نمدمالی همدان ؛ هنری در کشاکش رفتن و ماندن

به گزارش خبرنگار مهر در همدان، سالیان نه‌چندان دور، برخی از ساکنان روستای شوند رزن، با شروع فصل گرما پشم‌های گوسفندان را برای جلوگیری از بروز بیماری در آنها می‌چیدند و برای استفاده بهینه، آنرا حلاجی می کردند و رشته‌های پشم با رنگهای طبیعی طوری روی هم چیده می شد که قطر این پشمها به ‪ ۱۰‬سانتی متر برسد.

پس از این مرحله نمدمال ها پس از درست کردن محلول آب و صابون، این محلول را بصورت عمودی روی پشمها می‌پاشیدند تا اندازه‌ای که پشمها حالت چسبندگی داشته باشد و با اطمینان از خیس شدن پشمها، حدود یک ساعت با دستهای خود شروع به مالیدن پشمها می‌کردند.

پس از تنیدن تارها، ضربه‌ها محکمتر به پشمها وارد می‌شد، سپس لایه‌های تنیده شده‌ را آهسته‌ ازهم باز می‌کردند و همزمان با لول کردن به آنها ضربه می‌زدند.

لایه‌های لول شده، باز و به پشت برگردانده می‌شدند و این بارنمدمال ها با پاهای خود به پشمها ضربه می‌زدند و در مرحله آخر و پس از وارد کردن ضربه‌های محکم به پشمها، آنها را با آب شستشو می‌دادند و در آفتاب پهن می‌کردند.

اینها مراحل اصلی تهیه نمد در گذشته های دور بود که این روزها در کمتر جایی اثری از آن به چشم می خورد و متأسفانه امروزه این صنعت جزو معدود موارد، به یادها سپرده شده است.

یکی از هنرمندان همدانی که پیش از این تا حدودی در زمینه حرفه نمدمالی فعالیت داشته است، گفت: نمدمالی شغلی سخت و طاقت فرساست که به همین دلیل امروزه کمتر کسی به این صنعت روی می آورد.

علی ترابی افزود: در گذشته از نمد تولید شده توسط نمدمالان رزنی بیشتر برای زیرانداز، پوشاک، پادری و پوشش حیوانات چهار پا استفاده می شد.

وی افزود: امروزه موارد مصرفی نمد در بین مردم بسیار کم و بیشتر در مواردی نظیر تزئینات استفاده می شود.

وی گفت: به دلیل عدم فروش و درآمد کم نمد اکثر افرادی که در این صنعت مشغول بودند به شغلهای دیگری روی آورده اند تا جایی که حتی فرزندان آنها متمایل به یادگیری این شغل از پدران خود نیستند.

هنرمند دیگری اظهار داشت: مهمترین مشکلی که افراد، بسیار کم به این هنر روی می آورند، این است که یک فرد نمدمال به خاطر تماس دائمی با نم و رطوبت، دچار بیماریهای مفصلی و رماتیسم، آسم و به دلیل نور کم کارگاه دچار بیماریهای کم سویی چشم می شوند.

یاور دارابی افزود: نداشتن بیمه و حمایت نکردن سازمانهای بیمه ای، برای بیمه کردن صنعتگران نمدمال از دیگر مشکلات افراد است.

وی افزود: امروزه متأسفانه حتی استفاده از تولیدات نمد در بین عشایر هم کمرنگ شده است.

شرعلی هنر نمدمالی را زنده نگه داشته است

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در این خصوص گفت: در گذشته در شهرستان رزن کار نمدمالی توسط 20 خانواده هنرمند صورت می گرفته که امروزه این هنر تنها توسط خانواده پنج نفره شیرعلی در این شهرستان زنده مانده است.

بهجت عباسی با تاکید بر اینکه باید برای رونق دادن هنر نمدمالی فعالیتهای آموزشی، فرهنگی و ترویجی انجام گیرد، افزود: با پیشرفت صنایع و تکنولوژی، عدم تمایل مردم به خرید از تولیدات نمد بیشتر شده است که حضور این افراد در نمایشگاه های استانی و کشوری می تواند به بازار فروش آنها کمک کند.

عباسی گفت: در آن زمان نمد به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر نفوذ آب و سرما به ‌عنوان بالاپوشی برای مردم بویژه چوپانان محسوب می شد.

وی کوتاه بودن مدت آماده‌شدن یک نمد با ابعاد یک در دو متر مربع که نصف تا یک روز کامل طول می‌کشد، را از دیگر دلایل کاربردی بودن این رشته در آن زمان ذکر کرد.

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان گفت: پارسال سه هزار نفر دوره های آموزشی صنایع دستی را سپری کردند که در سال جاری و در صورت تامین اعتبار این تعداد به سه هزار و 700 نفر می رسد.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان نیز پیش از این اعلام کرده بود که نمد مالی از رشته های بومی صنایع‌دستی استان همدان بوده است.

به گفته اسدالله بیات این رشته جزء 38 رشته بومی استان همدان است که پس از کاوشهای کارشناسانه از قبیل جستجو در خصوص پیشینه آن‌ها در موزه‌های استان همدان، سفرنامه‌ها و مصادیق تاریخی عنوان شده در کتاب‌ها شناسایی شده‌اند.

وی مهمترین مشخصه رشته‌های صنایع‌‌دستی شناخته شده را قدمت یکصد ساله آن‌ها عنوان کرده که بر اساس بررسی‌های انجام شده به طور کامل تأیید شده است.

بومی بودن در یک منطقه به معنای رشته های با قدمت و پیشینه بالا، تداوم و سابقه کار طولانی در منطقه و سودآوری زیاد در آن منطقه است.