به گزارش خبرگزاری مهر، سال 1365 براساس راهبرد نظامی برای نیل به پیروزی در جنگ می بایست در جبهه جنوب، جاده های شمالی و جنوبی بصره و نیز در جبهه شمالی، جاده های مواصلاتی کرکوک به بغداد قطع و یا تهدید شوند. بر همین اساس، محاصره و سپس تصرف شهر بصره به عنوان هدف عملیات مورد توجه قرار می گیرد.
زمین منطقه عملیاتی از دو جهت خصوصیات مهمی داشت: وجود نهرها و کانال های کشاورزی که عمق مناسبی دارد و از آن ها می توان برای پدافند استفاده کرد. جناحین منطقه عملیاتی که از شمال به کانال ماهی گیری و از جنوب به زمین های باتلاقی منتهی می شود و دشمن در آن قدرت پاتک ندارد.
در طرح عملیات چهار منطقه انتخاب می گردد. هر منطقه به عنوان خط حد یک قرارگاه عملیاتی تعیین که یگان های تحت امر این قرارگاه ها طی شش مرحله می بایست به اهداف نهایی خود برسند. اینک فروردین سال 1389 است و مدتهاست که جنگ تمام شده است.
براساس راهبرد استراتژیک، برای نیل به اهداف کلان توسعه کشور و استفاده از منابع آب می بایست سدی دیگر آبگیری شود.
باز جمعی بر مرکب عقل و منطق سوار و عده‌ای راهیان همراه همان قافلة عشق اند. باز سرداران بی پلاک اما نه در جنگ.
آن روز در کربلای 4، رمز عملیات یا محمد (ص) بود و حدود ساعت 22:45. اینک شاید در دل یک نفر رمز عملیات یا فاطمه الزهرا (س) باشد و ساعت10:30.
مردی بالای خاکریز ایستاده و به تونل می نگرد. باورش نمی شود که دیگر، باز دوباره به خاکریز، چفیه و پلاک نیاز باشد .اما کارون در روبرو است رودخانه ای خروشان، پر آب‌ترین رودخانه ایران که از سلسله جبال زاگرس سرچشمه می‌گیرد و آنان که کارون را از نزدیک دیده اند به نیکی می دانند که کارون در بالادست چگونه رودخانه ی است. به هنگام وقوع سیلابها، کسی را یارای ایستادن در برابر این رود نیست.
یادش می آید که در حین عملیات بیت المقدس، عبور رزمندگان جان برکف و تجهیزات، ادوات، خودروها و جنگ افزارهای عظیم از رود غرنده و پر تلاطم کارون ، یکی از بزرگترین عملیات جنگی و آفندی برای پیشروی و رسیدن به خرمشهر و عقب راندن دشمن بود.
همین رود به هنگام سیلاب های عظیم در برف آب های زردکوه و زاگرس، چنان که می رود چونان اسبی چموش و سرکش سر به سنگ می کوبد و گام های توفنده و خروشان خویش را بر دشت های پایین دست فرو می گذارد.
به جهت مهار سیلابهای ویرانگر این رود در بالا دست ، ساخت سدی بنام کارون 4 مدتی است شروع شده ، سدی که بواسطه محل احداث اش در سرشاخه ها، تاکنون دوبار عملیات اجرایی آن در اثر رخداد سیل های عظیم ، مختل شده است.
به یاد می آورد فعالان این طرح چندی پیش موفق شدند که با اجرای 89 هزار مترمکعب بتن ریزی، رکورد جدیدی در زمینه بتن ریزی در کشور ثبت کنند و رکوردهای پیشین بتن ریزی را که خود در اختیار داشتند، برای سومین بار متوالی بهبود بخشند. این بار نیز زمین منطقه عملیاتی این طرح خصوصیات مهمی دارد: هیچ سدی در بالا دست برای تنظیم وکنترل آورد رودخانه کارون وجود ندارد.
ایام، ایام پرآبی رودخانه و روزهای تعطیلات نوروز است که کارگاه را طبعا می تواند تحت الشعاع قرار دهد. حالا تصمیم نخست اتخاذ و آبگیری مخزن سد، با پایین انداختن دریچه های تونل انحراف ، رسما شروع شده است. دل شیر می خواهد که با آن تاریکی ، قدرت و صدای مهیب ناشی از پاشش آب، خود را از دسترسی تونل انحراف 655 متری ، به پشت دریچه ها برسانی و وضعیت تونل و دریچه ها را از لحاظ فنی و میزان نفوذ آب بررسی کنی.
میزان تخریب ناشی از جت آب در تونل از راه دور قابل برآورد نیست. معلوم نیست دریچه چه مقدار جلوی نفوذ آب را ، گرفته باشد. میزان رسوب و خرابی کف تونل مشخص نیست. باید از نزدیک رفت و دید.
اگر در سال 65 نیروهای خودی به درون آب رفته و به سمت خط دشمن حرکت کردند اینک در سال 89 ، از تبار همان شیرمردان مرد و جهادگران متخصص ، مردانی بار دیگر به آب زدنند که آب را مهار کنند. سه نفر در آن شرایط سخت به درون تونل یک می روند. باز خاکریز ، باز چفیه ، باز غیرت. همه چیز بررسی می شود اوضاع با همت جمع، قابل کنترل است، همان پشت دریچه با آن صدای هراسناک آب، تصمیم مهم گرفته میشود و اندکی بعد از بیسیم اعلام میشود که دریچه پایین می ماند. 15 ساعت بعد از انسداد دریچه های «تونل انحراف یک» ، ساعت 13:30 ، ششم فروردین 89 ، کار بتن ریزی برای پلاگ تونل انحراف طرح کارون 4 شروع می شود.
حالا «پلاک» آن روزها می شود «پلاگ». پلاگ کردن یا انسداد دائم تونل انحراف در محل محور سد، که مرحله آبگیری را کامل کند. شش محور عملیاتی کریلای 4 ، می شود شش مقطع بتن ریزی در طرح کارون 4. برآوردهای کارشناسان فن همگی تاکید بر اجرای کار در حدود 3 ماه دارد. 65 متر از تونل انحراف با قطر 5/9 متر باید بتن ریزی شود.
20 متر اول بتن ریزی جنبه بسیار حیاتی دارد ، 18 لیفت وحدود 5000 متر مکعب بتن ریزی، 2 راه دسترسی به موضع عملیات انسداد ، 150 نفر انسان بی ادعا و پر کار در دو شیفت کاری ، 35 ساعت بی خوابی در شرایط مرگ و زندگی.
شوخی نیست اهل فن می دانند که اگه دریچه توی این فصل سال با توجه به پرآبی رودخانه درست عمل نکند و یا در اثر فشار آب مخزن، تخریب شود چه فاجعه ی در کمین آدمهای توی تونل است. کمتر از 3 ثانیه همه هیچ می شوند.
هیچ کس فقط دستور نمی دهد ، همه پای کارند وقتی بتن نمی رسد همه با هم فریاد می زنند. آب در پشت دریچه هر لحظه بالاتر میرود و مسائل اجرایی نه در دفتر و پشت میز که در پای کار حل و فصل میشود.
آن وقتها «سه راهی شهادت» بود و کنار آن گودال بزرگی که دست حسین خرازی از تنش جدا شد. همان که در عملیات کربلای 5 در جلسه‌ای با حضور فرماندهان گردانها و یگانها از آنان بیعت گرفت که تا پای جان ایستادگی کنند و گفت: هرکس عاشق شهادت نیست از همین حالا در عملیات شرکت نکند.
اینک حسینیان دیگرند که در یک سه راه دیگر - «سه راهی دسترسی تونل دو به یک» - رنجبرده ، از جان و با تمام وجود بار دیگر مایه می گذارند. آدمهایی که برای کار و تلاش سخت، پای محور، نجوا کنان باز با هم بیعت می کنند. آدمهایی که ممکن بود تا دیروز به دلایلی موافق عملیات نبودند اما اینک زمان کار است و همت. وتلاش بدون منت ، پس اولین ها هستند که به میدان می آیند که بمانند تا آخر کار. شبیه جنگ است و خیلی ها در این میدان، همان قدیمی های آن جنگند. دیر بجنبند باز آب است که پیروز می شود.
آن سالها «کانال ماهی» بود و شکستن خط و اتخاذ تاکتیک‌های ویژه و اقدامات مهندسی ، خصوصاً به هنگام عبور از رودخانه اروند. حالا تونل است و شیرماهی هایی بطول 5/1 متر، حبس شده پشت سد کارون 4 و احتمال شکستن دریچه ، اتخاذ تاکتیک های ویژه و اقدامات مهندسی ، برای مهار آب رودخانه کارون.
هر چند در عملیات کربلای 4 ، به دلایلی امکان ادامه عملیات میسر نشد و به منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد ولی در عملیات آبگیری سد کارون 4 با توجه به حضور خبرگان این صنعت، نه تنها کار متوقف نشد بلکه ظرف مدت 9 روز کل پلاگ بصورت کامل انجام گردید. 65 متر پلاگ بتنی که رکوردی بی نظیر در جهان و افتخاری بزرگ برای صنعت بومی شده کشور است .
حالا همه به این فکر می کند که با بهره برداری از این طرح که توان ذخیره سازی 2/2 میلیارد متر مکعب آب و همچنین تولید متوسط سالانه 2 میلیارد و 107 میلیون کیلووات ساعت انرژی الکتریکی را دارد، یک هزار مگاوات به ظرفیت نصب شده نیروگاه های کشور اضافه می شود.
سد کارون چهار را شاید بتوان به عنوان یکی دیگر از نمادها و سمبل های خودکفایی ایران، در امر سد سازی دانست چرا که سد ساختن بر روی رودخانه ای به خروشانی کارون آن هم در بالا دست، کاری بسیاری دشوار و رویایی است که اینک در آستانه تحققی تاریخی است.
تاریخ در آینده خود، قضاوت خواهد کرد که در سخت ترین راه های کوه های سر به فلک کشیده زاگرس، مردانی استوار چگونه کارون را، رام خویش کرده اند و بلندترین سد بتنی دو قوسی تاریخ کشور را ساختند. اینک رودخانه ای چنین خروشان، رام مردانی بزرگ از دیار سرزمین مهر شده و رامش گران رود، بر این خروشنده رود، دست نوازش و مهربانی کشیده اند. حالا این بار، مرد بر فراز بلندترین سد ایران ایستاده است و آن دورها را می نگرد.
========================
نویسنده: سعید دهقانی
نظر شما