاب فلسفی عموما برای تعلیم  به دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد نوشته می‌شود.

 
کتاب فلسفی معمولاً یک موضوع را از نظر سؤالات و نظام مورد بحث قرار می دهد ولی مقالات فلسفی مشکلات حاد امروز ما را مطرح کند و راه حل نشان دهد.

معمولاً مقالات فلسفی موضوعاتشان خیلی جزیی‌تر است. تفاوتی که هست این است که در یک مقاله آن بلند پروازی نویسنده خیلی کمتر است. نویسنده مقاله خودش را محدود می‌کند تا به یک سؤال کاملاً مشخص و جزیی پاسخ بدهد و در عین حال پاسخ دادن به این سؤال جزیی مستلزم این باشد که شما وارد یک سری امور فنی شوید و جزئیات را به صورت دقیق بررسی کنید.

ولی در کتاب لزوماً این رابطه برقرار نمی‌شود زیرا خوانندگان کتاب خوانندگان عامتری هستند و سطح دانش تخصصیشان پایین‌تر است بنابراین لزومی نیست که نویسنده به صورت تکنیکی و فنی و با ابزارهای منطق ریاضی و منطق مسئله را صورت‌بندی کند و می‌تواند با یک زبان ساده‌تر آن را بیان کند.

امروزه اکثر اندیشه‌های نو در ضمن مقالات ارائه می‌شوند و کتاب یک جمع آوری و ما حصلی از اندیشه‌هایی است که مقدمه‌اش در گذشته است یعنی در دوره فلسفه یونان یعنی افلاطون و ارسطو و شاگردان آنها وجودداشت و به تاریخ فلسفه بر می‌گردد. حال آنکه یک مقاله فلسفی بیشتر مفاهیم و مبانی را مد نظر قرار می‌دهد و در پی آن است که یک دستاورد واقعی داشته و بتواند مشکلات فلسفی را حل کند یعنی تعدادی از مسائل به هم پیوسته را در فلسفه حل کند و نتایج مهمی دربر داشته باشد علاوه بر اینکه مقاله باید

ویژگیهای صوری بشود،  با فلسفه محض ، فلسفه سیاست و فلسفه تعلیم و تربیت ارتباطات قابل توجه ای پیدا می کند . 
 ولی مقاله در یک موضوع مشخصی از میان مباحثی که مطرح کردیم چه در مقام توضیح الفاظ و واژگان و چه در مقام بیان کاربرد و جنبه های عینی آن متمرکز می شود و بنابراین می توان گفت مقاله به یک پرسش واحد مشخص باید پاسخ دهد و از جنبه‌های تفصیلی قضیه باید خودداری شود تا برای خوانندگان و مخاطبانش نیز قابل هضم و جذب باشد.

 
  از نظر برخى اصول کلى مانند نحوه کتاب هم منتشر شوند. هرچند در چاپ چنین کتابهایی باید از کتاب سازی خودداری شود چون به رواج فلسفی منجر می شود که در نهایت به زیان تفکر فلسفی تمام می‌شود.