دكترمحمد اژه اي ، استاد فلسفه دانشگاه اصفهان ، درگفت وگو با گروه دين وانديشه خبرگزاري " مهر " گفت : جايگاه انديشه ها و پژوهشي هاي فلسفي درجامعه ما و ارتباطي كه آنها با اجتماع و فضاي علمي جامعه پيدا مي كنند، مقداري با فضاي خارج از ايران متفاوت است ، علت آن هم به خاطر سنتي است كه در ايران وجود داشته است ، چرا كه توصيه بزرگان ما اين بوده كه هميشه افكار فلسفي را مخفي نگه دارند و اين نگرش تا هم اكنون هم به نحوي وجود دارد. اين نگرش معمولا سبب مي شد كه فاصله اي بين جامعه و افكار فلسفي به وجود آيد . اگر چه اين قضيه درحال اصلاح است اما هر چه يكساني و تشابه در بين افراد جامعه زيادتر باشد احتمال تاثير و تاثر از دانشگاه به خارج و از خارج به دانشگاه زياد خواهد بود.
وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا فضاي سنتي ما تا اين اندازه محدود بوده و عامل اين محدوديت در چيست گفت : اين فضا در همه جا به همين شكل بوده و در واقع مربوط به عمومي بودن يا نبودن تعليم و تربيت است. اگرتعليم و تربيت عمومي باشد به طوري كه همه از امكانات تربيتي واحدي بهره مند باشند . نتايج يكساني هم به وجود مي آيد. ولي وقتي امكانات تربيتي و يا شيوه تربيت و ساير ساختارهاي سنتي اجتماع متفاوت باشد، نتيجه اي جز فاصله طبقاتي نخواهد داشت . من تصور مي كنم بسياري از آن نابساماني هاي سنتي و فاصله هاي طبقاتي بر طرف شده اما هنوز بايد با همياري هم با آثار آن مبارزه كنيم تا اين نگرش هاي غلط برطرف شود.
دكتر اژه اي عدم پذيرش مرجعيت علمي و دانشگاهي را از سوي جامعه ، ضعف دانشجويان ، استادان و فضاي علمي جامعه دانست و گفت: علت عمده اين است كه ما بايد مربيان و اساتيد بزرگي داشته باشيم تا اين افراد بتوانند انسانهاي بزرگي تربيت كنند. متعاقبا استادان هم مولود همين جامعه هستند. به طور مثال دانشگاه داريم اما دانشگاه كارخودش را انجام نمي دهد . پس وقتي دانشگاه نتواند بزرگاني را تربيت كند قطعا ما نسل هاي آتي را با مشكل خواهيم ديد. برخي از فارغ التحصيلان دانشگاه در پست هاي اجرايي وارد مي شوند كه متاسفانه در حوزه تخصصشان نيست و اين نيز به همان فضاي تربيتي در جريان باز مي گردد.
وي در ادامه افزود: ضعف مديريت درجامعه ما ناشي از ضعف علمي است و اين هم باز مي گردد به ضعف تربيت و آموزش دانشگاهي ومجموعه چنين عوامل منجر به ظهور قضيه عقب ماندگي فرهنگي مي شود.
دكتر اژه اي همچنين در پاسخ به اين پرسش كه چرا مسائلي كه در دانشگاهها خصوصا گروه هاي فلسفي و اجتماعي تدريس مي شود اغلب تئوريك است و چندان كاربردي در بطن جامعه ندارد گفت: من چندان با تقسيم بندي مباني فلسفي به تئوريك و كاربردي موافق نيستم . براي اين كه نظري ترين بحثهاي فلسفي مانند بخشهاي ناظر به الهيات مي تواند تاثير مستقيم در زندگي افراد داشته باشد. البته مسائل مورد ابتلاي جامعه متفاوت است . در جوامع غربي مسائلي مانند محيط زيست ، بهداشت رواني و تكنولوژي از مسائل مورد توجه است اما از لحاظ فلسفي مسائلي كه در هر جامعه مطرح است داراي مبناي فلسفي و آكادميك است. يعني انسان بدون فلسفه اصلا انسان نيست و بدون فلسفه نمي تواند زندگي كند اما مسائل او ممكن است متفاوت باشد.
وي در ادامه بيان نمود: با توجه به اين كه مسائل مورد ابتلاي جامعه ما متفاوت است. يعني به طور مثال ، دردوره صفوي ، ملاصدرا مسائلي را مطرح مي كند كه الهيات در مركز آن قرار دارد. دردوره خواجه نصير مسائلي علمي مورد توجه قرار داشت. پس مي بينيم كه مسائل امروز ما تابعي از دغدغه هاي موجود در جامعه ما است .
استاد فلسفه دانشگاه اصفهان در پاسخ به اين پرسش كه دغدغه هاي فلسفي موجود در جامعه ما چيست گفت: فلسفه به همه مسائل مي پردازد و مي توان گفت چيزي نيست كه خارج از حوزه هاي فلسفي قرار داشته باشد.
در دانشگاههاي ما مسائلي مانند شناخت ، اخلاق ، علم و... درجريان هست اما تا چه اندازه مردم به آنها توجه مي كنند و تا چه اندازه افكار عمومي بخواهند به اين گونه مسائل بپردازند متفاوت است. من وقتي كه در خارج از ايران بودم شاهد مراكز تحقيقات فلسفي بودم كه به مباني فلسفي در جامعه مي پرداختند و ارتباط آنها با جامعه بسيار قوي بود. اما ما نه تنها چنين مراكزي نداريم بلكه ارتباط با دانشگاههاي ما ضعيف است . يعني همانطور كه صنعتگران ما تكنولوژي شان را از خارج وارد مي كنند وكمتر به تحقيقات داخلي توجه مي شود در مسائل نظري و علوم انساني هم چنين مسائلي هست حتي با شدت و ضعف متفاوت و اين سبب مي شود دانشگاههاي ما در بخش فلسفي بازده نداشته باشد.
وي در پايان ، ضعف فضاي علمي پژوهشهاي ما را از سوي دانشجويان و استادان دانست و گفت: ما احتياج به زمان داريم . خوشبختانه به دليل گستردگي ارتباطات اين زمان كمتر مي شود و از اين كمي فواصل و گستردگي علوم مي بايست در تنوع پژوهشهاي علمي بيشتر استفاده كنيم.
نظر شما